To’plamning muallifi to’g’risida ma’lumot

Korxonada moliyaviy audit.

Korxonaning moliyaviy auditi, bu nima va u nima uchun o'tkazilishi kerak?

Moliyaviy audit nimani o'z ichiga oladi?

Auditorlik faoliyati - bu auditorlarning moliyaviy hisobotlar, to'lov va hisob-kitob hujjatlari, soliq deklaratsiyalari va boshqa moliyaviy majburiyatlari va xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning talablarini mustaqil ravishda idoraviy bo'lmagan tekshiruvlarini o'tkazish hamda boshqa auditorlik xizmatlarini ko'rsatish bo'yicha tadbirkorlik faoliyati.
Huquqiy davlatni yaratish va bozor iqtisodiyotining paydo bo'lishi sharoitida auditorlik faoliyatining huquqiy asoslarini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Audit iqtisodiy va huquqiy nazoratni yanada rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar yaratadi, ularning vazifasi nafaqat yangi paydo bo'layotgan iqtisodiy munosabatlarni vijdonsiz tadbirkorlikdan himoya qilish, iqtisodiy sohada huquqbuzarliklarning oldini olish va ularga qarshi kurashish, balki yuqori darajadagi jamoat huquqiy ongini shakllantirishdir.
Auditning rivojlanishi korxonalar ma'muriyati va investorlarning manfaatlari bir-biridan ajralib turishi natijasida yuzaga keldi. Shuning uchun mustaqil auditorlar institutining vujudga kelishi axborotni kompilyatsiya qiluvchilar va foydalanuvchilarning manfaatlari o'rtasidagi nomuvofiqlik muammosini yo'q qiladi, bu esa ma'lumotlarning bir yoqlama bo'lishiga olib keladi. Auditorlik tekshiruvi natijasida xo'jalik yurituvchi sub'ekt uchun salbiy iqtisodiy oqibatlarga olib kelishi mumkin bo'lgan noto'g'ri ma'lumotlar asosida iqtisodiy qarorlarni qabul qilish imkoniyati yo'q qilinadi. Rossiyadagi auditorlarning faoliyati olingan ma'lumotlarning ishonchliligini baholash uchun maxsus bilimlarga ehtiyoj borligi bilan bog'liq muammoni yo'q qiladi, bu foydalanuvchilarga tegishli emas.
1. MOLIYa TAHLILI ASOSLARI
Moliyaviy tahlil auditda ikki jihatdan qo'llaniladi.
Birinchidan, korxonaning moliyaviy mexanizmining usuli sifatida uning operatsion va investitsiya faoliyati uchun shakllanish va foydalanish jarayonlari. Tahlil natijalari korxonaning moliyaviy farovonligini, uning mol-mulki holatini, balans aktivlari va passivlarini, barcha kapital va uning alohida qismlarining aylanish tezligini, ishlatilgan mablag'larning rentabelligini baholashdan iborat.
Korxona balansi bilan tanishish auditor ishining shartnoma tuzish bosqichida ham, auditorlik tekshiruvi davomida ham majburiy bosqichidir. Buxgalteriya hisobotlarini qisqacha va konsentratsiyalangan shaklda moliyaviy baholash auditor tomonidan mezon sifatida talab qilinadi. Ular audit jarayonida to'g'ri qarorni tanlash uchun qo'llanma bo'lib xizmat qiladi. O'tkazilgan moliyaviy tahlil natijasida auditorning xabardorligi uning harakatlariga ishonch hosil qiladi, auditorlik tekshiruvini to'g'ri rejalashtirishga, buxgalteriya tizimidagi zaif tomonlarni aniqlashga yordam beradi.
Mijoz faoliyati bilan oldindan tanishish paytida auditorning analitik protseduralari quyidagi harakatlargacha qisqartiriladi:

• 
  joriy ma'lumotlarni standart qiymatlar bilan taqqoslash;
  
• 
  moliyaviy ko'rsatkichlarni moliyaviy bo'lmagan ko'rsatkichlar bilan taqqoslash;
  
• 
  joriy ma'lumotlarni oldingi davrlar ma'lumotlari bilan taqqoslash;
  
• 
  joriy ma'lumotlarni reja va prognoz ma'lumotlari bilan taqqoslash;
  
• 
  joriy korxona ma'lumotlarini o'rtacha iqtisodiy va sanoat ma'lumotlari bilan taqqoslash.
  

Analitik protseduralardan foydalanishning maqsadi korxona faoliyati va uning hisobotida tipik bo'lmagan vaziyatlarni aniqlashdir.

Ikkinchidan, moliyaviy tahlil auditorlik xizmatining bir turi sifatida qaraladi. Kompaniya ma'muriyati, muassislari, egalari va aksiyadorlariga kompaniyaning hisobot davri oxiridagi moliyaviy holati, olingan daromadlari va ulardan foydalanish to'g'risida to'liq va batafsil ma'lumot kerak.
Auditorlik mijozlarini nafaqat o'z kompaniyasining hozirgi moliyaviy holati, balki o'sish istiqbollari, qabul qilingan qarorlarning kutilayotgan oqibatlari ham qiziqtiradi.
Moliyaviy tahlilning asosiy maqsadi - korxonaning moliyaviy holati, uning foydasi va zarari, aktivlari va majburiyatlari tarkibidagi o'zgarishlar, qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblarda ob'ektiv va aniq tasavvur beradigan bir necha asosiy parametrlarni olish.
Bunday holda menejerni korxonaning hozirgi moliyaviy holati ham, uning yaqin va uzoq istiqbollari ham qiziqtirishi mumkin.

Tahlil maqsadlariga ma'lum bir-biriga bog'liq bo'lgan analitik muammolarni hal qilish natijasida erishiladi. Analitik vazifa - bu tahlilning tashkiliy, texnik va uslubiy imkoniyatlarini hisobga olgan holda tahlilning maqsadlarini aniqlashtirish. Analitik masalani hal qilishning asosiy omili - bu dastlabki ma'lumotlarning hajmi va sifati. Shuni yodda tutish kerakki, korxonaning davriy buxgalteriya hisoboti yoki moliyaviy hisoboti bu faqat korxonada buxgalteriya protseduralarini bajarish jarayonida tayyorlangan xom ma'lumotdir.

Moliyaviy hisobotlarni analitik o'qishning asosiy printsipi deduktiv usul hisoblanadi, ya'ni umumiydan o'ziga xosgacha, bu takroriy qo'llanilishi kerak.
Amalda moliyaviy hisobotlarni o'qishning asosiy qoidalari ishlab chiqilgan: gorizontal tahlil, vertikal tahlil, tendentsiya tahlili, moliyaviy nisbatlar usuli, qiyosiy tahlil, omillar tahlili.
Landshaft tahlil - har bir hisobot moddasini oldingi davr bilan taqqoslash.
Vertikal tahlil - har bir hisobot moddasining umuman natijalarga ta'sirini aniqlash bilan yakuniy moliyaviy ko'rsatkichlar tuzilishini aniqlash.
24-mavzu: Korxona hisobotlarini tekshirish va tahlil qilish
Reja:
Moliyaviy hisobot shakllari va ulardan tahlilda axborot manbaalari sifatida foydalanish

Inqirozga qarshi boshqaruvning samaradorligi korxonaning inqiroz oldi vaziyati va iniqroz davridagi moliyaviy holatini to‘g‘ri tahlil qilish va inqiroz sabablarini aniqlashga bog‘liq. Bunda moliyaviy hisobot shakllaridan tahlining axborot manbaasi sifatida keng foydalaniladi.

Inqirozga uchragan yoki inqiroz havfi mavjud bo‘lgan korxonalarda moliyaviy xo‘jalik faoliyatiga to‘g‘ri tashxis qo‘yish va u bo‘yicha malakali xulosa chiqarish tahlilda foydalaniladigan axborot manbaalari bilan a’minlanganlik darajasiga bog‘liq. Korxona faoliyatini qanchalik darajada chuqur va atroflicha tahlil qiinsa, moliyaviy va iqtisodiy holat haqidagi xulosalar shunchalik aniq bo‘ladi. Tahlil jarayonini axborot manballari bilan ta’minlashda beshta shakldagi moliyaviy hisobot shakllaridan foydalaniladi.Ularga quyidagilar kiradi:

• 
  1-sonli shakl. Buxgalteriya balansi.
  
• 
  2-sonli shakl. Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot.
  
• 
  3-sonli shakl. Asosiy vositalar harakati to‘g‘risigi hisobot.
  
• 
  4-sonli shakl. Pul oqimlari to‘g‘risidagi hisobot.
  
• 
  5-sonli shakl. Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot.
  

Korxonaning 1-sonli shakli Buxgalteriya balansi hisoblanib, u korxona aktivlari va ularning tashkil topish manbaalarini ma’lum davrdagi holatini aks ettiradi. Balans so‘zi lotincha bis-ikki marta, lanx-tarozi pallasi degan ma’noni anglatadi. Demak, balans suzi tarozini ikki pallasi ya’ni tenglik ma’nosini anglatadi.

Korxona va tashkilotlarning mablag‘lari doimo harakatda bo‘lib, ular xam miqdor, xam qiymat jihatidan o‘zgarib turadi. Korxonaning ixtiyorida bo‘lgan ushbu xo‘jalik mablag‘lari va ularning manbaalari buxgalteriya xisobining obyekti sifati xisoblanib, ularning harakati buxgalteriya schyotlarida xisobga olib boriladi. Ammo korxonani boshqarish uchun mablag‘lar va ularni tashkil topish manbaalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni schyotlardan olish ancha qiyinchilik tug‘diradi. Shuning uchun schyotlardagi mablag‘larni va ularning manbaalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni ma’lum sanaga umumlashtirish kerak. Buning uchun buxgalteriya balansidan foydalaniladi.
Adabiyotlarda keltirilishicha, buxgalteriya balansi sxematik tarzda tuzilgan ikki tomonlama jadval bo‘lib, chap va o‘ng tomonlarga bo‘lingan ikki qismdan iborat. Mos ravishda ular aktiv va passiv tomon deb yuritiladi. Aktiv tomonida xo‘jalik mablag‘larining joylashuvi va passiv tomonida xo‘jalik mablag‘larining manbaalari jlylashgan bo‘ladi. Uning mazmuni aktiv va passiv tomonning doimo teng bo‘lishini anglatadi. Chunki, korxona hisobida mavjud bo‘lgan har qanday mablag‘ yoki boshqa aktivlar o‘zining aniq kelib chiqish manbaiga ega bo‘lishi lozim. Aks holda, hisob siyosati buzilib ketadi. Bu jihatdan Buxgalteriya balansi korxonaning jami mol-mulki va mablag‘lari tartibotini olib boradi. Balansning qisqacha ko‘rinishi quyidagi jadvalda o‘z aksini topgan (2.1-jadval).
Keltirilgan jadvalga ko‘ra, buxgalteriya balansiga quyidagicha ta’rifni berish mumkin: buxgalteriya balansi – bu korxona xo‘jalik mablag‘lari tarkibini, joylanishini, manbaalarini va ishlatilishini hisobot davrining ma’lum bir kuniga pul ifodalarida ko‘rsatib beruvchi ikki yoqlama jadvaldir. bundan ko‘rinadiki, balans momentli hisobot shakli bo‘lib xo‘jalik operatsiyalari natijasida korxona aktiv va passividagi o‘zgarishlarning yagona davrdagi holatini ko‘rsatib beradi.