To‘plami toshkent

O‘qituvchi S.Haydarova .

1-ILOVA

№ 1. MAVZU: ELEKTR MAYDONI.

Reja:

1. 
   Elektr maydoni.Kulon qonuni
   
2. 
   Elektr sig‘imi haqida tushuncha.
   

3 . Kondensatorlar,ularnig tuzilishi,kondensatorlarni ulash.
Tayanch so‘zlar va iboralar:Elektr maydoni,kuch chiziqlari,Kulon qonuni,elektr sig‘imi,formulasi,o‘lchov birliklari,kondensatorlar,turlari,ularni ulash.

2. 
   ILOVA.
   

Baholash mezoni.

T/r	Baholash mezoni	Baho
1.	Savollarga to‘liq javob berish, misol dalil keltirish..	5
2.	Savollarga notoliq javob berish.	4
3.	Savollarga qisman javob berish	3
4.	Savollarga umuman javob bermaslik	2

2. 
   ILOVA.
   

1 . Elektr maydoni va uning xususiyatlari.
Agarda qandaydir fazoda elektr zaryadlari bo‘lsa, bu holda zaryadlar o‘zaro bir-biriga ta‘sir etadi. Bizga ma‘lumki, har xil qutbli zaryadlar bir-biriga tortiladi va bir xil qutbli zaryadlar esa bir-biridan qochadi. Fazoda elektr zaryadiga ega bo‘lgan jism o‘zining elektr kuchlarini bildirsa, bunday fazo elektr maydoni deyiladi. Agarda ikki zaryad bir-biriga tortilsa yoki bir-biridan qochsa, demak, ular qarshisida elektr kuchlar ta‘sir etayotgan bo‘ ladi. Kulon qonuniga asosan elektrlangan jismlar orasidagi o‘zaro ta‘sir etuvchi kuch quyidagi formula bilan ifodalanadi:

F = K
q₁ ∗ q_{2 l}2

Elektr maydonini ko‘p kuch chiziqlari bilan ko‘rsatish hamda uning yo‘nalishini fazoning har bir nuqtalarida bilish mumkin. Agarda jismlardan biri musbat zaryadga, boshqasi esa manfiy zaryadga ega bo‘lsa, u holda zaryadlarning o‘zaro ta‘sir yo‘nalishlari musbat zaryaddan boshlanib, manfiy zaryadda to‘xtaydi. Ikkita shunday zaryadlarning elektr maydoni 1-rasm da ko‘rsatilgan.

.

1. 
   rasm . Har xil zaryadli maydonning kuch chiziqlari .
   

Ikkita bir xil zaryadga ega bo‘lgan elektr maydondagi kuch chiziqlarining ta‘siri 2-rasmda ko‘rsatilgan

2. 
   rasm. Bir xil ishorali zaryadlarning o‘zaro ta‘siri.
   

Agarda, elektr maydonida musbat belgiga ega bo‘lgan zaryad ko‘chib yursa, bunda elektr kuchlari qandaydir ishni bajaradi. Birlikka teng bo‘lgan elektr zaryadning maydoni bir nuqtadan cheksiz nuqtagacha ko‘chishi natijasida elektr kuchlarning ish bajarganlaridan xulosa chiqarib, elektr darajasini uning elektr potensiali deyish mumkin. Maydonning ikki nuqta orasidagi potensiallar ayirmasi kuchlanish deb ataladi. Ikki nuqta orasidagi kuchlanish bir miqdordagi elektr zaryadlarni bir nuqtadan boshqa nuqtaga ko‘chirilganda, bajarish kerak bo‘lgan ish bilan aniqlanadi. Elektrotexnikada yerning potensialini hisobga olish kelishilgan. Shuning uchun elektr zanjirlarda yerga ulangan nuqtalar nolga teng deyiladi.