To‘plami toshkent

ILOVA

O‘lchanayotgan kattalik, asboblar, shartli belgisi to‘g‘risida ma‘lumot.

O‘lchanayot gan kattalik	Asboblarning nomi	Shartli belgisi	Sistemassi
Tok	Milliampermetr, Ampermetr, kiloampermetr		Magnitoele ktrik
Kuchlanish	Voltmetr, kilovoltmetr		Magnitoele ktrik
Quvvat	Vattmetr,kilovatt metr, megovattmetr		Elekrtoma gnitik
Elektr energiyasi	Aktiv va reaktiv energiya hisoblagich		Indursion
Fazalar siljishi	Fazometr		Elektrodin amik
Chastota	Chastotometr		Ferrodina mik
Qarshilik	Ommetr, megoometr		Elektoststi k

4. 
   ILOVA
   

Uyga vazifa:Elektr ol‘chovlari mavzusini o‘qib kelish.

ELEKTROTEXNIKA VA ELEKTRONIKA ASOSLARI FANIDAN O‘QUV MASHG‘ULOTIDA TA‘LIM TEXNOLOGIYASI MODELI

Vaqt : 80 daqiqa				Та‘lim oluvchilar soni
O‘quv mashg‘uloti shakli va turi				Amaliy
O‘quv mashg‘uloti rejasi				Transformatorlarning ishlash prinsipi va tuzilishi. Uch fazali transformatorlar. O‘lchash transformatorlari
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi: Transformatorlarning ishlash prinsipi va tuzilishi to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish.
O‘qitish natijasi				Ushbu mavzuni o‘zlashtirish natijasida o‘quvchida shakllanadigan asosiy bilim va ko‘nikmalarni hosil qilish, mustahkamlash.
Pedagogik vazifalar: 1.Transformatorlarning ishlash prinsipi va tuzilishibilan tanishtirish. 2.Uch fazali transformatorlar tasnifini berish;				O‘quv faoliyat natijalari: Transformatorlarning ishlash prinsipi va tuzilishini ko‘rsatadilar. Uch fazali transformatorlarni tasniflaydilar.
O‘qitish metodlari				/ ma‘ruza/ / kitob bilan ishlash/ hujum ta‘limiy o‘yin/	aqliy
O‘qitish vositalari				Matnlar, yozuv taxtasi, slaydlar, chizma, grafiklar,
O‘quv shakli	faoliyatini	tashkil	etish	Jamoaviy, juftlikda, yakka tartibda
O‘qitish sharoiti				Maxsus texnik vositalar bilan jihozlangan xona
Qaytar aloqaning usul va vositalari				Tezkor-so‘rov, savol-javob, test, bajarilgan o‘quv topshiriqlarni baholash.

O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta‘lim oluvchi
1-O‘quv	Tashkiliy qism:	Mashg‘ulotga
mashg‘uloti ga kirish (5	1. O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	tayyorlanadilar
daqiqa)
	Tayanch bilimlarni faollashtirish: Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi.(1-ilova). Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi; O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2-ilova). Yangi o‘quv material bayoni: Asosiy holatlarni yozdiradi; (3-ilova). Yangi o‘quv materialini mustahkamlash: (4-ilova). Aqliy hujum usuli(5-ilova) bo‘yicha jarayon kichik guruhlarda davom etishini ma’lum qiladi; Mustahkamlash uchun test savollar beradi (6-ilova). Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi. Guruhlar ishini o‘zaro baholashni o‘tkazadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni yakunlaydi.(7-ilova).	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Topshiriqni bajaradilar. Kichik guruhlarga bo‘linadilar.
2-bosqich Asosiy (65daq.)		Kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Berilgan qo‘shimcha savollarga javob beradilar.
		Guruh ish natijalarini o‘zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.
3-bosqich Yakuniy (10 daq.)	Mashgulot yakuni: 1.Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini baholaydi va rag‘batlantiradi. Uyga vazifani berilishi: (8-ilova). 2.Transformatorlar mavzusini o‘qib kelish.	Baholari tanishadilar. Topshiriqni oladilar.	bilan yozib

O‘qituvchi S.Haydarova.

1-ILOVA

8. MAVZU: TRANSFORMATORLAR.

Reja: 1.Transformatorlarning ishlash prinsipi va tuzilishi. 2.Uch fazali transformatorlar. O‘lchash transformatorlari.


Tayanch so‘zlar va iboralar: transformator, kuch transformatorlari, transformatsiyalash koeffitsiyenti

2. 
   ILOVA
   

Baholash mezoni.

	Baholash mezoni	Baho
1.	Savollarga to‘liq javob berish, misol dalil keltirish..	5
2.	Savollarga noto‘liq javob berish.	4
3.	Savollarga qisman javob berish	3
4.	Savollarga umuman javob bermaslik	2

2. 
   ILOVA
   

1. 
   Transformatorlarni vazifalari va qo‘llanilish sohalari.
   

O‘zgaruvchan tok kuchlanishini chastotasini o‘zgartirmay uning miqdorini ortiruvchi statik elektromagnit apparat,yoki kuchlanish miqdorini orttirib yoki
kamaytirib beradigan elektroinduktsion statik apparat–transformator deyiladi. Elektr energiyasi, elektrostantsiya generatorlaridan iste‘molchilarga uzatiladi;
iste‘molchilar esa ko‘p incha stantsiyadan uzoq masofalarda joylashgan bo‘ladi. Energiya isroflarini kamaytirish va simlarning og‘irligini kamaytirish maqsadida generatorlardagi kuchlanish miqdorlarinini bir necha o‘n yoki yuz marotaba kata bo‘lgan elektr uzatish kuchlanishigacha ko‘tarish kerak bo‘ladi.
Transformatorlardan juda ko‘p maqsadlarda foydalaniladi. Transformator
berk po‘lat o‘zak–magnit o‘tkazgichdan tuzilgan bo‘lib, bu magnit o‘tkazgichga o‘zaro elektr kontaktga ega bo‘lmagan ikki yoki bir necha chulg‘am o‘ramlari joylashtirilgan bo‘ladi. Magnit o‘tkazgichning chulg‘amlari joylashgan qismi o‘zak – deb ataladi.

2. Transformatorlarni tuzilishi va ishlash printsipi.

Elektr energiyasi manbaadan kelib kiradigan chulg‘am – birlamchi chulg‘am deb, energiya iste‘molchisi ulanadigan boshqa chulg‘am ikkilamchi chulg‘am deb ataladi. Birlamchi chulg‘amga berilgan o‘zgaruvchi U₁ kuchlanishdan I₁ tok va po‘lat o‘zak orqali yopiluvchi Ф magnit oqimi hosil bo‘ladi. Elektromagnit induktsiya qonuniga asosan o‘zgaruvchan Ф magnit
oqimi ta’sirida birlamchi chulg‘amda o‘zinduktsiya EYuK i E₁ ni, ikkilamchi chulg‘amda esa o‘zaroinduktsiya EYuK i E₂ ni yuzaga keltiriladi. Agar ikkilamchi chulg‘amga yuklama ulansa I₂ yuklama toki hosil bo‘ladi va ikkilamchi kuchlanish U₂ ni kamayishiga sabab bo‘ladi. Yuqori kuchlanishli chulg‘amdagi EYuK
qiymatining past kuchlanishli chulg‘amdagiga nisbati transformatorlarning transformatsiya koeffitsenti deyiladi va K bilan belgilanadi:
E₁ U₁ I₂

E

U

I
K = = =
2 2 1
Transformatsiya koeffitsentiga bog‘lik ravishda transformatorlar kuchaytiruvchi
yoki pasaytiruvchi guruhlarga bo‘linadi.
1-rasm.Bir va uch fazali transformatorning prinsipial sxemasi.

2.