To‘plami toshkent

5.O‘zgarmas tok мashinalarining turlari.

O‘zgarmas tok mashinalari uyg‘otish chulg‘amining qanday tok bilan ta’minlanganligiga qarab, mustaqil uyg‘otishli va o‘z–o‘zidan uyg‘otishligeneratorlar bo‘ladi.

1. 
   Mustaqil uyg‘otishli o‘zgarmas tok mashinalarida elektromagnitlarning chulg‘amlari tashqi o‘zgaruvchan tok manbaidan, masalan akkumuliyatorlar batareyasidan energiya bilan ta’minlanadi.
   
2. 
   O‘z – o‘zidan uyg‘otishli mashinalarga tok mashinaning yakor’ chulg‘amidan keladi.
   

O‘yg‘otish chulg‘amining yakorga ulanish usuliga qarab,
a) tashqi manbadan uyg‘otishli, b) ketama – ket uyg‘otishli, v) parallel uyg‘otishli, g) aralash uyg‘otishli o‘zgarmas tok mashinalariga bo‘linadi
Ular printsipial sxemalarda quyidagicha ko‘rsatiladi (5-rasm)

4. 
   rasm.Uyg‘onish chulg‘amini ulanish bo‘yicha doimiy tok dvigatellari turlari.
   

O‘zgarmas tok mashinalari hamma elektr mashinalari singari magnit induktsiya printsipiga asosan ishlaydi. Ularda ikki xil magnit maydoni ta’sirida aylanish momenti M yuzaga keladi.
4-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar. 1.O‘zgarmas tok motori deb qanday dvigatelga aytiladi?
2.O‘zgarmas tok motorining tuzilishi va ishlash printsipi qanday? 3.O‘zgarmas tok dvigatellarini qanday turlarini bilasiz? 4.O‘zgarmas tok mashinasini momenti qanday aniqlanadi? 5.O‘zgarmas tok motori tezligini qanday rostlash mumkin? 6.O‘zgarmas tok tok motorini avfzalligi va kamchiligi nimada
5-ILOVA
Boshqotirma (1)

		1			G
				2	E
		3			N
			4		E
		5			R
6					A
	7				T
8					O
9					R

Savol:

1. 
   Tokli o‘tkazgich atrofidagi… maydon.
   
2. 
   zaryadli zarralarning tartibli harakatiga …toki deyiladi. 3.elektr zaryadlarni to‘playdigan 2 ta plastinka.
   

4.tebranishlar amplitudasining keskin oshishi… 5.tok kuchini cheklovchi kattalik.
6.elektr energiyani mexanik energiyaga aylantiruvchi mashina. 7.el.mashinaning qo‘zg‘almaydigan qismi.
8.vaqt birligidagi tebranishlar soni. 9.tok kuchini o‘lchaydigan asbob.

Boshqotirma (2)

				1				E
			2					N
		3						E
4								R
					5			G
		6						I
							7	Ya

Savol:
1.Zaryadli zarralarning tartibli harakatiga …toki deyiladi.
2.O ‘zgarmas tok mashinasi generator vazifasida ishlaganda, uning rotorini o‘zgaruvchan tok dvigateli aylantiradigan qurilma…
3. elektr zaryadlarni to‘playdigan 2 ta plastinka. 4.Kuchlanishni o‘zgartiradigan asbob…
5.tokli o‘tkaazgich atrofidagi maydon. 6.muvozanat vaziyatidan eng kata og‘ish. 7.O‘zgarmas tok dvigatelini yaratgan olim.

Boshqotirma (3)

							M
2 3							A
							G
4							N
5							I
6							T

1

Savol:

1.Ichida temir o‘zagi bo‘lgan magnit. 2.G‘altak ichida joylashgan po‘lat tayoqcha. 3.Kattaligi va yo‘nalishi o‘zgaradigan tok…. 4.Zaryad birligi.
5.o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi orqali vaqt birligi ichida o‘tuvchi …. 6.Mashinanig aylanuvchi qismi.

6. 
   ILOVA
   

O‘zgarmas tok мashinalari.

6. 
   ILOVA
   

Uyga vazifa:O‘zgarmas tok elektr mashinalari mavzusini bajarish yuzidan vazifa beradi
Mustaqil ta‘lim:Uyg‘onish chulg‘amini ulanish bo‘yicha doimiy tok dvigatellari turlari sxemasini chizish.

ELEKTROTEXNIKA VA ELEKTRONIKA ASOSLARI FANIDAN O‘QUV MASHG‘ULOTIDA TA‘LIM TEXNOLOGIYASI MODELI

Vaqt : 80 daqiqa	Та’lim oluvchilar soni
O‘quv mashg‘uloti shakli va turi	Nazariy,laboratoriya
O‘quv mashg‘uloti rejasi	Sinxron va asinxron generatorlar hamda dvigatellar. O‘zgaruvchan tok generatorlari. Sinxron va asinxron dvigatellar.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:O‘zgaruvchan tok elektr mashinalari to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish.
O‘qitish natijasi	Ushbu mavzuni o‘zlashtirish natijasida o‘quvchida shakllanadigan asosiy bilim va ko‘nikmalar mustahkamlanadi.
Pedagogik vazifalar: Asinxron dvigatelar haqida umumiy tushunchalarbilan tanishtirish. Asinxron dvigatelartasnifini berish; Qisqa tutashtirilgan va faza rotorli asinxron dvigatellarni ishlatishini tushuntirish;	O‘quv faoliyat natijalari: Qisqa tutashtirilgan va faza rotorli asinxron dvigatellarni ishlatishini ko‘rsatadilar Asinxron dvigatelarni tasniflaydilar. Asinxron dvigatelar haqida umumiy tushunchalarni aytib beradilar.
O‘qitish metodlari	/ ma‘ruza/ ko‘rsatma berish/ laboratoriya ishlarini bajarish, Breyn-ring” savollari orqali
O‘qitish vositalari	Matnlar, yozuv taxtasi, slaydlar, diagrammalar, yo‘riqnoma.
O‘quv faoliyatini tashkil etish shakli	Jamoaviy, guruhli
O‘qitish sharoiti	Maxsus texnik vositalar bilan jihozlangan xona
Qaytar aloqaning usul va vositalari	Tezkor-so‘rov, savol-javob, bajarilgan o‘quv topshiriqlarni baholash.

O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta‘lim oluvchi
1-O‘quv	Tashkiliy qism:	Mashg‘ulotga
mashg‘uloti ga kirish(5	1. O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	tayyorlanadilar
daqiqa)
	Tayanch bilimlarni faollashtirish: Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi xamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi(1-ilova). O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2-ilova). Yangi o‘quv material bayoni(3-ilova) Yangi o‘quv materialini mustahkamlash: Mustahkamlash uchun savollar beradi (4-ilova). Kichik guruhlarga bo‘linadi, kichik guruhda “Breyn-ring” savollari savollari beriladi, ishlash qoidasi bilan tanishtiriladi.(5-ilova). Guruhlarda ishlarni boshlashga ruhsat beradi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni yakunlaydi.(6-ilova).	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar.
		Berilgan qo‘shimcha savollarga javob beradilar.
2-bosqich Asosiy (65daq.)		Guruh ish natijalarini o‘zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.
3-bosqich Yakuniy (10 daq.)	Mashgulotyakuni: 1.Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni baholaydi. Uyga vazifani berilishi(7-ilova): 2.O‘zgaruvchan tok elektr mashinalari ni o‘qish va laboratoriya topshiriqlarini bajarish. Mustaqil ta‘lim:Referat tayyorlash.	Baholari tanishadilar. Topshiriqni oladilar.	bilan yozib