Tomoshalar tarixi о zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'lim vazirligi 5210300 aktyorlik san'ati

Simvolizm va tomosha san’ati

Sahnadagi naturalizm hayot haqiqatiga asoslangan - badiiy sahna haqiqatini, sahnada ifodalangan realizmni kuchaytirdi. Romantizm, tanqidiy realizm, naturalizm va realizmning barcha uslublari - simvolizmni, ya’ni belgi, ishora, ramz bilan ruhiy holat va kechinmalarni ifodalashni taklif qildi.
Simvolizm real borliqni aql-idrok bilan tushuntirishni osonlashtirish uchun ishora, ramz, belgi. sha’malardan ijodkorlar unumli foydalanishi lozimligini ta’kidlaydi. Insonning ruhiy olamidagi va borliqdagi pinhoniy sirlarni ifodalashda bu uslub qulayligini ta’kidlab, uning nazariy asosini yaratishga harakat qildilar. Ayniqsa, rivojlanish natijasida ma’naviyatsizlikka mukkasidan ketayotgan insoniyatni qutqarish uchun bu uslub qo‘l kelishini dramaturgiya orqali yorita boshladilar. Meter boshlab bergan bu yo'lni Ibsen. Shou, Gauptman singari tajribali dramaturglar shoirona va obrazli tasvirlarda yorqin ifodalab, bu yo'nalishdan unumli foydalandilar. Bunday obrazli ramzlar - simvollar teatr san’atida rejissyoriarning professional darajaga chiqishiga turtki bo'ldi. Endi dramaturg g'oyasini ochish uchun, dekoratsiyalardagi ramziy ifoda va yechimlarni topish, bu ramzlarni niusiqada ifodalash, aktyorning gavdasida namoyon qilish va badiiy yaxlit tomosha yaratish lozim edi. Bu talablar shularning yechimini topish bilan muqim shug'ullanadigan professional rejissyorlar avlodini yaratdi.
XX asrning ulkan sahna islohotchisi. nemis rejissyori Meynxardt, aktyorlik va sahnalashtirish san’atini yangi bosqichga. davr talabi va saviyasi darajasiga olib chiqdi. Bu yangilik tomoshaviylik, ruhiy teranlik, g'oyaviy ta’sirchanlik uyg‘unligini yuzaga keltirdi. Mazkur yo'nalish tomoshaning mafkuraviy qudratini ulug'ladi. Endi kichik tomosha san’ati turlarida ham mafkuraviy qudratga e’tibor qaratila boshlandi. Shiddatli rivojlanish va keskin o'zgarishlar bilan bog'liq tomoshalarni yangi g'oyaviy bosqichga olib chiqishni istaganlar va avvalgi holatida saqlab qolish uchun kurashadiganlar o'rtasidagi ziddiyat, navbatdagi shaklan o'zgarishlarga va nazariy qarashlardagi siljishlarga zamin yaratmoqda edi.
Tomosha san’atining bilimdonlari o'z iqtidorlari bilan davr dardini ifodalaydigan va uni achchiq kulgi tig'x bilan davolaydigan shaklan ommaviy. mazmunan xalqchil bo'lgan «ko'ngilochar» tadbirlar yarata boshladilar. Ular yirik shaharlarning markaziy ko'chalarida joylashgan kafe, kabare, restoran. myuzkl-xollarda charchoq chiqaradigan, ko'ngil ochadigan, zeriktirmaydigan tomoshalar tashkil qilishdi. Bunday oshxonaning bir chekkasidagi maxsus jihozlangan, ozgina ko'tarilgan sahnani estrada deb atadilar. Realizm o'z navbatida qahramonlar ruhiyatini ochishda yangi yo'l-yo'riqlar yaratdi. U o'z qarashlarini inson ruhi - uning ma’naviy olami, axloqiy darajasi va ijtimoiy muammolarini ochiq munosabatlar bilan bog'lab ifodalay oldi.
NorvegdramaturgiIbsen-insonko'ngliningchuqurqatlariga, tubiga yashiringan nozik his-tuyg'ularni, orzularni, falsafiy qarashlarni dramaturgiyaga olib kirdi. Endi chuqur kechinmalami yoqtiradigan yoki «ko'ngilochar tadbirlarni xush ko'radigan mijoz» tushunchasi - tomoshabin degan yuksak atamaga raqobatdosh bo'lib qoldi.
IX BOB. TEMUR1YLAR DAVR1DAG1 TOMOSHA TURLARI

1.