Tomoshalar tarixi о zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'lim vazirligi 5210300 aktyorlik san'ati

Ommaviy syujetli tomoshalar

Amfiteatrlarda va ba’zi maxsus jihozlangan teatrlarda dengiz janglari sahnalashtirilgan. Juda ko‘p ishtirokchilar bilan ommaviy janglarning teatrlashtirilgan tomoshaga aylantirilishi dramaturgiya asosida faoliyat ko‘rsatadigan teatrlarni insenerovka yoki ssenariylar sahnalashtiradigan hamda ommaviy tadbir o'tkazadigan tashkilotga aylantira boshladi. Teatrlarning aktyorlar mahorati bilan hayratlantirish, larzaga solish orqali - «poklash»ga qaratilgan vazifasi, tashkilotchilar rejasiga binoan ommaviy tadbir o‘tkazishdagi tashkilot darajasiga tushirildi.
Dengiz janglarini sahnalashtirish uchun teatrlarga maxsus quvurlarda suv oqimi olib kelingan. Orxestrga suv to‘ldirilgan. Tomoshabin va sahna tomonlarga suvni sizib kirmasligi uchun maxsus moslamalar jihozlangan. Natijada, orxestr va sahna shakli o‘zgargan. Sahnani 1.5 metr ко‘tarilishi - suv to‘lg‘izilgan orxestrda dengiz jangini sahnalashtirishga qulaylik yaratgan. Tomosha tugagach, orxestrdagi suvni maxsus jihozlar orqali teatrdan tashqariga chiqarish yo‘!i topilgan.
IV-V asrlarga kelib. Rim imperiyasining ijtimoiy inqirozi boshlandi. Qullar qo'zg'oloni, bosib olingan yurtlarning mustaqillik uchun kurashi - teatrlarning, rivojlangan madaniyatning navbatdagi inqirozini boshlab berdi. Germaniyaliklarning hujumi O‘rta yer dengizi atrofida mustahkam shakllangan quldorlik tuzumiga barham berdi. Insonlarning dunyoqarashi o'zgardi. Ijtimoiy inqiroz davrida ham tomoshalarga katta o'rin ajratildi. Masalan, IV asrning o‘rtalarida yil davomidagi tomoshalarga 175 kun ajratilgan. Ulardan 10 kuni gladiatorlar jangiga, 64 kuni sirk tomoshalariga, 101 kuni teatr tomoshalariga belgilangan. Nima uchun gladiatorlar va sirk tomoshalariga kam kunlar ajratilgan, degan savol tug'ilishi mumkin. Demak, bilet narxi qimmat tomoshalarga nisbatan kam kunlar ajratilgan. Ko'rimb turibdiki. Italiyada ham teatr tomoshalari arzon bo'lgan. Eramizning IV asriga kelib Rimda nasroniy dini rasmiy tan olindi. Imperator Feodosii davrida (379-395-yillar) nasroniylik - davlat dini, deb e’lon qilindi. Nasroniy dini rasmiy tan olingandan boshlab miflar va diniy mavzularga tayanib ijod qiladiganlar, diniy marosimlarni parodiya - masxaranomus tomoshalarga aylantiradigan tomoshogohlar, pantomim va mimlar nazoratga olindi. Cherkovlar mim tomoshalarni to‘xtatish uchun bir qator qarorlar chiqardi. Imperiya hududida Teodaraxe hukmronligi paytida, 493-526-yillarda ham mimlar tomosha ko‘rsatgan. Cherkovlar kurashiga qaramay, VI-VII asrlarda ham nurayotgan Rim imperiyasining chekka o'lkalarida mim tomoshalari davom etgan. Diniy mavzularni ermak qilishni boshlagan mim tomoshalarini taqiqlash kuchaydi. 691-yili Turul cherkovi mimni - gunoh tarqatuvchi tomosha deb rasmiy ta’qiqlagani haqida ma’lumot bor.
Qadimiy Rim greklardan o'zlashtirgan madaniyat natijasida o'zi ham adabiyotda, dramaturgiyada, teatr san’atida, falsafada, notiqlik san’atida namuna bo'ladigan asarlar yaratdi. Sahnada ommaviy syujetli janglar ko'rsatish qudratiga ega bo'ldi. Ommaviy tomoshalarning mafkuraviy ta’sir kuchidan unumli foydalandi.

6.