Tojikiston transporti, tashqi iqtisodiy aloqalari, iqtisodiy rayonlari Reja

Janubiy Tojikiston. U shimoldan Hisor, sharqdan Xazratishoh, g’arbdan Bobotog’ tizmalari, janubdan esa Panj va Amudaryolar bilan tutashgan. Maydoni 36 ming kv km. aholisi 2,2 mln. kishi.
Janubiy Tojikistonning tabiati uning geografik o’rni bilan bog’langan holatda rang-barangdir. U Hisor-Oloy va Hindikush tog’lari o’rtasidagi qator tog’g’tizmalari va daryo vodiylaridan iborat. Iqlimi nisbatan iliq, shimoldan keladigan sovuq havo massalarini eng baland tog’lar to’sadi. Yog’in-sochin turlicha miqdorda: Turkiston tog’larida 400- 450 mm, Hisor va Darvoz tog’larida 400-700 mm atrofida tushadi.
Rayon daryolarga va suv resursiga juda boy. Yirik daryolari: Panj, Kofirnihon va Baxshning energetik quvvati 17,2 mln kvt. Rayonning tog’-kon sanoatini rivojlantirish imkoniyatlari ham katta. Metallik ruda konlari, tabiiy gaz, dolomit, har xil qurilish materiallari, osh tuzi ko’p. Janubiy Tojikistonda shifobaxsh issiq suvlar ko’p topilgan va aholi salomatlgi yo’lida keng foydalanilmoqda. Rayon shifobaxsh o’simliklarga ham boy. Pista va bodomzorlar, yong’oq, shipovnik va boyarishnik archazorlar doim yashil o’rmon o’tloqzorlar ko’zni qamashtiradi.
Janubiy Tojiklstonning xalq xo’jaligi ancha rivojlangan. Uning agrosanoat majmuida paxtachilik (va ayniqsa ingichka tolali paxta yetishtirish, ipakchilik, mevachilik va uzumchillk, qo’ychilik va echklchlik yaxshi rivojlangan. Regionning tog’li tabiati ziroatchilik qilishni va chorva mollarni asrashni tabaqalashtirib tashkil qilishni taqozo etgan. Bu narsa ayniqsa chorva mollarini boqishga daxldor. M., regionning tekislik qismida qorako’l qo’ylari, tog’li zonada hisori qo’ylar, tog’li va baland tog’li zonada mayin tola tibit beradigan angor zotli echkilar boqiladi.
Janubiy Tojikiston tog’-kon sanoati va qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan sanoat tarmoqlari keng rivojlantirilgan. Shuningdek poytaxt Dushanbe va boshqa yirik shaharlarda mashinasozlik, to’qimachilik, oziq-ovqat va boshqa sanoat korxonalari bor.
Pomir. U Tojikistonning janubiy-sharqiy qismida joylashgan. Hududi 63,7 ming kv km. Bu maydon Tojiklstonnikg teng yarmiga teng. Tojikistondagi osmon o’par tog’lar, tog’ cho’qqilari, eng ko’p tog’ muzliklari, eng yirik tog’ sistemalari Pomir geografik rayonidadir. U Markaziy Osiyo davlatlari uchun sharq va janubiy-sharqdagi buyuk tabiiy chegara. Uning bir tomonda nam va quruq iqlimiy sharoitiga ega bo’lgan Old Osiyo, ikkinchi tomonidan esa Markaziy Osiyo sahrosi joylashgan. Region o’z tabiatining rang-barangligi va xo’jalik yuritishiga ko’ra G’arbiy, va Sharqiy Pomirga ajraladi.
Garbiy Pomir qudratli tog’li o’lka bo’lib, u chuqur daralar, baland tog’ tizmalaridan iborat. Bu o’lkada yashovchi yerli xalq dehqonchilik va qoramolchilik bilan mashg’ul. O’lkaning iqlimi keskin kontinental, havo harorati nisbatan juda past. Uning dengiz sathidan 1600-2200 m balandlikda bo’lgan vodiy qismi bilan 6000-7000 m balandlikdagi tog’li qismida havo haroratida keskin farq kechiriladi. Balandlik oshgan sari abadiy qor va muz qatlami ko’p uchraydi. G’arbiy Pomir tabiat resurslariga boy.