To’g’ri javob Noto’gri javob


yilga qadar “Ta’lim hamma uchun” rejasini mukammal tuzib, 2019 yilga



Download 108,51 Kb.
bet3/6
Sana13.07.2022
Hajmi108,51 Kb.
#791165
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Inklyuziv 2020 www

2007 yilga qadar “Ta’lim hamma uchun” rejasini mukammal tuzib, 2019 yilga qadar bu ta’lim tizimini amaliyotga to‘liq joriy etishlari lozim deb topildi.

2008yilga qadar “Ta’lim hamma uchun” rejasini mukammal tuzib, 2019 yilga qadar bu ta’lim tizimini amaliyotga to‘liq joriy etishlari lozim deb topildi.

“Har bir baxtli” shiori ostida barcha insonlar va bolalar ta’limini to‘laqonli ta’minlash majburiyatini oldilar.

37

Dakar harakat reja dasturiga kirgan barcha davlatlar o‘z zimmasiga olgan vazifalarini belgilang

Ta’lim xavfsiz, sifatli, bolaning sog‘lig‘ini himoya qilib, mustahkamlaydigan, hamma uchun birdek, inklyuziv tarzda va barcha zaruriy resurslar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.

O‘quvchilar saviyasi va o‘quv rejalar “Ta’lim hamma uchun” maqsadlariga javob berishi kerak-deb belgilangan.

Ta’lim olishdagi tenglik amalda keng tatbiq etilishi mumkin emasligi alohida ta’kidlandi.

barcha javoblar to‘g‘ri

38

“Ta’lim tizimi shunday bo‘lishi keraki, nuqsonli bolaning tarbiyalashning vazifasi boladagi nuqsonlarni kompensatsiya qilish va uning xayotga integratsiyasini ta’minlash va buning uchun shunday ta’lim tizimini yaratish kerakki maxsus yordamga muxtoj bola o‘qish jarayonida xar tomonlama rivojlansin” -degan fikrni bildirgan olim

L.S.Vigotskiy

N.A.Rau

V.Piaje

E.Leongard

39

Umumiy va maxsus ta’limni uyhunlashtiradigan ta’lim tizimini tashkil etish,maxsus yordamga muxtoj bolalarni umumta’lim tizimida o‘qitishni e’tirof etgan olim

L.S.Vigotskiy

M.Montessori

N.A.Rau

A.Avloniy

40

Inklyuziv ta’limga kiritishning asosiy tamoyillari:

Inklyuziv ta’limning e’tirof etilishi.Inklyuziv ta’limning barcha uchun ochiq bo‘lishi tamoyili.Bog‘lanishning mavjud bo‘lishi tamoyili. Markazlashtirilmagan bo‘lishi tamoyili.
Inklyuziv ta’limda kompleks yondashishi tamoyili. Inklyuziv ta’limda moslashuvchanlik tamoyili. Malakaviylik tamoyili.



Inklyuziv ta’limda amaliy yondashish tamoyili. Inklyuziv ta’limda tenglashuvchanlik tamoyili. Malakani oshirish tamoyili.

Bog‘lanishning mavjud bo‘lishi tamoyili. Markazlashtirilgan tamoyili.

Inklyuziv ta’limning e’tirof etilishi.Inklyuziv ta’limning barcha uchun yopiq bo‘lishi tamoyili.

41

Inklyuziv ta’limning e’tirof etilishi tamoyiliga tegishli qatorni belgilang.

Inklyuziv ta’limni tan olish faqatgina qonun chiqarish bilan emas, balki diskriminatsiyaga qarshi aholi o‘rtasida targ‘ibat-tashviqot ishlarini olib borish eng birinchi galdagi masaladir.

Maxsus ehtiyojli bolalarni inklyuziv ta’limga jalb etish barcha hududlarda barcha maxsus ehtiyojli bolalarni qamrab olinishi ta’minlanmog‘i lozim.

Yangi maktab binosi nogiron bolalarning ehtiyojlarini e’tiborga olgan holda rejalashtirilgan paytdan boshlab qurilishi kerak.

barcha javoblar to‘g‘ri



42

Inklyuziv ta’limning barcha uchun ochiq bo‘lishi tamoyiliga tegishli qatorni belgilang

Maxsus ehtiyojli bolalarni inklyuziv ta’limga jalb etish barcha hududlarda barcha maxsus ehtiyojli bolalarni qamrab olgan bo‘lishi ta’minlanishi lozim

Jismonan bog‘lanishlarni yaratish inklyuziv ta’limning asosiy muammolarini hal etishga xizmat qiladi.

Inklyuziv ta’limni tan olish faqatgina qonun chiqarish bilan emas, balki diskriminatsiyaga qarshi aholi o‘rtasida targ‘ibat-tashviqot ishlarini olib borish eng birinchi galdagi masaladir.

barcha javoblar to‘g‘ri

43

Markazlashtirilmagan bo‘lishi tamoyili ma’nosi:



Inklyuziv ta’lim xizmatlari umumiy ta’lim tizimining integratsiya qilingan qismi bo‘lishi kerak. Inklyuziv ta’lim tizimidgi vazifalar mahalliy ta’lim organlariga jaqvobgarlik va boshqaruvni yuklash uchun markazlashmagan holda olib borilishi kerak va imkoniyatlar mahalliy sharoitlarga moslashtirilishi lozim.



Jismonan bog‘lanishlarni yaratish inklyuziv ta’limning asosiy muammolarini hal etishga xizmat qiladi.

Yangi maktab binosi nogiron bolalarning ehtiyojlarini e’tiborga olgan holda rejalashtirilgan paytdan boshlab qurilishi kerak

barcha javoblar to‘g‘ri

44

O‘zbekistonda yoshlarta’lim olishlari uchun optimal sharoitlar yaratilishi uchun quyidagi vazifalarning amalga oshirilishi nazarda tutiladi:

Imkoniyatlari cheklangan bolalarni sog‘lom tengdoshlari qatoriga integratsiyalash uchun sharoitlar yaratish;imkoniyatlari cheklangan shaxslarning o‘ziga xos ta’lim ehtiyojlarini qondirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish;inklyuziv ta’lim muhitida ishlayotgan pedagoglarga malakali uslubiy yordam ko‘rsatish va rag‘batlantirish;

Bolaning o‘ziga xos ta’limga ehtiyojlarini maktab yoshidan aniqlash;o‘ziga xos ta’lim ehtiyojlari mavjud bolalarning barchasini ta’limga jalb etish;

Uyg‘un rivojlangan avlodni tarbiyalashga qaratilgan davlat siyosatini ta’lim vositalari yordamida qo‘llab-quvvatlash;

barcha javoblar to‘g‘ri

45

Bolaning o‘ziga xos ta’limga ehtiyojlarini mumkin qadar erta (hayotining dastlabki oylaridan) aniqlash;o‘ziga xos ta’lim ehtiyojlari mavjud bolalarning barchasini ta’limga jalb etish;imkoniyatlari cheklangan bolalarni sog‘lom tengdoshlari qatoriga integratsiyalash uchun sharoitlar yaratish;imkoniyatlari cheklangan shaxslarning o‘ziga xos ta’lim ehtiyojlarini qondirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish;inklyuziv ta’lim muhitida ishlayotgan pedagoglarga malakali uslubiy yordam ko‘rsatish va rag‘batlantirish bu–….?

inklyuziv ta’limni joriy etish vazifalari



inklyuziv ta’lim konsepsiyasi

inklyuziv ta’lim tamoyillari

inklyuziv ta’lim maqsadlari

46

Uyg‘un rivojlangan avlodni tarbiyalashga qaratilgan davlat siyosatini ta’lim vositalari yordamida qo‘llab-quvvatlash; imkoniyatlari cheklangan bolalarning ehtiyojlaridan kelib chiqib, maxsus inklyuziv ta’lim mazmunini ilmiy-uslubiy jihatdan ishlab chiqish;maxsus integratsiyalashgan (inklyuziv) ta’limni uning barcha pog‘onalarida tashkil etish, boshqarish va muvofiqlashtirish prinsiplari va mexanizmlarini ishlab chiqish;maxsus integratsiyalashgan (inklyuziv) ta’limning huquqiy asoslarini takomillashtirish, uning me’yoriy huquqiy jihatdan ta’minotini ta’lim siyosatining maqsad va vazifalariga moslashtirish. Bu-…..?

inklyuziv ta’limni joriy etish vazifalari

inklyuziv ta’lim tamoyillari

inklyuziv ta’lim konsepsiyasi



inklyuziv ta’lim maqsadlari

47

O‘ziga xos ehtiyojlari bo‘lgan bolaning umumta’lim sohasiga samarali jalb qilinishi uchun zarur bo‘lmagan tadbirni belgilang:

inklyuziv ta’lim holati va rivojlanish tendensiyalarini tekshirish tizimini yaratish;inklyuziv ta’lim sohasida o‘qituvchilar, o‘quvchilar, ota-onalar, jamoa tashkilotlari xodimlarini hizmat safariga yuborish;

bolaning rivojlanishida ijobiy natijalarga erishishga imkon beradigan korreksion tadbirlarni erta yoshdan boshlash

umumiy ta’limga jalb qilingan har bir bola uchun tibbiy-psixologik-pedagogik kuzatuvni, ya’ni mutaxassislarning doimiy yordamini tashkil etish;



ruhiy-jismoniy rivojlanishi va ta’lim ehtiyojlaridan kelib chiqib, imkoniyatlari cheklangan har bir bolaning sog‘lom bolalar bilan birgalikda tarbiya va ta’lim olishining zarur shakllarini tanlashni ta’minlash;

48

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim hamma uchun” dasturi qachon ishlab chiqilgan?

2003 yilda

2001 yilda

2002 yilda

2004 yilda

49

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim hamma uchun”dasturida belgilangan quyidagi tadbirlar nimalarga qaratilgan?
“Rivojlanishda jismoniy va ruhiy nuqsonlari bo‘lgan bolalarning uzluksiz ta’limi to‘g‘risidagi Nizom”ni tasdiqlash;
“Maxsus ehtiyojlari mavjud bolalarni xonadonlarda o‘qitish” to‘g‘risida Nizom ishlab chiqish;
Maxsus yordamga muhtoj bolalar korreksion ta’limi davlat standartlarini ishlab chiqish hamda tasdiqlash

Qonunchilik va me’yoriy huquqiy bazani takomillashtirish

Maxsus ta’lim va tarbiya mazmunini takomillashtirish



Inklyuziv ta’lim va tarbiya mazmunini takomillashtirish

Maktabgacha ta’lim tizimini takomillashtirish



50

Bolalar bog‘chalari va maktablarida inklyuziv ta’lim strategiyasini amalga oshirish. Umumta’lim maktab o‘qituvchilari bilan maxsus maktab o‘qituvchilarining hamkorlikda ishlashiga erishish vazifalari qanday maqsadda belgilangan?

Maxsus ta’lim va tarbiya mazmunini takomillashtirish, inklyuziv ta’lim tizimini rivojlantirish



xalq ta’limi tizimini takomillashtirish



Oliy ta’lim tizimini takomillashtirish uchun

Barcha javoblar to’g’ri

51

“Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunda inklyuziv ta’limni qo‘llab-quvvatlovchi moliyaviy vositalarni harakatlantiruvchi mexanizmlarini asoslash va o‘rnatilgan tartibda tasdiqlash qanday natijalar beradi?

inklyuziv ta’limning huquqiy asosini va amalga oshirish mexanizmini rivojlantirish

Tashxis markazlari xodimlari ish faoliyatiga bog‘cha va maktablarga inklyuziv ta’lim strategiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish majburiyatini kiritish

imkoniyati cheklangan maktabgacha yoshdagi bolalarning skrining holatini aniqlash.

uzluksiz ta’lim tizimini rivojlantirish

52

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim hamma uchun”dasturida oddiy sinflarda maxsus ehtiyojli bolalarni o‘qitish rejalari, baholash va sinfdan sinfga o‘tkazish tizimini soddalashtirish; maktablarning darsliklar, uslubiy qo‘llanmalar, dasturlarga ehtiyojini aniqlab, mazkur adabiyotlarni yetkazib berish, darsliklar mazmunini takomillashtirish muddatini ko‘rsating

2003-2005 yillar

2005-2006 yillar

2002-2004 yillar

2001-2003 yillar

53

“Ta’lim hamma uchun” Milliy dastur rejasida yuqoridagilardan tashqari inklyuziv ta’lim tizimini joriy etish bo‘yicha qaysi masalalar kiritilmagan?

imkoniyati cheklangan bolalar uchun ixtisoslashtirilgan ta’limni bekor qilish;

inklyuziv ta’limning moddiy- texnika bazasini mustahkamlash

maxsus ehtiyojli bolalarni umumta’lim muassasalariga jalb etish uchun qonunchilik va me’yoriy bazani takomillashtarish

inklyuziv ta’limni joriy etishda targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borish zaruriyati.

54

Yunisef Xalqaro bolalar jamg‘armasining Uzbekiston Respublikasidagi vakolotxanasining sobiq boshlig‘i Reza Xossayni Innochentining ma’lumotiga ko’ra nogironlikni o‘sishi ko‘rsatilgan qatorni belgilang

Yevropa mamalakatlarida 1990yilda 500mingta, 2000 yilga kelib ularning soni 1,5mln. ga ko‘tarildi, nogiron bolalar soni 3barobarga ko‘tarilgan.
O‘zbekistonda 2008yilda qayd qilingan va nazorat ostidagi nogiron bolalar soni 70mingtani tashkil qilgan bo‘lsa 2010 yilga kelib 125mingtaga yetdi.

1990yilda 600mingta, 2000 yilga kelib ularning soni 2,5mln. ga ko‘tarildi, nogiron bolalar soni 4barobarga ko‘tarilgan.

Rossiyada 2008 yilda qayd qilingan va nazorat ostidagi nogiron bolalar soni 70mingtani tashkil qilgan bo‘lsa 2010 yilga kelib 125mingtaga yetdi

Barcha javoblar to’g’ri

55

Yunisef tashkilotini bosh vakili Reza Xossaynining ta’kidlashicha “ko‘p vaziyatlarda nogironlikni oldini olish mumkin, qachonki onaning xomiladorlik vaqti, bolaning tug‘ilishi va tug‘ilishidan keyingi vaqtlarda ularni parvarish qilishga qulay bo‘lgan tizimni yo‘lga quyilsa. Nogiron bolani ilk yoshdan tashxis qo‘yish, kerakli bo‘lgan parvarishni ta’minlishni ko‘p muddatli tasir ko‘rsatishni biz ham kamaytirgan bo‘lar edik”- degan fikr kimga taalluqli?

Reza Xosseyni

Kofi Annan



Metyu Griffis

Stefaniya Alishauskiene

56

AQSh va Yevropa ta’limi siyosati tarixi davomida o‘zlarining bir qancha rivojlanish yo‘nalishlarini ishlab chiqdilar. Bular:

hamma javoblar to‘g‘ri



integratsiya; inklyuziya



meynstriling;



maktab desegregatsiyasi;ta’limga kirish imkoniyatlarini kengaytirish;

57

Bu strategiyada nogiron bolalar o‘z tengdoshlari bilan bayramlarda, turli xil darsdan tashqari vaqtlarda muloqot qiladilar, ayrim bolalar ommaviy maktablarning sinflariga xam kiritilib, ular ta’lim olish maqsadida emas, balki o‘z tengdoshlari bilan ijtimoiy munosabatlarga kirishish imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida kiritiladi

meynstriling;

maktab desegregatsiyasi;

integratsiya; inklyuziya

hamma javoblar to‘g‘ri

58

Ruxiy va jismoniy nuqsonga ega bo‘lgan bolalar extiyojlariga ko‘ra ta’lim jarayonini amalga oshirish; ular nogiron bolalar uchun moslashtirilmagan maktablarga boradilar, lekin maktabga borish majburiy emas, bu ularning xoxish-istaklaridan kelib chiqadi. Bu strategiya nima deb ataladi?

integratsiya

meynstriling;

maktab desegregatsiyasi;



inklyuziya

59

Inklyuziv ta’lim bu yangi atama, ya’ni maktablarda tubdan islohotlar o‘tkazish va har bir o‘quvchining extiyojini qondiradigan ta’lim-tarbiya mazmunini va yo‘nalishini , o‘quv binolarni qayta rejalashtirish nima deyiladi?

inklyuziya

integratsiya;

meynstriling;

maktab desegregatsiyasi;

60

Integratsiya yondashuvlari taaluqli bo‘lmagan nazariy yo‘nalishlar-



maktab rekonstruksiyasi



strukturalizm;ijtimoiy tanqid

inson xuquqlari, insonning rivojlanishiga nisbatan ijtimoiy bag‘rikenglik nazariyasi;

ijtimoiy odiyllik nazariyasi;

61

“Har bir ijtimoiy tizim insonga yangi tushunchalarni beradi, shuning uchun nogironlik ijtimoiy kelishuvlarning maxsuli xisoblanadi” degan fikr kimning tadqiqotida bildirilgan?

Djeyn Merser 1971 yil



1962 yilda Reyxolds

1962 yilda I.Denon



1974 yil Djkrolamo Kardano



62

Qaysi qonunda qo‘shimcha xizmatlar turi ko‘rsatilgan, bu xizmatlar o‘quvchilarni maxsus ta’limni olishlariga yordam berishi ta’kidlangan. Bunday xizmatlarga quyidagilar kiritilgan: transport, logoped, audologiya, psixologiya, fizioterapiya, tibbiy xizmat, maktab shifokori yoki xamshirasi, ijtimoiy xodim, psixologlarni maslaxat berishi nazarda tutilgan?



AQShning 1977 yildagi “Xamma nogiron bolalar uchun ta’lim tizimi” xaqidagi qonun

Angliyaning 1976 yildagi “Nogiron bolalar uchun ta’lim tizimi” xaqidagi qonun



Buyuk Britaniyaning 1976 yildagi “Nogiron bolalar uchun ta’lim tizimi” xaqidagi qonun

Fransiyaning 1976 yildagi “Nogiron bolalar uchun ta’lim tizimi” xaqidagi qonun



63

“Barcha nogiron bolalar uchun ta’lim xaqida”gi qonun qaerda ishlab chiqilgan?

1990 yillarda AQSh da

1990 yillarda Kanadada

1990 yillarda Niderlanliyada



1990 yillarda Yangi Zellandiyada



64

Madlen Uill xonimning ta’lim siyosatidagi ishlari asosida kiritilgan nogiron o‘quvchilar uchun “pull-out” xizmati

“pull-out” bu shunday samarasiz xizmatki, o‘qituvchi nogiron o‘quvchilarni darsdan chiqib ketishlarini talab etadi. ko‘pincha maxsus sinflarga turli guruxlardagi o‘quvchilar: pedagogik qarovsiz bo‘lgan, nogiron, aqli zaif, xulqida qiyinchiligi bo‘lgan, diqqati tarqoq va giperaktiv o‘quvchilar yuborilar edi.



tadqiqotchilar ta’kidlashicha maxsus muassasalarga kelgan bolalar ommaviy maktablarga qaytib boradi.



ko‘pincha oddiy sinflarga turli guruxlardagi o‘quvchilar: pedagogik qarovsiz bo‘lgan, nogiron bo’lmagan, aqli raso, xulqida qiyinchiligi bo‘lmagan, diqqati tarqoq va giperaktiv o‘quvchilar yuborilar edi.

Barcha javoblar to’g’ri

65

Rivojlanishida muammolari bulgan bolalarni ilk yoshdan saralash, umumiyta’limga jalb kilishning mezonlari-talablarini ishlab chikish, inklyuziv sinf va guruhlarni o‘quv metodik majmualar bilan ta’minlash;
-joylardagi inklyuziv ta’lim resurs markazlarga amaliy-uslubiy yordam ko‘rsatish;
-imkoniyati cheklangan bolalarning ota-onalariga farzandlarini tarbiyalash, maktabga va ijtimoiy hayotga tayyorlashga oid turli shakldagi tadbirlarni tashkil etish, maslahatlar berish;
-imkoniyati cheklangan bolalar va o‘smirlarga ta’lim berish, kasb-hunarga o‘rgatish ishlarini amalga oshirish maqsadida umumta’lim muassasalarida inklyuziv sinflar va guruhlar tashkil etishga ko‘maklashish vazifalari qaysi me’yoriy hujjatda belgilangan?



inklyuziv ta’lim resurs markazi to‘g‘risidagi nizom

umumta’lim maktab to‘g‘risidagi nizom



inklyuziv ta’lim to‘g‘risidagi nizom



maktabgacha ta’lim muassasasi to‘g‘risidagi nizom



66

«Imkoniyati cheklangan bolalalar va o‘smirlar uchun inklyuziv ta’lim to‘g‘risida muvaqqat Nizom» qachon tasdiqlangan?

2005 yilning 19 sentyabr XTVning 234-sonli buyrug‘i



2004 yilning 15 oktyabr XTVning 123-sonli buyrug‘i

2003 yilning 1 noyabr XTVning 341-sonli buyrug‘i



2002 yilning 19 sentyabr XTVning 234-sonli buyrug‘i

67

“Ta’lim hamma uchun” Milliy dasturini joriy qilish bosqichlari” mavzusida yirik xalqaro Konferensiya o‘tkazilgan vaqtini belgilang



2005 yilning 14-15 dekabr kunlari Toshkent shahrida

2004 yilning 14-15 dekabr kunlari Jeneva shahrida

2005 yilning 14-15 dekabr kunlari Moskva shahrida



yilning 14-15 dekabr kunlari Dakar shahrida



68

“Alohida yordamga muhtoj bolalarni ma’naviy va estetik tarbiyalash” mavzusidagi xalqaro Konferensiya qachon o‘tkazilgan?



2001 yil 21-23 noyabr kunlari Toshkent shahrida

2003 yil 21-23 noyabr kunlari Bishkek shahrida

2002 yil 21-23 noyabr kunlari Almati shahrida

2002 yil 21-23 noyabr kunlari Toshkent shahrida

69

“Kak legko uchitsa”, “Imkoniyati cheklangan bolalarni umumta’lim maktablarida inklyuziv o‘qitish uslublari”, “Aqli zaif bolalar inklyuziv ta’limining tashkil etilishi”, “Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bollar inklyuziv ta’limi” nomli metodik tavsiyalar, ko‘rgazmali- didaktik materiallar kimlar uchun mo‘ljallangan?

Inklyuziv guruh va sinflar pedagoglariga metodik yordam

maxsus maktablar tarbiyachi va pedagoglariga metodik yordam

umumta’lim maktab o‘qituvchilariga metodik yordam

Integratsiyalashgan guruh va sinflar pedagoglariga metodik yordam

70

Imkoniyati cheklangan bolalarni umum ta’limga jalb qilish» loyihasi
qachon amalga oshirilgan?



O‘zbekiston Respublikasida inklyuziv ta’limni tadbiq qilishning milliy modelini ishlab chiqish maqsadida olib borilgan ishlar bo‘yicha, “Ijtimoiy tashabbuslarni qullab-quvvatlash fondi” va XTV bilan hamkorlik

O‘zbekiston Respublikasida inklyuziv ta’limni tadbiq qilishning milliy modelini ishlab chiqish maqsadida YuNISEF va XTV bilan hamkorlikda



O‘zbekiston Respublikasida inklyuziv ta’limni tadbiq qilishning milliy modelini ishlab chiqish maqsadida olib borilgan ishlar bo‘yichaYuNESKO bolalar fondi va XTV bilan hamkorlikda

O‘zbekiston Respublikasida inklyuziv ta’limni tadbiq qilishning milliy modelini ishlab chiqish maqsadida Respublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi bilan hamkorlikda



71

O‘zbekistonda inklyuziv ta’limni rivojlatirish konsepsiyasi necha qismdan iborat?

5 qism



6 qism

7 qism

4 qism

72

Konsepsiyaning qaysi qismda sifatli inklyuziv ta’limning davlat tomonidan kafolatlanishini ta’minlash mexanizimi huquqiy va tashkiliy nuqtai nazardan inklyuziv ta’limni rivojlantirish vazifalari va yo‘llari ko‘rib chiqilgan?

1 bo‘limda

2 bo‘limda

3 bo‘limda

4 bo‘limda

73

Konsepsiyaning qaysi bo‘limida inklyuziv va integratsiya ta’lim sifatlarini oshirish uchun choralar tahlil qilindi, imkoniyati cheklangan bolalarning umumiy ta’limi metodologiyasi va metodikasi mazmunini ishlab chiqish, bolalar bilim ko‘nikma va malakalarini boxolash mezonlarini belgilash nazarda tutilgan?

2 bo‘limda

3 bo‘limda

4 bo‘limda

5 bo‘limda

74

Konsepsiyaning qaysi bo‘limida inklyuziv ta’lim soxasi xodimlarining kasbiy tayyorgarligining sifatini oshirish uchun shart sharoitlar yaratish, pedagogika oliy o‘quv yurtlari, xalq ta’limi xodimlarini malakasini oshirish va qayta tayyorlash institutlarida malakali xodimlarni tayyorlash malakasini oshirish, virtual kutubxonalar yaratish, inklyuziv ta’lim muammolarini aniqlash bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish kabi chora tadbirlar belgilangan?

3 bo‘limda



4 bo‘limda

5 bo‘limda

2 bo‘limda

75

Konsepsiyaga muvofiq umumta’lim maktablarining boshlang‘ich sinflarida va maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarga inklyuziv ta’lim-tarbiya berish vazifalari qaysi javoblar qatorida mavjud emas?

inklyuziv sinflar ochish, uyda yakka tartibda o‘qitish;

tarqatma materiallar, ko‘rgazmali qurollar, o‘quv qo‘llanma va tavsiyalarni ota-onalar va bolalar uchun tayyorlash;

tashkiliy, uslubiy, moddiy bazasini yaratish; ota-onalar bolalar ishtirokidagi inklyuziv ta’lim tizimini boshqaruvi maqsadli guruxlarni tashkil etish;

guruxlar uchun seminar treninglar o‘tkazish;bajarilgan ishlar natijalari bo‘yicha belgilangan viloyatlarda monitoring utkazish kabi ishlar amalga oshirish.

76

Javobda xatosi bor qatorni belgilang:
Inklyuziv ta’limda metodik yordam turli xil shakllarda bo‘lib, ular quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

bolalarni aniqlash, bilimlarni baholashda yordam kursatish; ijtimoiy psixologik va sog‘likni saklash xizmatlarini muvofiqlashtirish va maxsus maktabga yo‘naltirish.

o‘qituvchilar bilim va malakalarini oshirish uchun sharoit yaratish;faol qo‘llab-quvvatlash,ijobiy maktab muxitini tashkil etish va ta’lim jarayonida dustona munosabatni shakllantirish;

ota-onalar, ko‘ngillilar yoki tajribali o‘qituvchilar tomonidan zarur bo‘lgan yordamlarni ta’minlash; o‘quv reja, dars jadvali, baholash mezonlariga moslashtirish va o‘zgarishlar bilan tanishtirish;

sinf o‘qituvchisiga maslahat va yordam berish; maxsus o‘qitish qo‘llanmalar va yordamchi materiallar bilan ta’minlash;

77

Javobi to‘g‘ri bo‘lgan qatorni belgilang:
Inklyuziv ta’lim aloxida extiyojli bolalarga ta’lim tarbiya berish bolaning nukson turiga ko‘ra sinfni va dars jarayonini

moslashtirishni talab etadi.



uyg‘unlashtirishni talab etadi

jadallashtirishni talab etadi

optimallashtirishni talab etadi

78

Javobi to‘g‘ri bo‘lgan qatorni belgilang:
Zarur bulgan xolatlarda imkoniyati cheklangan bolalarda ayrim ukuvchilar tomonidan bildirilayotgan salbiy munosabatlarni.....



butun sinf bilan muhokama qilish o‘rinli

O‘quvchini sinfdan tashqari chiqarish o‘rinli

bartaraf etish o‘rinli

joyida to‘g‘rilash o‘rinli

79

Javobi to‘g‘ri bo‘lgan qatorni belgilang:
Maktablar ochik bo‘lishi quyidagi tadbirlarni amalga oshirish zvrur:



inklyuziv sinf va guruxlarni o‘quv metodik majmualar, individual rivojlantiruvchi dastur, o‘quv-metodik adabiyotlar, texnik vositalar bilan ta’minlashda amaliy yordam berish;

ta’limga jalb etilmagan bolalarni maxsus ta’limga qamrab olinishiga ko‘maklashish;

imkoniyati cheklangan bolalarning ota-onalari, inklyuziv ta’lim muassasalari pedagoglari, mutaxassislar, mahalla va jamoa tashkilotlariga aloxida extiyojli bolalarni tarbiyalash, maktab ta’limiga tayyorlashda psixologik yordam ko‘rsatish;

bolalardagi nuqsonlarni erta tashxis qilish va erta korreksion-pedagogik yordamlarini amalga oshirish yo‘llarini amalga oshirishga tibbiy yordam berish;



80

Javobi to‘g‘ri bo‘lgan qatorni belgilang:
“Biz barchamiz nogironlikni tushunishdagi ikki, ya’ni tibbiy va ijtimoiy
yondashuvdagi tafovutlarni tushunib yetmasak, barcha bolalar, shu jumladan jiddiy nuqsonli bolalarni ham bitta, hamma uchun yagona, oddiy va xayrixoh ta’lim tizimiga jalb qilish uchun kurash...”



samarasiz bo‘lib qolaveradi.

muvaffaqiyatli bo‘ladi

unumli bo‘ladi

sifatli bo‘ladi

81

Inklyuziv ta’limning samadorligini belgilovchi omillar qaysi qatorda ko‘rsatilmagan

Darslarda o‘quvchilar guruhini qulay joylashtirish; pedagog o‘quv rejalarida majburiy bo‘lgan topshiriqlarga qat’iy munosabatda bo‘lishi; O‘quvchilarni guruhlarga, juftliklarga bo‘lish va umumiy topshiriqlar berish.

Maxallarlar ishtirokining faollligi, Inklyuziv ta’lim resurs markazi bilan ota – onalar va pedagoglarning uzaro xamkorligi

Resurs pedagog faoliyati, Ta’lim muassasalari inshoatlarining aloxida extiyojli bolalar moslashtirilishi, Ota – onalar ishtirokining faolligi, Pedagog kadrlar malakasini oshirish, huquqiy asos, Sinf va guruxlardagi dustona munosabatning mustaxkamligi

Erta tashxisni yulga kuyish, Maktabgacha ta’lim muassasalarida inklyuziv vaintegratsiya ta’limini tashkil etish, Moddiy ta’minot, Maxsus va umumta’lim muassasalari urtasidagi mustaxkam aloqa

82

Javobida xatosi bor qatorni belgilang

Inklyuziv sinf guruhlari nogiron va sog‘lom o‘quvchilardan iborat bo‘lishi;

Inklyuziv sinf guruhlari nogiron o‘quvchilardan iborat bo‘lishi;

Har bir bolaning bajargan ishini individual rag‘batlantirish, butun sinfning ishini baholash va sinf yutuqlarini rivojlanishiga chaqirish;

Bolalar oyoqlarini uzoq muddatga chalkashtirib o‘tirmasliklarini ta’minlash uchun turli yordamchi vositalar: yostiqlar, stullar va boshqa moslamalardan foydalanish;

83

Inklyuziv sinf o‘qituvchisi vazifalarini belgilang

hamma javoblar to‘g‘ri



o‘z-o‘zini nazorat qilish malakalarini, bolalarning bilishga doir qiziqishlarini va qobiliyatini rivojlantiradi;

bolalarning faolligini, ta’lim samaradorligini oshiruvchi metodlarni qo‘llaydi;
diqqat-e’tibor, xotirani, kuzatuvchanlik, sinchkovlik va boshqa qobiliyatlarni tarbiyalaydi;



bolalarning faolligini, ta’lim samaradorligini oshiruvchi metodlarni qo‘llaydi;
diqqat-e’tibor, xotirani, kuzatuvchanlik, sinchkovlik va boshqa qobiliyatlarni tarbiyalaydi;

84

Inklyuziv ta’lim joriy qilingan muassasada psixologning faoliyatini belgilang

har bir bolaning ruhiy salomatligini himoyalash, ruhiy rivojlanishidagi kamchilklarini bartaraf etish va korreksiyalashga qaratiladi.

har bir bolaning ruhiy salomatligini tiklash, ruhiy rivojlanishidagi kamchiliklarini tiklashga qaratiladi.

har bir bolaning ruhiy salomatligini davolash, ruhiy rivojlanishidagi kamchilklarini bartaraf etish va korreksiyalashga qaratiladi

har bir bolaning salomatligini tiklash, ruhiy rivojlanishidagi kamchilklarini bartaraf etish va korreksiyalashga qaratiladi

85

Inklyuziv ta’lim muassasasi shifokor-pediatri (psixonevrolog) vazifalarini belgilang

hamma javob to‘g‘ri

zarurat bo‘lganda davolash muolajalarini tavsiya etadi, korreksion pedagogik ta’lim jarayonida bolalar sog‘lig‘ini nazorat qiladi;

har bir bolaning ruhiy asab holatini doimiy ravishda tekshirib boradi

aqliy va jismoniy yuklamaning me’yorini belgilaydi, ota-onalarga bolaning somatik hamda ruhiy salomatligini saqlash yuzasidan maslahatlar beradi.

86

Inklyuziv ta’limda resurs pedagogning vazifalarini belgilang

Ba’zi sinflarda bolani ma’lum bir vaqtga sinfdan ajratib olish kerak bo‘ladi;

Inklyuziv ta’lim amaliyotda maktablararo qatnab yuruvchi o‘qituvchi va oddiy sinf o‘qituvchisining maxsus harakatlari orqali amalga oshiriladi

Hamma vaqt nima bo‘lsada resurs o‘qituvchi sinf o‘qituvchisi bilan alohida alohida faoliyat ko‘rsatishi

Maxsus ta’lim sohasida mutaxassislikka ega bo‘lishi talab qilinadi.

87

Quyidagi vazifalar:
Bolani rivojlanishi uchun qulay bo‘lgan muhitni tashkil qilish;
Bola huquqini himoyalash qoidalariga rioya qilish;
Bolani hayotiy ko‘nikmasi, qobiliyatini, ta’lim olishi, sog‘liqni saqlash, oiladagi sharoitlarini rivojlantirishga bo‘lgan barcha ehtiyojlarini qondirish- qaysi xodim vazifalariga ta’luqli?

ijtimoiy xodim

ijtimoiy pedagog

psixolog

ijtimoiy psixolog

88

Ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning
jamiyatga uyg‘unlashish huquqi kafolatlari e’tirof etilgan qatorni belgilang?

hamma javoblar to‘g’ri

Davlat ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarni reabilitatsiya qilish tizimini shakllantirish va rivojlantirishni tashkil etadi hamda bunga ko‘maklashadi.

Ta’lim, tibbiyot va madaniy-ma’rifiy muassasalar nogiron bolalar hamda jismoniy va (yoki) ruhiy rivojlanishida nuqsonlari bo‘lgan bolalarning erkin harakatlanishlari uchun moslashtirilgan bo‘lishi kerak.

Davlat ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalar va ular oilalarining jamiyat hayotida faol ishtirok etishini ta’minlash uchun ularning sha’ni va qadr-qimmatini kamsitmaslik shartlari asosida dasturlar ishlab chiqish tashabbuskori bo‘ladi hamda zarur resurslar ajratadi.

89

Ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning jamiyatga uyg‘unlashish huquqi qaysi qonunda kafolftlangan?

O‘zbekiston Respublikasi “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonuni

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni

“O‘zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi

90

Jismoniy va (yoki) ruhiy rivojlanishida nuqsonlari bo‘lgan bolalar va nogiron bolalar ular uchun maxsus ishlab chiqilgan ta’lim dasturlari bo‘yicha ta’lim muassasalarida o‘qish va tarbiyalanish hamda o‘z jismoniy, aqliy qobiliyatlari va xohishlariga mos bo‘lgan ta’lim olish huquqi qaysi qonunda belgilangan?

O‘zbekiston Respublikasi “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonuni

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi

“O‘zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni

91

Ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning ta’lim olish huquqi kafolatlari e’tirof etilgan qonun?

O‘zbekiston Respublikasi “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonuni 29-moddasi

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 23-moddasi



O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 41-moddasi

“O‘zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni 11-modda

92

Imkoniyati cheklangan bolalar Inklyuziv ta’limning huquqiy asosini belgilang?

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya

Inson xuquqlari umumjahon deklaratsiyasi

Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiya

Aqli zaif shaxslar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya

93

O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiya vazifalarini belgilang

hamma javoblar to‘g‘ri



maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarning sog‘lom va balanslashtirilgan ovqatlanishini, sifatli tibbiy parvarishini ta’minlash;



maktabgacha ta’lim tizimiga innovatsiyalarni, ilg‘or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;

maktabgacha yoshdagi bolalarning har tomonlama intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish;

94

Inklyuziv ta’limni rivojlantirishga taalluqli bo‘lmagan qatorni belgilang

bolaning kelgusida o‘zini o‘zi muvaffaqiyatni namoyon qilishi uchun asos sifatida ijtimoiy-emotsional ko‘nikmalarni rivojlantirish.

rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy buzilishlari bo‘lgan bolalarning izchil ijtimoiylashuvi va umumiy maktabgacha ta’lim umumiy tizimi integratsiyalashuviga ko‘maklashadigan moslashtirilgan dasturlar va yakka tartibdagi ta’lim yo‘nalishlarini ishlab chiqish;

inklyuziv ta’lim, eng yangi reabilitatsiya va abilitatsiya usullarini keng joriy etish;

rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy buzilishlari bo‘lgan bolalar ta’limining kompleks texnologiyalarini ishlab chiqish;

95

O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyaci qachon tasdiqlangan?

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 maydagi PQ-4312-son qarori

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 15 maydagi PQ-4313-son qarori

O‘zbekiston Republikasi Prezidentining 2019 yil 29 apreldagi PF-5712 sonli farmoni

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 18 maydagi PQ-4312-son qarori

96

Respublikada inklyuziv ta’lim siyosatini keng joriy qilishga qaratilgan chora tadbirlarda ishtirok etgan tashkilotlar ko‘rsatilgan qatorni belgilang



YuNESKO, YuNISEF, Osiyo Taraqqiyot Banki,Osiyo Yaponiyada joylashgan (ASSU) Yuneskoning madaniy markazi, YuSAID, Mersi Projekt, Opereyshen Mersi;

Respublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi, Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab quvvatlash fondi, Maktabgacha ta’lim vazirligi, Xalq Ta’limi vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish vazirligi

YuNESKO, YuNISEF, Osiyo Taraqqiyot Banki, Yaponiyaning JAIKA tashkiloti , YuSAID, Mersi Projekt, Opereyshen Mersi;

Oliy Majlis huzuridagi fuqarolik jamiyatining institutlari bilan ishlash jamg‘armasi, Respublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi” “Sen Yolg‘iz Emassan”, “Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab quvvatlash fondi, Xalq Ta’limi vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish vazirligi

97

“Tajriba shuni ko‘rsatdiki har qanday qattiq ta’lim tizimida bolalarning bir qischmi ta’limdan chetda qolib ketadi, chunki bunday bolalarni individual ta’limini qondirishga umumta’lim tizimi tayyor emas”-degan fikrni bildirgan xalqaro ekspert

Noel Xibbert

Maykl Devidson

Yurgen Bekker

Metyu Griffis



98

Hozirgi kunda O’zbekistonda turli yo’nalishdagi nogiron bolalar soni qancha ?

250.000 ta

350.000 ta

550 ta

550.000 ta

99

2004-yilda qaysi tashkilot tashkil etildi ?

“Sen yetim emassan “

YUNESEF

YUNESKO

‘Hayot uchun”

100

Inklyuziv so’zining ma’nosi ?

Uyg’unlashmoq

To’ldirish

Kamchilik

Tarbiya

101

Bolani rivojlanishida ijobiy natijalarga erishishga imkon beradigan korreksion tadbir qaysi yoshdan yaxshi samara beradi?

Erta yosh

Tug’ruqdan keyin

Maktabgacha yoshda

O’smirlik davrida

102

Tolerantlik nima ?

Tevarak –atrofdagilarga nisbatan bag’rikenglik

Atrofga boqish

Imkoniyati cheklangan bolalarga mehribon bo’lish

Jamiyatga moslashtirish

103

Lotincha “tiklash “ degan ma’noni anglatuvchi so’zni toping ?

reablitatsiya

inklyiziv

integratsiya

korreksiya

104

Maxsus ehtiyojli bolalarni umumta’lim sharoitida o’qitishda qaysi o’qituvchining faoliyati talab etiladi ?

Resurs o’qituvchi

Ijtimoiy pedagog

Kichik o’qituvchi

Yordamchi o’qituvchi

105

Maktablar aro qatnab yuruvchi resurs o’qituvchining vazifalari noto’g’ri ko’rsatilgan javobni toping

Bolani huquqini himoyalash qoidalariga rioya qilish

Imkoniyati cheklangan bolalar uchun qo’llnmalar, xijozlovi bilan ta’minlash, homiylar topish

Sinf o’qituvchisini individual o’quv rejalari bilan tanishtirish va ular bo’yicha maslahat berish

Ota-onalarni maktabga yordam berishga jalb qilish

106

Ixtiyoriy integratsiya dasturi qaysi davlatda joriy etilgan ?

Ispaniya

Germaniya

Amerika

Yaponiya

107

Ta’lim olish har bir insonning asosiy va ajralmas huquqi ekanligi qaysi manbaada keltirilgan ?

“Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi”da

“Nogiron shaxslar huquqlari to’g’sida”gi deklaratsiyada

“Bolalar huquqlari to’g’risida”gi konvensiyada

Salamanka bayonotida

108

“Bola huquqlari to’g’risida”gi konvensiyaning nechinchi moddasida “Ta’lim insonning siyosiy huquqi “ deb ta’kidlangan ?

28-modda

10-modda

2-modda

24-modda

109

“Ta’lim hamma uchun “ umumjahon Deklaratsiyasi qaysi davlatda qabul qilingan ?

Tailand

Rossiya

Kanada

Fransiya

110

O’zbekistonda “sog’lom avlod” davlat dasturi qachon qabul qilingan ?

2000-yil

2001-yil

2002-yil

2003-yil

111

“shunday ta’lim tizimini yaratish kerakki, maxsus yordamga muxtoj bola o’qish jarayonida har tomonlama rivojlansin”-degan fikr kimniki ?

L.S. Vigotskiy

L.V.Neyman

R.M. Boskis

F.R. Rau

112

1971-yil qanday Deklaratsiya qabul qilingan ?

“BMTning aqliy jihatdan orqada qolgan shaxslarning huquqlari to’g’risida”gi

“Bolalar huquqlari to’g’risida”gi

“Ta’lim hamma uchun “

“nogiron balalar huquqlari to’g’risida”gi

113

“Agarda nogiron bolalarning o’z jamoalari va butunjamiyat ijtimoi hayotiga jalb etish imkoniyatlari rad etilsa , ularning imkoniyatlari keskin kamayadi” degan fikrni kim aytgan ?

R.A. Suleymenova

L.S. Vigotiskiy

R.M.Boskis

R.F.Rau

114

“Ta’lim hamma uchun “ umumjahon Deklaratsiyasini dunyoning nechta mamlakati qabul qildi?

155ta

190ta

210ta

300dan ortiq

115

Integratsiyalashgan ta’lim tizimining qanday shakllari mavjud?

-Jismoniy
-Funksional
-Ijtimoiy

-Jismoniy
-Funksional
-Ruhiy

-Ijtimoiy
-Pedagogik
-Ruhiy

-Funksional
-Jismoniy
-pedagogik

116

…-bu davlat siyosati bo’lib nogiron va sog’lom bolalar o’rtasidagi to’siqni bartaraf etishni ko’zda tutuvchi ta’lim tizimidir.

Inklyuziv ta’lim

Integratsiyalashgan ta’lim

Uy ta’limi

Umumiy ta’lim

117

Bolalar huquqlari to’g’risidagi konvensiyasining qaysi bobida “Tirik qolish va rivojlanish “haqida gap boradi?

6

12

10

9

118

1990-yil Tailandda bo’lib o’tgan konferensiyaning asosiy maqsadi:

Ta’lim hamma uchun

Diskriminatsiyani bartaraf etish

Inklyuziv ta’lim joriy etish

Inson huquqlari to’g’risidagi konvensiya

119

Salamanka konferensiyasi qachon,qayerda o’tkazilgan?

Ispaniya 1994-yil

Ispaniya 1997-yil

Italiya 1994-yil

Ispaniya 1949-yil

120

Respublikamizda Inklyuziv ta’lim borasida tajriba sinov ishlari qachon o’tkazila boshlangan?

2004-yil iyun

2005-yil

2010-yil

2012-yil

121

Inklyuziv ta’lim qaysi ta’lim muassasalarini o’z ichiga oladi?

mtm, maktab, o’rta maxsus va oliy ta’lim.

maktabgacha, maktab va o’rta maxsus

maktab va o’rta maxsus

maktabgacha va maktab

122

Maxsus ehtiyojli bolalarni inklyuziv ta’limga jalb etish barcha hududlarda maxsus ehtiyojli bolalarni qamrab olishi kerakligi qaysi tamoyilga xos?

barcha uchun ochiqlik tamoyili



malakaviylik tamoyili

markazlashtirilmagan bo”lish tamoyili

e’tirof etilganlik tamoyili

123

Alohida elementlarni yig’ib, ularni birlashtirish, yaxlit holga keltirish tushunchasi nima?

integratsiya

kompensatsiya

diskriminatsiya

inklyuziya

124

Diqqat markazida bolaning aynan maktabga kelib ketish muammosi , maxsus ehtiyojli bolaning maktabga qatnash jarayoni…deyiladi?

integratsiyalashgan ta’lim

maxsus ta’lim

umumiy ta’lim

inklyuziv ta’lim

125

Nogiron va nogiron bo’lmagan shaxslar o’rtasidagi jismoniy farqni kamaytirishga qaratilgan jarayon qanday nomlanadi?

jismoniy integratsiya

funksional integratsiya

ijtimoiy integratsiya

inklyuziv ta’lim

126

”Nogiron shaxslar huquqlari to’g’risida”gi deklaratsiya qachon va qaysi tashkilot tomonidan qabul qilingan?

BMT 1975-yil

Sen yolg’iz emassan 1990-yil

YUNISEF 1976-yil

YUNESKO 1988-YIL

127

”Ta’lim olish har bir insonning asosiy va ajralmas huquqi” qachon e’tirof etilgan?

1948-yil

1975-yil

1990-yil

1966-yil

128

1994-yil Ispaniyada alohida ehtiyojga ega insonlar ta’lim olishi masalalari yuzasidan qaysi hujjat qabul qilingan?

Dakar harakat dasturi

Salamanka bayonoti

Ta’lim hamma uchun

Bolalar huquqlari to’g’risidagi konvensiya

129

O’zb. Resp.da nogiron bolalar bilan bog’liq tahlil va dastlabki baholash nechanchi yildan boshlangan?

1966-yil

1990-yil

1975-yil

1992-yil

130

O’zbekistonda inklyuziv ta’limni joriy etish nechta bosqichda amalga oshiriladi?

9ta

8ta

7ta

6ta

131

Hamma bolalarning ehtiyojlarini hisobga olgan huquq va qobiliyatlarini hurmat qiladigan, ijtimoiy adolat hamda tenglikkka erishishni, maqsad qilib olgan ta’lim tizimi ….. deyiladi?

inklyuziv ta’lim

integratsion ta’lim

umumiy ta’lim

to’g’ri javob yo’q

132

Inklyuziv ta’limning bosh maqsadi nima?

nogiron bolalarni ta’lim jarayoniga integratsiya qilish hamda umumiy ta’lim maktablarini nogiron bolalarga moslashtirishni ko’zda tutadigan, ijtimoiy adolat va tenglik

o’qituvchi va o’quvchi o’rtasidagi tenglik

o’quvchilarga ko’proq bilim va ekskursiyalar uyushtirish

o’quvchilar ta’lim tizimida erkin ta’lim tizimini yuritish

133

Nechinchi yildan buyon maxsus ehtiyojli bolalarni umum ta’lim muassasalari tizimida o’qitish borasida bir qancha jahon miqyosida deklaratsiyalar qabul qilindi?

1990-yildan

1980-yildan

1970-yildan

1960-yildan

134

Ta’lim hamma uchun deklaratsiyasi qachon tashkil etildi?

2002-yil 31-may

2000-yil 15-fevral

2004-yil 20-iyun

2006-yil 25-noyabr

135

O’zbekiston respublikasida nogironlarni ijtimoiy himoyalash to’g’risidagi qonun qachon qabul qilingan?

1991-y

1980-y

1990-y

1995-y

136

2010- yilda qaysi mavzu asosida xalqaro forum va konferensiyalar o’tkazildi?

sog’lom turmush tarzzi- barkamol tarbiyasining asosi

yoshlar bizning kelajagimiz

sen yolg’iz emmassan

ta’lim hamma uchun

137

Inklyuziv sinflarga nechta imkoniyati cheklangan bolalar jalb etiladi?

4-5ta

1ta

2ta

7ta

138

1998-yilda qaysi tashkilot tashabusi bilan Buxoro shahrida yirik konferensiya o’tkazildi?

YUNISEF

BMT

YUNESKO

Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti

139

Reabilitatsiya so’zining lug’aviy ma’nosi?

tiklash

to’ldirish

bartaraf ettish

moslashtirish

140

Yer yuzida qancha odamlar karlikka uchragan?

*4-6%

5-10%

6-7%

7-8%

141

Servislar kaskadi degan tushuncha kim tomonidan joriy etilgan?

Reyinholde va Denon

Dennon I A

Rayholde va Mariya

Rayxolde va Marks

142

Yeryuzi aholisining necha % ni rivojlanishda nuqsoni bo’lgan insonlar tashkil etadi?

9-11%

20%

10-11%

7-11%

143

Bugungi kunda necha mlndan ortiq bolalar ta’limdan bebahra bo’lib qolmoqda?

113 mln

50 mln

10mln

100mln

144

Imkoniyati cheklangan bolalarni umum ta’lim muassasalariga jalb qilishda nechta asosiy omili mavjud?

2ta

7ta

8ta

6ta

145

Inklyuziv ta’lim maktabidagin integratsiya qilingan o’quvchilar soni qancha bo’lishi kerak?



4-25 nafargacha

4-20 nafar

10-15 nafar

6nafar

146

Inklyuziv ta’im amalga oshirilayotgan umum ta’lim maktablarida tayyorlov guruh va 1-sinflar darsi nechi soatni o’z ichiga oladi?

35 daqiqa

45 daqiqa

30daqiqa

50daqiqa

147

Bola huquqlari to’g’risidagi qonun qaysui moddalar maxsus ehtiyojli bolalar huquqlari belgilangan?

2, 23, 28

2, 25, 29

2, 8, 28

2,23,25

148

Resurs o’qituvchining vazifasi?

barcha javodlar to’g’ri

o’quvchilarning muvofaqiyatlarini muhokama qilish

sinf o’qituvchilarini individual o’quv rejalari bilan tanishtirish

sinf o’qituvchilariga o’quvchilar qobiliyatlariga oid ma’lumotlarni berish

149

Ijtimoiy pedagogning vazifasi?

barcha javoblar to’g’ri



bolani qobiliyatini oshirish va ta’lim olish uchun barcha sharoitlarni yaratish

bola huquqini himoyalash qoidalariga roiya qilish

bolani rivojlanishi uchun qulay muyit tashkil etish

150

Ijtimoiy himoyaga muhtoj bolalarning ta’lim olish huquqi kafolatlari e’tirof etilgan qonun

O‘zbekiston Respublikasi “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonuni 29-moddasi

“O‘zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonuni 11-modda

O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni 23-moddasi

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 41-moddasi

151

Imkoniyati cheklangan bolalar Inklyuziv ta’limning huquqiy asosini belgilang

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya

Inson xuquqlari umumjahon deklaratsiyasi

Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiya

Aqli zaif shaxslar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya

153

O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiya vazifalarini belgilang

hamma javoblar to‘g‘ri

maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarning sog‘lom va balanslashtirilgan ovqatlanishini, sifatli tibbiy parvarishini ta’minlash;

maktabgacha ta’lim tizimiga innovatsiyalarni, ilg‘or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;

maktabgacha yoshdagi bolalarning har tomonlama intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish;

154

Inklyuziv ta’limni rivojlantirishga taalluqli bo‘lmagan qatorni belgilang

bolaning kelgusida o‘zini o‘zi muvaffaqiyatni namoyon qilishi uchun asos sifatida ijtimoiy-emotsional ko‘nikmalarni rivojlantirish.



rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy buzilishlari bo‘lgan bolalarning izchil ijtimoiylashuvi va umumiy maktabgacha ta’lim umumiy tizimi integratsiyalashuviga ko‘maklashadigan moslashtirilgan dasturlar va yakka tartibdagi ta’lim yo‘nalishlarini ishlab chiqish;

inklyuziv ta’lim, eng yangi reabilitatsiya va abilitatsiya usullarini keng joriy etish;



rivojlanishida jismoniy yoki ruhiy buzilishlari bo‘lgan bolalar ta’limining kompleks texnologiyalarini ishlab chiqish;

155

O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyaci qachon tasdiqlangan?

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 maydagi PQ-4312-son qarori

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 15 maydagi PQ-4313-son qarori



O‘zbekiston Republikasi Prezidentining 2019 yil 29 apreldagi PF-5712 sonli farmoni

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 18 maydagi PQ-4312-son qarori

156

Respublikada inklyuziv ta’lim siyosatini keng joriy qilishga qaratilgan chora tadbirlarda ishtirok etgan tashkilotlar ko‘rsatilgan qatorni belgilang



YuNESKO, YuNISEF, Osiyo Taraqqiyot Banki,Osiyo Yaponiyada joylashgan (ASSU) Yuneskoning madaniy markazi, YuSAID, Mersi Projekt, Opereyshen Mersi;

Respublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi, Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab quvvatlash fondi, Maktabgacha ta’lim vazirligi, Xalq Ta’limi vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish vazirligi

YuNESKO, YuNISEF, Osiyo Taraqqiyot Banki, Yaponiyaning JAIKA tashkiloti , YuSAID, Mersi Projekt, Opereyshen Mersi;



Oliy Majlis huzuridagi fuqarolik jamiyatining institutlari bilan ishlash jamg‘armasi, Respublika bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi” “Sen Yolg‘iz Emassan”, “Ijtimoiy tashabbuslarni qo‘llab quvvatlash fondi, Xalq Ta’limi vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi, Mexnat va axolini ijtimoiy muxofaza qilish vazirligi

157

“Tajriba shuni ko‘rsatdiki har qanday qattiq ta’lim tizimida bolalarning bir qischmi ta’limdan chetda qolib ketadi, chunki bunday bolalarni individual ta’limini qondirishga umumta’lim tizimi tayyor emas”-degan fikrni bildirgan xalqaro ekspert -

Noel Xibbert

Maykl Devidson

Yurgen Bekker

Metyu Griffis

158

Nogironligi bo‘lgan va sog‘lom rivojlanayotgan bolalar o‘rtasidagi tusiqlarni bartaraf etish, maxsus ta’limga muxtoj bolalar, (ayrim sabablarga ko‘ra nogiron bo‘lgan) o‘smirlar rivojlanishida uchraydigan nuqsonlar yoki iktisodiy qiyinchiliklardan qat’iy nazar ijtimoiy hayotga moslashtirishga yo‘naltirilgan umumta’lim jarayoniga qo‘shishni ifodalovchi ta’lim tizimi-

inklyuziv ta’lim

differensial ta’lim

uyg‘unlashgan ta’lim

segregatsiya ta’limi

159

Ta’lim olishda turli xil extiyojli bolalarni ta’lim olishini qo‘zlaydigan, yutuqlarga erishishiga yordam beradigan hamda yaxshi xayot qurishiga imkon yaratadigan ta’lim.

inklyuziv ta’lim

individual ta’lim

segregatsiya ta’limi

differensial ta’lim

160

Ijtimoiy kelib chiqishi, oilasining jamiyatda tutgan o‘rni, mavqei, moddiy va ma’naviy axvoli, jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida kamchiligi bo‘lishidan qatiy nazar barcha bolalarni teng ko‘rish, ulardagi har qanday imkoniyatni qadrlash, rivojlantirishni ko‘zda tutadigan ta’lim-

inklyuziv ta’lim

differensial ta’lim

segregatsiya ta’limi

individual ta’lim

161

To‘g‘ri javobni belgilang

Inklyuziv ta’lim xar xil ta’limiy extiyojli bolalarning ta’lim olishiga qaratilgan metodologiyani rivojlantirishga xarakat qiladi.

Inklyuziv ta’lim - imkoniyati cheklangan bolalar ta’lim olishiga oid qo‘shimcha moslamalarni tashkil qilib bolalarni davolanishiga qulay sharoit yaratadi.

Inklyuziv ta’lim maxsus ta’lim jarayonini rivojlantiradi va barcha bolalarga mos bo‘lgan ta’limni joriy qiladi.

inklyuziv ta’limg‘ turli ta’limiy extiyojlarni bartaraf etishga qaratilgan ixcham turdagi dars berishga yondashadigan ta’limni ishlab chiqishni amalga oshiradi.

162

Sharqning buyuk allomalari Ibn Sino, Imom Buxoriy, Abu Nasr Farobiy, Alisher Navoiy, Abdulla Avloniylarning tarbiyaning maqsadlari har bir bola shaxsining rivojlanishiga ta’limning ta’siri tug‘risidagi qarashlari

inklyuziv ta’limning metodologik bazasi xisoblanadi.



umumiy ta’limning metodologik bazasi hisoblanadi

segregatsiya ta’limining metodologik bazasi xisoblanadi



individual ta’limning metodologik bazasi xisoblanadi

163

Jahon miqiyosida insonparvarlik va kamsitishlarga yo‘l qo‘ymaslik g‘oyasining ilgari surilishi maxsus ehtiyojli bolalarga e’tiborning yanada yaxshilanishiga olib kelgan davrni belgilang

1970-1980 yillar

1980-1990 yillar

1960-1970 yillar

1950-1960 yillar



164

“Salamanka deklaratsiyasiga muvofiq Har bir o‘quvchining turli xilligini, o‘ziga xos xususiyatlarini qo‘llab quvvatlovchi va ma’qullovchi isloxotlarni, ijtimoiy segregassiyaga yo‘l qo‘ymaslikni ilgari surgan xalqaro hujjat-

Salamanka Deklaratsiyasi

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya



Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi

Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya

165

«Inklyuziv» va «integratsiyalashgan» ta’limning farqi?

barcha javoblar to‘g‘ri

Integratsiyalashgan ta’lim -diqqat markazida bolaning aynan maktabga kelib - ketish muammosi turgan, maxsus ehtiyojli bolaning maktabga qatnash jarayonidir, inklyuziv ta’lim -ta’lim muassasasida imkoniyati cheklangan bolalar va usmirlarning ta’lim olishlari uchun zaruriy psixologo - pedagogik, korreksion sharoitlarni yaratish

jamoada insonparvarlik munosabatlarni va mazkur guruxda ijobiy jamoatchilik fikrini yaratilishi bilan integratsiyani amalga tadbiq etish, inklyuziv ta’lim- har bir bolaning imkoniyati va ehtiyojlariga ko‘ra ta’lim yo‘nalishini belgilash

integratsiya- guruhdauxda shaxslararo munosabatlarni tartibga solish, inklyuziya-guruhda qulay sharoit yaratish orqali ta’limga uyg‘unlashtirish

166

Nogironligi bo‘lgan va nogiron bo‘lmagan bolalar o‘rtasidagi funksional muammolarni kamaytirishga qaratilgan integratsiya

funksional integratsiya

ijtimomy integratsiya

jismoniy integratsiya

jamoaga integratsiya

167

Integratsiyaning bu shakli ijtimoiy muammolarni kamaytirishga qaratilgan va u nogiron hamda nogiron bo‘lmagan bolalar o‘rtasidagi o‘zaro aloqani qo‘llab – quvvatlaydi.

ijtimomy integratsiya

funksional integratsiya

jismoniy integratsiya

jamoaga integratsiya

168

Inklyuziv ta’lim vazifalari

hamma javoblar to‘g‘ri

ukuvchilarning ta’limdagi tenglik xukukini kafolatlash,jamiyatning va oilaning faol ishtirokida nogiron va sog‘lom bolalarning extiyojlarini qondirish, ijtimoiy xayotga erta moslashtirish;

jamiyatda imkoniyatti cheklangan bolalar va usmirlarga nisbatan dustona
va mexr-muxabbatli munosabatni shakllantirishdir



imkoniyati cheklangan bolalar va usmirlarni oilalardan ajramagan xolda
yashash xuquqini ruyobga chiqarish;



169

Noto‘g‘ri javobni belgilang
Inklyuziv ta’limning muammolari.



Ko‘plab davlatlarda inklyuziv ta’limni joriy etish bo‘yicha davlat normativ xujjatlarida qayd qilinmaganligi; ta’lim muassasalar mavjud emasligi



Nogiron bolalarga nisbattan salbiy munosabat;Imkoniyati cheklangan bolalarning hamjamiyatda ko‘rinmaslik muammosi;

Imkoniyati cheklangan bolalarning maktabda ko‘rinmaslik muammosi;moddiy mablag‘ muammolari; Kadrlar masalasidagi muammolar Favqulodda vaziyatlar, mojarolar, qochoqlar;



Ta’lim muassasalarini moslashtirish;Sinfda o‘quvchilar sonining ko‘pligi;
Kambag‘allik; Kadrlar masalasidagi muammolar
Jinsiy tafovutlarga qarab kamsitish;
Imkoniyati cheklangan bolalarning boshqalarga qaramligi;

170

Noto‘g‘ri javob bor qatorni belgilang
Inklyuziv ta’limning prinsiplari:
Insonning qadr qimmati, uning qobiliyati va yutug‘iga bog‘liq emas.
Har bir inson o‘ylash va xis qilish qobiliyatiga ega.

Jamiyatda nogironlarga nisbatan yanglish fikr va munosabat mavjud. Ular haqida ma’lumotlarning kamligi va ularga yoshligidan maxsus muassasalarda yopiq tarzda ta’lim - tarbiya berilishi bunga sabab bo‘lishi mumkin

Hamma kishilar o‘z tengdoshlarini qo‘llab quvvatlashga muxtoj.Hamma ta’lim oluvchilarni yutuqga erishishiga ularning nimadir qila olmasligi emas, balki nimanidir qila olishidir.

Shaxsning to‘liq va haqiqiy ta’lim olishi faqat real hamkorlikda amalga oshadi. Hamkorlik qilish kishi hayotini har tomonlama ko‘chaytiradi.

Har bir kishi eshitish va muloqot qilish qobiliyatiga ega.Har bir kishi bir-biriga muxtoj.

171

Inklyuziv ta’limga bo‘lgan ehtiyoj uning jamiyatga va maxsus ehtiyojli bolalar uchun foydali jihatlari :

inklyuziv ta’lim barcha uchun, ta’lim sifatini yaxshilashga olib keladigan katalizator bo‘lib xizmat qilishi mumkin;

maxsus ta’lim maxsus ehtiyojli bolalarnio‘z oilasi, mahallasi va qarindosh-urug‘lari davrasidan uzoqlashtiradi;

bolalarni oilasidan, o‘yidan uzoqda bo‘lgan internatlarga joylashtirish ularning o‘yi, oilasi xamjamiyat hayotiga ishtirok etish huquqigato‘sqinlik qiladi;

o‘yidan, oilasidan, ota\ona mexridan uzoqda bo‘lgan bola diydasi qattiq bo‘lib o‘sadi.



172

. “Nogironlarni shaxs sifatida hurmat qilish huquqi ularda tug‘ilishi bilan mavjud bo‘ladi. Nogironlikning kelib chiqishi, tabiati va jiddiylik darajasidan qat’iy nazar, fuqaro o‘z yoshidagi tengdoshlari bilan bir xil huquqlarga egadirlar, shu bilan birga ular mumkin qadar to‘laqonli yaxshi hayot kechirish huquqiga ham ega”- degan talab aks ettirilgan huquqiyg‘me’yoriy hujjat

Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya



Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya

Salamanka Deklaratsiyasi

173

Bolalar huquqlari to‘g‘risidagi Konvenitsiya qabul qilingan yili

BMT tomonidan 1989 yil

BMT tomonidan 1992 yil

BMT tomonidan 1949 yil

BMT tomonidan 1991 yil

174

Bolalar huquqlari to‘g‘risidagi Konvenitsiya qaysi moddasida“Bolalar, ularning ota-onalari, boquvchilarining irqi, tanasining rangi, jinsi, tili, dini, siyosiy va boshqa e’tiqodi, milliy, etnik yoki ijtimoiy kelib chiqishi, moddiy ahvoli, sog‘lig‘i, qanday holatda tug‘ilganliklari va boshqa holatlaridan qat’iy nazar kamsitishlarga mahkum etilmasligi kerak”ligi ta’kidlangan

2- modda

3 –modda

21-modda

23-modda

175

“Ishtirokchi davlatlar barcha bolalarning ilm olish huquqini e’tirof etadilar, hamda ana shu huquqni teng imkoniyatlar asosida amalga oshirishga asta- sekin erishish maqsadida, bepul va majburiy boshlang‘ich ta’limni joriy etadilar”-degan talab ko‘rsatilgan huquqiy me’’yoriy hujjat

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya 28-modda



Salamanka Deklaratsiyasi 11-band

Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi 21- modda

Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya 11- modda

176

“ rivojlanishi notekis bolaning maxsus ehtiyojlarini aniqlab, uning ijtimoiy hayotga qo‘shilishi va shaxs sifatida rivojlana olishiga yetaklovchi vosita hisoblangan ta’lim olishi uchun davlat tomonidan har tomonlama yordam berilishi lozim” degan talab ko‘rsatilgan huquqiy me’’yoriy hujjat

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya 28-modda

”Bola huquqqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonun 25-modda

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya 23-modda



Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi Deklaratsiya 11- modda



177

“Ta’lim hamma uchun ” maqsadlarini amalga oshirish va maxsus yordamga muhtoj bolalarning to‘laqonli mukammal ta’lim olishlarini ta’minlanishini ko‘zlagan anjuman

1994 yil 7-10 iyun kunlarida Salamanka shahri (Ispaniya)da o‘tkazilgan ikkinchi yirik Umumjahon Konferensiyasi

1999 yil 6-8 avgust kunlarida Salamanka shahri (Ispaniya)da o‘tkazilgan ikkinchi yirik Umumjahon Konferensiyasi

1995 yil 17-19 iyul kunlarida Bolonya (Ispaniya)da o‘tkazilgan ikkinchi yirik Umumjahon Konferensiyasi

1994 yil 7-10 iyun kunlarida Piza shahri (Italiyada o‘tkazilgan ikkinchi yirik Umumjahon Konferensiyasi

178

Salamanka bayonotida tasdiqlangan tadbirlar rejasida ko‘rsatilmagan chora-tadbirni belgilang

Nogironligi bo‘lgan bolalarning ta’lim olishiga erishish.

Ajratib qo‘yish illatiga qarshi kurash;do‘stona insonparvar jamoalarni yaratish, o‘z tarkibiga maxsus ehtiyojlari bo‘lgan shaxslarni olgan jamiyatni qurish;

Maxsus yordamga muhtoj bolalar bilan ishlash oddiy maktablarning ish faoliyati doirasiga kirar ekan, bu jarayon quyidagi maqsadlarga erishishning eng samarali vositasi bo‘la oladi:

Ta’lim tizimi va ta’limiy dasturlar turli xil xususiyat va ehtiyojlarni hisobga olgan holda tuzilib, shu ishga yo‘naltirilsin. Maxsus yordamga muhtoj bolalar uchun oddiy maktablarga borish imkoniyati yaratilsin;

179

“Maktablar jismoniy, aqliy, ijtimoiy, emotsional, tilidagi yoki boshqa nuqsonlaridan qat’iy nazar hamma bolalarni qabul qilishi kerak. Ularga ruhiy va jismoniy nuqsoni bor bolalar, boshpanasiz bolalar, ko‘chmanchi xalqlarga tegishli bo‘lgan bolalar, etnik yoki madaniy kamchilikni tashkil etgan oilalarning bolalari kiradi” degan qoida qaysi huquqiy-me’yoriy hujjatda aks ettirilgan?

«Ta’lim hamma uchun» harakat rejasi 3-band

Salamanka deklaratsiyasi

Inklyuziv ta’lim konsepsiyasi

Nogironlar huquqlari deklaratsiyasi



180

Dakar harakat reja dasturiga kirgan barcha davlatlar o‘z zimmasiga olgan vazifalarini belgilang

“Har bir insonga va har bir jamiyatga” shiori ostida barcha insonlar va bolalar ta’limini to‘laqonli ta’minlash majburiyatini oldilar.


Download 108,51 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish