Тизимли таҳлилнинг ривожланиш тарихи, предмети, мақсади

Назорат саволлари:
1. Ўз-ўзини ташкил қилиш ва ўз-ўзини ташкил қилувчи тизим нима?
2. Ҳар қандай тизим ўз-ўзини ташкил қилувчи бўла оладими? Қандай
тизимлар ўз-ўзини ташкил қилишга келтирилади.
3. Ахборот синергетикасининг қандай асосий аксиомалари бор? И.
Пригожиннинг асосий синергетик тамойили нима?
Масалалар ва топшириқлар:
1. “Тирик табиатда ўз-ўзини ташкил қилиш" мавзусида эссе ёзинг.
2. "Тирик бўлмаган табиатда ўз-ўзини ташкил қилиш" мавзусида эссе ёзинг.
3. Ўз-ўзини ташкил қилувчи тизимга мисол келтиринг ва унинг асосида
Пригожиннинг (олдиндан у билан танишиб) синергетик тамойилларини
тушунтиринг
Илмий тадқиқотлар, рефератлар ва Интернет-саҳифалар учун мавзулар:
1. Ўз-ўзини ташкил қилишнинг фалсафий аспектлари.
2. Социал-иқтисодий тизимларнинг ўз-ўзини ташкил қилиши ва уларнинг
аҳамияти.
3. Тизимларнинг ўз-ўзини ташкил қилишининг аксиоматикаси.

---

34
10- маъруза. Тизимни моделлаштириштириш асослари
Режа:
I Модел ва моделлаштириштириш (турлари, хоссалари)
II Моделлаштириштиришнинг ҳаёт цикли
“Модел" (лат. modelium) сўзи “ўлчам", “усул", “нима биландир ўхшашлик“
маъносини билдиради.
Модел
- объект ёки объект баёни, асл тизимни яхшироқ ўрганиш ёки унинг
қандайдир хоссаларини ҳосил қилиш учун маълум бир шароитларда,
таклифларда, гипотезаларда бир тизимни (яъни аслини) бошқаси билан
алмаштириш. Модел – бир таснифни (ўрганилганини) бошқаси (кам ўрганилгани)
билан алмаштириш натижаси. Физик тизимни (объектни) математик тизим
(масалан, тенгламаларнинг математик аппаратига) билан ифодалаш орқали
тизимнинг физико-математик модели ёки физик тизимнинг математик модели
олинади. Ҳар қандай модел йўл қўйиладиган маълум бир шартларда,
гипотезаларда қурилади.
·
Моделлар, агар уларнинг қўлланилиш соҳалари эътиборга олинмаса, уч хил
турда бўлади:
·
Ўрганувчи модел
– билимларни ташкил қилиш ва ифодалаш шакли, янги
ва эски билимларни боғловчи восита. Ўрганувчи модель, одатда, ҳақиқатга
мослаштирилади ва назарий билим бўлади.
·