13-маъруза. Is-lm модели режа

13-МАЪРУЗА .IS-LM МОДЕЛИ
РЕЖА


11.1. IS - LM моделининг мохияти ва тенгламалари

2. 
   IS - эгри чизиғи ва унинг тенгламаси
   

Товар ва пул бозорида умумий мувозанатга эришиш шартлари ва макроиқтисодий сиёсат тадбирларининг бу икки бозорга таъсирини умумлаштириб тадқиқ қилиш IS-LM модели ёрдамида бажарилади.

IS-LM модели қисқа муддатли даврга ҳам товарлар ҳам пул бозорида биргаликда мувозанат ўрнатилиши механизмини характерлайди. Бунда товарлар бозори деганда ҳам истеъмол ҳам инвестицион товарлар бозори тушунилади. Гарчанд истеъмол ва инвестицион товарларга талаб турли омиллар билан белгилансада IS-LM моделида улар бир бутун деб қаралади. Пул бозори деганда хазина векселлари ва тижорат қоғозлари кўринишидаги қисқа муддатли кредит воситаларини олди сотди механизми тушунилади. Бу бозорни облигациялар бозоридан фарқлаш зарур. Пулнинг облигацияларда ифодаланган нисбий баҳоси облигациялар бўйича фоиз ставкасидир.
АД-АЭ моделида товар ва пул бозорларининг алоқаси эътиборга олинган эди. Яъни товарлар ва хизматлар баҳоларининг кутарилиши пулга бўлган талабни ошириши бу эса ўз навбатида фоиз ставкасининг кутарилишига олиб келиши, окибатда инвестиция ҳаражатлари ва умуман ялпи ҳаражатлар камайиши АД-АБ моделида кўзда тутилган эди. IS-LM модели ЛД-AS моделини қисқа муддатли даврга аниқлаштиради ва бу моделда ҳар иккала бозор ягона макроиқтисодий тизимнинг секторлари сифатида намоён бўлади.
Модель бу секторларда таркиб топган шароитларга боғлиқ тарзда фоиз ставкаси R билан даромад даражаси Y нинг мувозанатли даражасини белгилайди. Модель биринчи бор 1937 йил Ж.Хикс томонидан Кейнснинг макроиқтисодий концепсияси моҳиятини изоҳлаш мақсадида таклиф қилинган бўлиб, “Хикс Хочи” деб ҳам юритилади.
IS-LM (инвестиция – жамғармалар, ликвидлиликнинг афзаллиги – пул) модели фоиз ставкаси R билан даромадлар Y нинг бир вақтнинг ўзида ҳар иккала бозорда мувозанатни таъминлайдиган комбинацияларини топиш имконини беради.
Моделнинг асосий тенгламалари қуйидагилар:

1. Y=C+I+G+Xn – асосий макроиқтисодий айният.

2. C= a+b (Y-T) – истеъмол функцияси,бу ерда Т = Та + tY.
3. 1= e-dR – инвестиция функцияси.
4. Xn= d- m¹Y - nR – соф инвестиция функцияси.
5. M/P=kY - hR – пулга талаб функцияси.

IS-LM моделида кўрилган барча тенгламалар бажарилса мувозанатга эришилади.

Моделнинг эндоген ўзгарувчилари Y,C,I,Xn ва фоиз ставкаси R.
Моделнинг экзоген ўзгарувчилари G, Ms ва чегаравий солиқ ставкаси t.
a, b,c,d,m¹,n,k ва h эмпирик коэффициентлар бўлиб мусбат ва нисбатан барқарордир.
Y < Y потенциал бўлган қисқа муддатли даврга мувозанат кўриб чиқилаётганда, моделда, баҳолар даражаси ўзгармас, фоиз ставкаси R ва даромад Y ўзгарувчан деб олинади.
Y хакикий = Y потенциал бўлган, яъни тўлиқ бандлик шароитида баҳолар даражаси Р ўзгарувчан, Ms номинал катталик ва бошқа барча ўзгарувчилар реал катталиклардир.

2.