Тизимли таҳлил, қарор қабул қилиш технологиялари, ахборот-таҳлилий

Предметли (предметли йўналтирилган) фикрлаш - бу услуб бўлиб, нисбатан тор ва аниқ бўлган муайян йўналишга (воқеага, ҳодисага) қаратилган илмий жараёндир.
Тизимли (тизимли йўналтирилган) фикрлаш - бу услуб бўлиб, предметли (предметли йўналтирилган) фикрлашга нисбатан кенгроқ (ўз ичида икки ва ундан ортиқ предметли, (предметли йўналтирилган) фикрлашга тааллуқли бўлган объектларни мужассамлаштирган) лекин аниқ бўлган муайян йўналишга (воқеа, ҳо дисага) қаратилган илмий жараёндир. Кўп ҳолларда ушбу фикрлашни “тизим ларни тадқиқ қилиш” услубияти ҳам деб аташади.
Тизимли фикрлашда ҳар хил таркибий элементлардан ташкил топган воқеа ва ҳодисалар йиғиндиси нафақат таркибий элементлар ҳатти-ҳаракатини, хатто уларнинг сифатини ва миқдорини аникдамасдан ҳатти-ҳаракатини олдиндан айтиб бериш ва истиқболини белгилаш мумкин бўлган бир бутундай ҳамда умумий қоидалари бўйича ташкиллаштирилган бир воқеа ва ҳодиса сифатида долзарблаштирилади ва тадқиқ қилинади. Тизим бир бутунлик сифатида қандай қилиб фаолият кўрсатаётганлиги ёки ривожланаётганлиги тушуниб етилмагунича, унинг таркибий қисмлари тўғрисидаги билимлар ушбу ривожланиш бўйича тўлиқ бўлган маълумотни бермайди.
Масалан, тизимли фикрлаш тамойилига асосан жамият инсонлардаи ташкил топган. Шуниигдек, ҳар бир инсон тизимдир (масалан, физиологии). Ўз навбатида, инсонда ҳам унинг ўзига хос бўлган (организм сифатида цараганда) тизимлар мавжуд (масалан, цон айланиш тизими). Инсонлар ўзига ўхишшлар билан ҳамкорлик цилиши оцибатида янги тизимлар ташкил топади - оилалар, этнослар ва бошц. Бу каби ўзаро алоцалар жамоат ташкилотлари, алоҳида инсонлар даражасида ва ҳаттоки мустацил крн айланиш тизимида (масалан, тўгридан- тўгри цон цуйиш натижасида) амалга ошиши мумкин.
Тизимли фикрлаш қоидаларига асосан ҳар қандай тизим бошқа бир тизимга таъсир кўрсатади. Бундан келиб чиқиб таъкидлайдиган бўлсак, бизни ўраб турган бутун борлиқ - бу бир-бири билан доим алоқада бўлган тизимлар мажмуидир.