“тилшуносликка кириш” фанидан маъруза ва семинар машғулотларида ўҚитиш технологияси

Mustaqil ta`lim

3-jadval

(xorijiy til va adabiyoti (ingliz tili) ta`lim yo`nalishi uchun)

№	Mustaqil ta`lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
	O`rta Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi.	4
	Rossiya tilshunoslik maktablari.	2
	O`zbek tilshunosligi va uning rivojlanish yo`llari.	4
	Strukturalizm va uning yo`nalishlari.	2
	Lingvopragmatika va paralingvistika.	2
	Lingvomadaniyatshunoslik.	2
	Bolalar tilining ilk rivojlanish davri.	2
	Kompyuter lingvistikasi. Tillarni intensiv o`rganish dasturlari.	2
	Til ta’limiga zamonaviy yondashuvlar: kommunikativ, integrar va kompetensiyaviy yondashuvlar.	4
	Kommunikativ tilshunoslikning zamonaviy turlari.	2

Jami 26 soat


(filologiya va tillarni o`qitish (tillar bo`yicha) ta`lim yo`nalishi uchun)

№	Mustaqil ta`lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
	O`rta Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi.	2
	Rossiya tilshunoslik maktablari.	2
	O`zbek tilshunosligi va uning rivojlanish yo`llari.	2
	Strukturalizm va uning yo`nalishlari.	2
	Lingvopragmatika va paralingvistika.	2
	Kompyuter lingvistikasi. Tillarni intensiv o`rganish dasturlari.	2
	Kommunikativ tilshunoslikning zamonaviy turlari.	2

Jami 26 soat


(tarjima nazariyasi va amaliyoti ta`lim yo`nalishi uchun)

№	Mustaqil ta`lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
1.	O`rta Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi.	2
2.	Rossiya tilshunoslik maktablari.	2
3.	O`zbek tilshunosligi va uning rivojlanish yo`llari.	2
4.	Strukturalizm va uning yo`nalishlari.	2
5.	Lingvopragmatika va paralingvistika.	2
6.	Kompyuter lingvistikasi. Tillarni intensiv o`rganish dasturlari.	2
7.	Kommunikativ tilshunoslikning zamonaviy turlari.	2

Jami 14 soat


(хитой ва япон филологияси ta`lim yo`nalishi uchun)

№	Mustaqil ta`lim mavzulari	Dars soatlari hajmi
1.	O`rta Osiyoda tilshunoslikning rivojlanishi.	2
2.	Rossiya tilshunoslik maktablari.	2
3.	O`zbek tilshunosligi va uning rivojlanish yo`llari.	2
4.	Strukturalizm va uning yo`nalishlari.	2
5.	Lingvopragmatika va paralingvistika.	2
6.	Bolalar tilining ilk rivojlanish davri.	2
7.	Kompyuter lingvistikasi. Tillarni intensiv o`rganish dasturlari.	2
8.	Til ta’limiga zamonaviy yondashuvlar: kommunikativ, integrar va kompetensiyaviy yondashuvlar.	2

Jami 16 soat

Mustaqil o`zlashtiriladigan mavzular bo`yicha talabalar tomonidan referatlar tayorlanadi va uni taqdimoti tashkil qilinadi.

GLOSSARIY

Atamaning o’zbek tilida nomlanishi	Atamaning ingliz tilida nomlanishi	Atamaning rus tilida nomlanishi	Atamaning izohi
Konfutsiy	Confucius	Конфуций	qadimgi Xitoyning mashhur faylasufi
neogrammatika	neogrammatics	неограмматика	grammatikadagi yangi yo‘nalishlar
vedalar	veda	веды	induizm dinining asosiy muqaddas kitoblari
sanskrit	sanskrit	санскрит	ishlangan, mukammal
prakrit	prakrit	пракрит	oddiy, tabiiy
Panini	Panini	Панини	Qadimgi Hindlarning mashhur tilshunosi
antik	antique	античный	qadimgi
Aleksandriya	Alexandria	Александрия	qadimgi Yunon ilm markazi
analogiya	analogy	аналогия	o‘xshashlik, mutanosiblik
anomaliya	anomaly	аномалия	nomutanosiblik
Uyg‘onish davri tilshunosligi	linguistics of the Renaissance	языкознание эпохи Возрождения	XV-XVIII asrlarni o‘z ichiga olgan tilshunoslik
Por-Royal grammatikasi	grammar of Port Royal	грамматика Пор-Рояля	mantiqni grammatikadan ustun quyuvchi, grammatika mantiqqa asoslanishi lozim degan fikrni ilgari suruvchi grammatika
mantiqiy grammatika	logical grammar	логическая грамматика	lisoniy hodisalarni, birliklarni mantiq asosida – mantiq kategoriyalari nuqtayi nazaridan o‘rganuvchi grammatika
affiks	affix	аффикс	o‘zakka zid qo‘yiladigan (leksik ma’nоga ega bo‘lmagan), o‘zi qo‘shiladigan asоsning leksik yoki grammatik ma’nоlarining shakllanishida xizmat qiladigan mоrfema. Masalan, ish-chi-lar-imiz-ni.
xalqaro tillar	international languages	международные языки	davlatlar, turli xalqlar vakillari tоmоnidan alоqa vоsitasi sifatida fоydalaniladigan til. Bugungi kunda ingliz, ispan, fransuz, rus, arab, xitоy, nemis tillari xalqarо alоqa tili vazifasini bajaradilar.
leksikografiya	lexicography	лексикография	(yunоncha “lexicos” – lug‘at + “grapho” – yozaman). Tilshunоslik-ning lug‘at tuzish ishi va uning nazariy masalalari bilan shug‘ullanuvchi bo‘limi.
qiyosiy-tarixiy metod	comparative-historikal method	сравнительно-исторический метод	Tillarni tarixiylik prinsipi asosida o’zaro qiyoslab o’rganuvchi,ularga xos umumiy va farqli jihatlarni aniqlovchi, shu yo’l bilan ularning qarindoshligini isbotlovchi usul.
grаmmаtik kаtеgоriya	grammatical categories	грамматические категории	Вir хil grаmmаtik hоdisаlаr mаjmuyi, yig‘indisidir.
til funksiyalari	language functions	функция языка	Nutqda turli maqsadlarda til vositalarining potensial xususiyatlaridan foydalanish: 1) tilning kommunikativ funksiyasi, tilning aloqa-aralashuv sifatidagi asosiy funksiyasi; 2) tilning estetik funksiyasi, uning aloqa-aralashuvda turli his-emotsiya, ta’sirchanlik ifodalash funksiyasi.
ichki forma	inner structure	внутренняя форма	Xalq ruhi bilan bilan bog’lanib, xalq ruhining qandayligini aks ettiradigan hamda so’z orqali ifodalanadigan ma’nodir.
so’zning semantik strukturasi	semantic structure of a word	семантическая структура слова	So’zning leksik ma’no,ma’no ottenkasi va qo’shimcha ottenkalardan iborat strukturasi
naturalizm	натурализм	naturalism	XIX asrning o`rtalarida Yevropa tilshunosligida vujudga kelgan oqim hisoblanadi va tilni sistema sifatida talqin qilish, tilni tabiiy organizm, organik bir butunlik sifatida tushunish g`oyasini ilgari surgan
kompendium	компедий	compendium	lot. qisqartirish degani. U yoki bu fanga oid muhim, asosiy qoidalarni, tushunchalarni ixcham, lo`nda bayon etish
bobo til	праязык	parent language (language-basis)	genetik jihatdan o‘zarо bоg‘liq tillarning kelib chiqish va taraqqiy etish manbai (asоsi) deb qaraladigan til, qiyosiy-tarixiy metоd bilan tiklanadigan abstrakt lingvistik mоdel
psixologizm	психологизм	psychologism	tilning alohida shaxslarning ruhiy hayoti va tafakkuriga munosabati jihatdan o`rganilishiga asoslangan lingvistik yo`nalish
“yosh grammatika-chilar”	младограмматики	young grammatists	lingvistik maktab. Tilni tarixiy hodisa deb hisoblashgan. Yosh grammatikachilar, shuningdek, tovush o`zgarishlaridagi qonuniyatlarni aniqlashgan, ular tirik tillar va dialektlar o`rganilishi lozim deb hisoblashgan
fonema	фонема	phoneme	yunоncha phonema – tоvush. Til birliklarining tоvush qоbig‘i bo‘lib, ularni o‘zarо farqlash xususiyatiga ega bo‘lgan tоvush birligi. Masalan, qоl, qil, qo‘l so‘zlarining tоvush qоbig‘i bo‘lib, ularni o‘zarо farqlashga о, i, o` fоnemalari xizmat qiladi.