Tilshunoslik nazariyasi

Makrolingvistika. Kishilik jamiyatidagi barcha belgi sistemalarini va ularning o’zaro bog’lanishlarini o’rganuvchi tilshunoslik.
Matematik lingvistika. Tilshunoslikning tilni tadqiq etish va o’rganishda matematik metodlarni qo’llash imkoniyatlarini o’rganuvchi sohasi.
Matn tilshunosligi. Tilshunoslikning turli mazmun va uslubdagi matnlarni ilmiy tadqiq qiluvchi sohasi.
Mentalingvistika (lot. mens, mentis – ong, tafakkur + lingvistika). Tilshu-noslikning til bilan tafakkurning aloqasini va shunga bog’liq masalalarni o’rganuv-chi bo’limi.
Metafora (gr. metathora – ko’chirish). Predmetlarning belgi-xususiyatlari o’xshashligiga ko’ra so’z ma’nosining ko’chishi. Masalan, etak, lab, yoqa so’zlarning dalaning etagi, piyolaning labi, dala yoqasi kabi birikmalardagi ma’nosi.
Metateza (grek. metathesis – o’rin almashtirish). So’z tarkibidagi tovush-larning o’rin almashinuvi. Masalan, tuproq > turpoq, to’g’ramoq > to’rg’amoq, qirg’iy > qiyg’ir, supra > surpa, kunjut > kunduch kabi.