Tilshunoslik maktablari Reja



Download 57,4 Kb.
bet1/5
Sana05.04.2022
Hajmi57,4 Kb.
#531247
  1   2   3   4   5
Bog'liq
2 5357560969742523419


Tilshunoslik maktablari
Reja:
1.Strukturalizm maktablari. “Yosh grammatiklar” maktabi. “Yosh grammatiklar” maktabining lingvistik qarashlari.
2.Struktur tilshunoslik. Struktur tilshunoslik asoschilari va namoyandalari.
3.Tilshunoslik maktablari ta’limotlarining asosiy mohiyati. Sossyur ta’limoti.
Strukturalizm – struktural lingvistika XX asrning 20 -yillarining oxirrog‘ida (1926) yuzaga kelib, hozirgi zamon tilshunosligining o‘ziga xos yetakchi oqimlaridan, yo‘na-lishlaridan biri bo‘lib qoldi. Ushbu tilshunoslik til strukturasini (qurilishini) til nazariyasining asosi deb bildi1.
Struktural lingvistika tilni ishoralar (belgilar) sistemasi sifatida o‘rganadi va uning shartli belgilik hususiyati bilangina qiziqadi. U tildagi belgilarning munosabatlari, oppoziciyalari yoki funksiyalariga lohida e’tibor berganidan til birliklaridan biri mavjud bo‘lgani uchungina boshqasi mavjuddir deb hisoblaydi. Struktural lingvistika o‘zaro munosabatlardan mustaqil ravishdagi materiyaning yoki reallikning bo‘lishini inkor qiladi. Shunga ko‘ra lingvistik birliklar munosabatlar orqali belgilanishi lozimligini qayd etadi.2 Vaholanki lingvistik birliklar birlamchi bo‘lib, ular orasidagi munosabat shu birliklar mavjud bo‘lgani uchungina mavjuddir.
Hozirgi davrda strukturalizmning asosiy maktablari uchta bo‘lib, ular Praga strukturalizmi, Amerika strukturalizmi va Kopengagen strukturalizmi nomi bilan ataladi.
Praga sturkturalizmi. Praga strukturalizmi 1926 -yilda Chexoslovakiyaning poytaxti Praga shahrida tashkil topdi. Ayni strukturalizm umumiy tilshunoslikda funksional lingvistika nomi bilan ham yuritiladi.
Ushbu maktabning funksional tilshunoslik deb atalishi asosida til birliklarining har biri muayyan funkciyaga egaligi, ularning tilda (nutqda) muayyan vazifani bajarish g‘oyasi yotadi.
Funksional lingvistika maktabi vakillari: V. Matezius,
B.Trinka, I. Vaxek, B. Gavranek, N.S. Trubeckoy, R.O.Yakobson, S.I.Karcevskiy va boshqalar.
Praga maktabi ta’limotining asosiy g‘oyalari quyidagilar:
Tilshunoslik – o‘z obyektiga ega bo‘lgan mustaqil fan.
Til – sistema.
Til – funksional sistema. Ya’ni til muayyan maqsadga yo‘naltirilgan ifoda vositalari sistemasidir.
Fonologiya – nazariy fonologiya. Fonemaning so‘z va
morfemalarni farqlash qobiliyatiga egaligi. Fonema tilning eng kichik fonologik birligi. Nutq tovushlari fonemaning moddiy simvollari, belgilari, fonemaning nutqdagi reallashishi. Demak, fonema bilan tovush farqlanadi.
5. Sinxroniya va diaxroniya. Praga strukturalistlari tilni tadqiq qilishda, asosan, sinxroniyani – sinxron metodni ilgari suradilar. Shu bilan birga ular tilning mohiyatini ochishda diaxroniyani – diaxron metodni ham hisobga oladilar. Ya’ni ular diaxroniyani inkor qilmaydilar. Demak, tilni – til hodisalarini, birliklarini tahlil qilishda sinxroniya va diaxroniya dialektik bog‘liq holda olinadi.
6. Til belgisi bo‘lgan so‘z – mustaqil birlik. U vazifasiga, nomlanishiga ko‘ra nominativ faoliyat mahsuli bo‘lib, jamiyatda nominativ funkciya bajaradi.
7. Tilning morfologik sistemasi morfema bilan belgilanadi.
8. Gapning aktual bo‘linishi masalasi va boshqalar.3

Download 57,4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish