Tilshunoslik maktablari Reja

FERDINAND DE SOSSYUR VA UNING SOTSIOLOGIK TA‘LIMOTI 
XX asrdan boshlab tilshunoslik fanining predmetini aniqlashda yangi davr bo shlandi. Ferdinand De Sossyur (18571913) – Jenevada tug‘ilgan,shveysariyalik fransuz. Jeneva, Leypsig, Berlinda ta’lim oldi. 1878- yilda yigirma yasharlik F.De Sossyur “HindYevropa tillaridagi dastlabki unli tovushlarning sistemasining tadqiqi” nomli ishi e’lon qilindi.1881 yilda Leypsigda doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi. 1906 yildan Jenevada umumiy tilshunoslik kafedrasiga rahbarlik qildi va tadqiqotlari asosida ma’ruzalar o‘qidi. F. de Sossyurning fanda mashhur bo‘lgan eng yirik asari “Umumiy tilshunoslik kursi” deb ataladi. Ushbu asarni Sossyur vafotidan keyin 1916 yilda uning shogirdlari Sharl Balli va Albert Setselar o‘z konspektlari asosida chop ettirishgan bo‘lib, 1931 yilda nemis tilida, 1933 yilda rus tilida nashr ettirildi. Sossyurning tilning ijtimoiy xususiyati haqidagi qarashlari tilshunoslikda keskin burilish bo‘lishiga olib keldi. Xususan, uning “Til material emas, balki formadir” degan fikri Praga, Kopengagen, Amerika struktural maktablarining shakllanishida asosiy omil bo‘ldi. Sossyur fikricha, insonning nutq faoliyati ko‘p qirrali hodisa bo‘lib, falsafa, psixologiya, fiziologiya, antropologiya, matematika va boshqa fanlar bilan bog‘liq. Sossyur til bilan nutq o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishni e’tirof etsada, ularni til lingvistikasi va nutq lingvistikasi tarzida alohida o‘rganishni, bunda tilshunoslik asosan til lingvistikasi bilan shug‘ullanishi, nutq lingvistikasi esa fizika, fiziologiya, psixologiya kabi fanlarda o‘rganilishi kerak, deb hisoblaydi. U nutq faoliyatini o‘rganishda V. fon Gumboldt kabi antinomiya metodidan foydalanib, til va nutq, sinxroniya va diaxroniya, ichki va tashqi lingvistika antinomiyalarini ilgari surdi. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:
1.Usmonov S. Umumiy tilshunoslik.1972.
<sup>2.</sup> Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.1992
3.A.Nurmonov. O`zbek tilshunosligi tarixi 2002
4.N.A Baskakov. A.S Sodiqov. A.A Abduazizov. Umumiy tilshunoslik. T., 1979.
5.Rasulov R. Umumiy tilshunoslik.2005
6.Turniyozova N.Tilshunoslikka kirish. 2006
7.Xayrullayev X. Tilshunoslikka kirish 2006
8.http//ilm ziyosi.www.uz
9.http// tilshunoslik maktabi yirik namoyondalari.www.uz
10.http//ziyo nuri.www.uz

1^ Usmonov S. Umumiy tilshunoslik.1972.

2^ Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.1992

3^ A.Nurmonov. O`zbek tilshunosligi tarixi 2002

4^ A.Nurmonov o`sha asar

5^ N.A Baskakov. A.S Sodiqov. A.A Abduazizov. Umumiy tilshunoslik. T., 1979.

6^ Rasulov R. Umumiy tilshunoslik.2005

7^ Turniyozova N.Tilshunoslikka kirish. 2006

8^ Usmonov S. Umumiy tilshunoslik.1972.

9^ Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.1992

10^ Xayrullayev X. Tilshunoslikka kirish 2006

11^ Rasulov R.Umumiy tilshunoslik2005

12^ http/ilm ziyosi.www.uz

13^ http/ziyo nuri.www.uz

14^ Baskakov N.A. Sodiqov A.S , Abduazizov A.A Umumiy tilshunoslik 1979

15^ http/ tilshunoslik maktabi yirik namoyondalari.www.uz

16^ Usmonov S. Umumiy tilshunoslik 1972