Tilshunoslik fani – til haqidagi fan Tilshunoslik fanining obyekt va predmeti

Umumiy fonetika. Bunda umuman inson tovushlarining boshqa tovushlardan farqi, ularning ko‘rinishlari, dunyo tillarida unli va undosh tovushlar tizimi, tillarda ularning miqdori haqida ma’lumot beriladi. Umumiy fonetikada qarindosh yoki qarindosh bo‘lmagan tillarning fonetik sistemasi o‘rganiladi.

Tarixiy fonetika. Bunda konkret bir tilning tovushlar sistemasini tarixiy nuqtai nazardan tekshiriladi. Biror tilning tovush sistemasidagi taraqqiyot va o‘zgarishlari; ayrim tovushlarning iste’moldan chiqishi, yangi tovushlarning yuzaga kelishi yoki tovushlarning boshqa tovushlarga aylanishi, uning tarixiy sabablari o‘rganiladi. Masalan: hozirgi o‘zbek tilidagi so‘zlar tarkibida qo‘llanuvchi “y” tovushi VIII-XI da qo‘llanuvchi asarlardan “z” tovushi holida qo‘llanilgan. Bu tovushlar so‘zlarda XIV asrdan keyin “y” tovushiga aylangan. Qiyoslang: adzaq – adoq - ayoq; bazram – bayram, qazg‘u - qayg‘u kabi.