Tillashayx masjidi

ME’MORIY OBIDALAR
ULUG’BEK MADRASASI (SAMARQAND)
Tarixiy obida Mirzo Ulug’bek tomonidan XV asming birinchi choragida, 1417- 1420-yillarda Samarqand shahrida bunyod etilgan.
Ulug’bek madrasasi ikki qavatli, ellik hujrali bo’lgan. Наr bir hujra uch xonaga: qaznoq (omborxona), yotoqxona va darsxonalarga bo‘lingan. Madrasada o‘sha zamonning iqtidorli olimlaridan mavlono Shamsiddin Muhammad Havofiy yetakchi mudarris bo‘lgan. O‘rta asrlarning mashhur olimlari Qozizoda Rumiy, G‘iyosiddin Jamshid Koshoniy, Mirzo Ulug‘bek va uning shogirdi Alouddin Ali Qushchilar turli fanlardan dars berganlar. Madrasa ochilgan kuni birinchi darsni Shamsiddin Muhammad Havofiy o‘qigan, darsda tolibi ilmlardan to‘qson nafari qatnashgan. Madrasada ilmi hay’at (astronomiya)dan dars­ni Qozizoda Rumiy bergan. Madrasada kamida 15-16 yil tahsil ko‘rib, uning dasturi bo'yicha fanlarni to‘la o‘zlashtirgan va imtihonlarda o‘z bilimini namoyish qila olgan tolibi ilmlarga sanad yozib berilgan
Me’moriy obidaning qurilishida bir qator ashyolar ishlatilgan: g'isht (xom va pishiq), loy, yog'och (tut va yong‘oq)lardan keng foydalanilgan. Me’moriy Obidaning dizayni: 20qavatli, to’g’ri to’rtburchakli tarhli (56x81 m), bosh tarzi maydonga qaragan, mahoballi peshtoq mujassamotida keng toqili ravoq (balandligi 16,5 m), uning 2 yonida guldastalar (balandligi 32 m) mavjud bo‘lgan.
Hovli atrofi 2 qavatli hujralar bilan o‘ralgan. Madrasaning’ shimoliy va janubiy tarzlari o‘rtasida tashqi tomondan alohida peshtoqlar bor. Madrasaning 4 tomonini darsxona ya ayvon egallagan. Masjid janubiy-sharqiy tomonga cho‘zilgan. Tashqi to‘rt burchagida 4 ta baland minora bor. Xonaqoh va ba’zi hujralar ichkarisi naqshin bezaklar bilan pardozlangan. Bezaklari orasida kufiy va suls yozuvlari uchraydi.
Madrasa qo‘shminorali, Sharq an’analarini o'zida mujassamlashtirgan, gumbazli, arkli, “Chor” uslubida qurilgan. Me’moriy obidaning o’ziga xos tomoni shundaki, madrasa Registon maydonidagi birinchi qurilgan inshoot.