Imitativ
(imitative)
|
Intensiv
(intensive)
|
Javob berish (responsive)
|
Interaktiv
(interactive
|
Keng ko‘lamli (extensive)
|
Gapi
rish
|
So‘z/jumlani
qaytarish.
|
Yo‘naltirilgan javob, ovoz chiqarib o‘qish, dialogni to‘ldirish.
|
Savolga javob, ko‘rsatmaga javob berish, takrorlash.
|
Intervyu, rolli o‘yin, diskussiya.
|
Og‘zaki taqdimot, rasmga qarab hikoya tuzib gapirish, yangilikni gapirib berish, tarjima.
|
|
Intensiv
(intensive)
|
Javob berish (responsive)
|
Tanlab
tinglash
(selective)
|
Keng
ko‘lamli
(extensive)
|
|
Tinglab
tushu
nish
|
Fonologik va morfologik elementlarni aniqlash
|
Ochiq savolga javob berish
|
Bo‘sh joyni to‘ldirish, tinglangan ma’lumot asosida kerakli elementni tanlash, jumlani qaytarish
|
Diktant, dialog, autentik materiallar ni tinglab tushunish
|
|
|
Oabul
qilish
(perseptive)
|
Tanlab
bajarish
(selective)
|
Interaktiv
(interactive)
|
Keng
ko‘lamli
(extensive)
|
|
Ovoz
chiqarib
o‘qish,
jumlani
aniqlash
|
Ko‘p
tanlovli test (grammatika/ leksika), Bo‘sh joyni to‘ldirish, mos keladigan javobni aniqlash (leksika/ grammatika)
|
O‘qib tushunish, tahrir,
ma’lumot izlab o‘qish, matn parchalarini ketma-ket qo‘yish
|
Asosiy g‘oyani aniqlash, matnga xulosa yozish, matn rejasini tuzish
|
Imitativ
|
Intensiv
|
Responsive
|
Extensive
|
|
Diktant,
|
|
|
Harf, so‘z va punktuat- sion
belgilarni
(tinglab/
o‘qib)yozish
|
rasmga qarab jumla tuzib yozish, so‘zlarni ketma-ket qo‘yib jumla yozish, savollarga qisqa javob yozish
|
Perefraza qilib yozish, reja asosida yozish, struktura asosida yozish
|
Hisobot
yozish
|
O‘qish
Yozuv
Mazkur konsepsiya uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlari uchun mo‘ljal- langan bo‘lib, uzviylikni ta’minlashda Blum Taksonomiyasining bilimlar murakkab- ligini oshib boruvchi darajalarda ifoda etishni ta’minlaydi. Blum Taksonomiyasining kognitiv darajalari, talaba faoliyatini ta’minlovchi faol fe‘llari va o‘quv maqsadlari pedagoglarga dars mazmunini rejalashtirish hamda baholash jarayonini tashkil etishda yordam beradi.
Blum Taksonomiyasining bilimlar murakkabligini oshib
boruvchi darajalarda ifoda etishi
Ta’lim
oluvchilarning
Cognitiv
darajalari
|
Ta’lim
oluvchining
faoliyati
|
Ta’lim oluvchi faoliyatini ta’minlovchi faol fe’llar
|
Assessment
usullari
(Types of assessment)
|
Baholash usuli
(How to measure)
|
Eslab qolish
|
Bilimlarni eslab qolish va ma’lumotlarni xotirada tiklash
|
Aniqlash, takrorlash, aytib berish.
|
Faktli daliliy bilishga oid bo‘lgan savollar. Masalan: bo‘sh joyni to‘ldiring, ko‘p tanlovli test, aytib berish, yod olish va hk.
|
Test usuli tahlili
|
Tushunish
|
Bilimlarni bir ibora turidan boshqasiga, uni bir tildan ikkinchi tilga o‘zgartirishdir
|
Sharhlash, tarjima qilish, solishtirish, muhokama qilish
|
Ma’noni anglashni ko‘rsatuvchi savollar. Masalan: o‘z so‘zingiz bilan bayon qiling, tafsilotini yozing, matnni umumlashtiring, nazariyani taqqoslang va hk.
|
Baho qo‘yish
|
Oo‘llash
|
Ooida, usul, tushuncha, asos hamda tamoyillar nazariyalarning qo‘llanishi. O‘qitishga tegishli
natijalar uchun tushunishdan ko‘ra yuqori darajadagi bilimga ega bo‘lish talab etiladi.
|
Qayta ishlash tugatish hal qilish moslashtirish
|
Amaliy ahamiyat- ga ega savollar. Masalan: Nima uchun? Qanday? Savollarga javob topish. Simulatsi- ya, prototip kabi topshiriqlarni bajarish
|
Baholash
mezonini
qo‘llash
|
Tahlil
|
Butunni elementlarga ajratish, ularning nisbatini va ular orasidagi munosabatni o‘rnatish. Bunda o‘qitish maz- munini ichki tuzilishini bilish talab etildi.
|
Tahlil qilish, ajratib ko‘rsatish, qiyoslash, farqlash
|
Yaxlitlikni tarkibiy qismlarga ajratish va ular orasidagi bog‘lanishlarni o‘ganishga oid savollar. Masalan: keys topshiriqlari, loyihalar,debatlar: qismlarga ajratish, farqlash, samarali/ samarasiz tomonlarini tahlil qilish
|
Baholash
mezonini
qo‘llash
|
Baholash
|
Yangi natija olish maqsadida berilgan elementlardan bir butunni hosil qilishdir. Bunda
yangi shakllar va tizimlarni vujudga keltirish ko‘zda tutiladi
|
Hukm qilish, tanlash, qaror qilish, oqlash, munozara qilish, muhokama qilish, baholash, himoya qilish
|
Qaror qabul qilish, hulosa yasashni uddalashga oid savollar. Masalan: belgilangan standartlar / talablar asosida sinov, monitoring, hukm qilish, tanqidiy o‘qish va baholash
|
Baholash
mezonini
qo‘llash
|
|
Bilimlar va usullarni qabul qilingan maqsadni hisobga olgan holda baho-
|
Yaratish, ixtiro qilish, tuzish,taxmin qilish,
|
Yangi narsa yaratish, loyihalash, reja qilishga qaratilgan amaliy
|
Baholash
|
|
gan mezonga muvofiq o‘qish natijalariga erishish mo‘ljallangan
|
faraz qilish
|
tadqiqot loyihalari, sahna ko‘rinishi, biznes reja, vebsayt va hk.
|
|
Assessment metodikasi (usul, shakl, tur) tanlash kompetensiyasi
Baholash jarayonida nazorat, Assessment, va test terminlarini farqlash muhim. Har birining vazifasi, obyekti va metodikasini bilish ta’lim oluvchilarning bilimini baho- lashda katta ahamiyatga ega.
Baholash metodikasi
|
Nazorat
|
Usul
|
Tur
|
Shakl
|
an’anaviy
|
yakuniy
|
og‘zaki/yozma
individual
|
Assessment
|
noan’anaviy
|
joriy mavzuiy oraliq
|
og‘zaki/yozma
frontal/individual
|
Test
|
an’anaviy
|
yakuniy
|
yozma/individual
|
Assessment natijasini talabalarga e’lon qilish kompetensiyasi
Ta’lim oluvchilarning bilimini, o‘zlashtirish darajasini aniqlash va baholash jarayonini tashkillashtirishda yuqoridagi faoliyatlar pedagoglarga yordam bo‘lsa, quyidagi mezon baho qo‘yish jarayonida asos bo‘ladi.
Baho
|
Tasnifi
|
5- (a’lo) baho
|
Ta’lim oluvchi mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan mavzu bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda
|
4-(yaxshi)
baho
|
Ta’lim oluvchi mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi, hamda fan mavzu bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda.
|
3- (qoniqarli) baho
|
Ta’lim oluvchi olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda
|
2- (qoniqarsiz) baho
|
Ta’lim oluvchi fan dasturini o‘zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mo- hiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega emas deb topilganda
|
Baholashni 5 baholi shkaladan 100 ballik shkalaga
o‘tkazish mezoni quyida keltirilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |