Tili va adabiyoti universiteti

siz+lar
). Bu oʻrinda soʻz maqomidagi (kishilik 
olmoshi) 
“siz”
ham, affiks maqomidagi 
“-ing”
ham hurmat qilinayotgan tinglovchining ish-
harakati va holatini bildiruvchi ma’nodosh va vazifadosh shakliy koʻrsatkichlar ekanligini 
ta’kidlashga toʻgʻri keladi. Demak, 
“-ing”
fe’lning shakl yasovchi affikslari tizimiga tegishli 
unsurdir. 
Boringizlar, kelingizlar
tipidagi soʻzlar tarkibida morfemalararo “ma’noviy-vazifaviy 
moslashuv” munosabati mavjud: 
sen -kel; siz -kel-ing – keeling.
Bizni asosan 
-ing 
va
-lar
affikslari oraligʻida interpozitiv mavqeda keluvchi, shu qoʻshimchalarning eshdoshi, “qoʻshnisi” 
“-iz” unsuri va uning genezisi koʻproq qiziqtiradi. Bu affiksal shaklning kelib chiqishi, 
taxminimizcha, ikkinchi shaxs kishilik olmoshining koʻpligi “siz”ning affikslashuvi bilan 
aloqador koʻrinadi.
“Siz”
olmoshining affiksga aylanishi shunchaki oddiy yoʻsinda roʻybergan hodisa emas. 
U bir qator murakkab lisoniy jarayonlar natijasi hisoblanadi. Chunonchi, bu “soʻz” (siz) dastlab 
vazifaviy unsur (gap boʻlagi) sifatida gap tarkibida boʻlgan, ya’ni kesim vazifasidagi fe’lning 
ikkinchi shaxs koʻplik shakliga prepozitiv ega vazifasi bilan qoʻshilgan: 
kelingsiz, boringsiz 
kabi.
Seziladiki, 
“Siz”
olmoshining, ya’ni mustaqil ma’noli soʻzning, 
“-iz”
shaklidagi 
qoʻshimcha tusini olishi, shubhasiz, bu olmosh 
(siz)
tarkibidagi bosh tovushning, 
“s”
undoshining, reduksiyasi bilan bogʻlanadi, ya’ni: 
keling siz-keling iz-kelingiz
; 
boring siz-boring 
iz-boringiz.
Natijada