Tili va adabiyoti universiteti

SHALLAQI 
Sharm-hayoni bilmaydigan, boʻlar-boʻlmasga janjal koʻtaradigan, jan-
jalkash. 
Hanifaxon.. shallaqi qaynananing zahriga bardosh berdi. 
Sh.Toshmatov, Erk qushi. 
Men sizni oʻgʻil bola deb yursam, shallaqi xotindan ham battar ekansiz. 
S.Anorboyev, “Oqsoy”. 
Bunda, albatta, izohda “ayollarga nisbatan” ma’no unsuri boʻlishi lozim edi. Eski 
oʻzbek tilida 
shallaq
“qip-yalangʻoch”, “uyatsiz” degan ma’nolarni bildirgan [Rahmatullayev, 
2014: 447]. Demak, u dastlab keng ma’noga ega boʻlgan. U davrlarga kelib, kiyinib yurish, 
ochiq-sochiq yurmaslik madaniyat hisoblangan va me’yoriy holat sifatida qabul qilingan. Ammo 
qip-yalangʻoch yurish ham, garchi, madaniyat me’yorlariga toʻgʻri kelmasa-da, mavjud boʻlgan. 
Bugungi kunda madaniyatga zid qoʻyiladigan qip-yalangʻoch yurish, kiyimsiz jamoat joylarida 
paydo boʻlish holati yoʻq. Lekin bu holatni namoyon qiladigan umumiy uyatsizlik, sharm-
hayosizlik undan ma’lum darajada “madaniyatliroq” holatlar uchun ishlatiladigan boʻlib qolgan. 
Ammo ulardagi umumiylik har doim ham barqaror va yashovchan. Shu boisdan ma’noda 

---

450 
oʻzgarish sodir boʻlgan. Bunga tushunchadagi tajrijiyot tafovutlari sabab boʻlgan. 
Koʻrinadiki, madaniyatning umumiy holatlari tilda saqlanib qolgan, ammo uning 
modifikatsiyasi har bir davr uchun oʻziga xosdir. Sotsiolingvistik tadqiqotlarda til va madaniyat 
mushtarakligi muammosining oʻzi serqirraligi va tahlilining oʻta murakkabligi bilan ajralib 
turadi.
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Бенвенист Э. Общая лингвистика. – М., 1974. – С.45.
2.
Маслова В.А. Введение в лингвокультурологию. – М., 1997. 
3.
Маслова В.А. Лингвокультурология. – М., 2001.
4.
Раҳматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологик луғати (туркий сўзлар). – 
Тошкент, 2014. – Б.447. 
5.
Телия В. Н. Русская фразеология. Семантический, прагматический и 
лингвокультурологический аспекты. – М., 1996.