394
2. Ўзбек тили грамматикаси. I том. Морфология. – Тошкент: Фан, 1975. – 531-бет;
3. Rafiyev A., Rafiyeva L. Oʻzbek tili va adabiyoti. Oliy oʻquv yurtlariga klruvchilar va akademik
litsey, kasb-hurtar kollejlari hamda umumiy oʻria ta’lim maktablarining oʻquvchilari uchun qisqacha
Ma’lumotnoma . – Toshkent: Vektor-Press, 2008. – 11- , 72- betlar.
4. Mahmudov N., Nurmonov A., Sobirov A., Nabiyeva D., Mirzaahmedov A. Ona tili.
Umumiy oʻrta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik. Toʻldirilgan va qayta ishlangan 4-
nashri. – Toshkent: Ma’naviyat, 2017. – 160 b.
5. Айюб Ғулом. Ўзбек тилида келишиклар. ФА нинг Ўзбекистон филиали асарлари.
II серия. – Тошкент, 1941. – 5–75-бетлар.
Oʻzbek tilidagi ayrim terminlarning sud nutqida qoʻllanishi
The use of certain Uzbek terms in court speech
Moʻydinov Qodirjon *
*
Annotation.
In this article the theme of corresponding and giving on order to the juridical
language and terminology according to the characteristics of Uzbek literary language is
revealed as well as the problems and issues on this way are given and suitable solutions are
exampled.
Key words:
juridical language, fundamental sciences, communication and information
technologies, indication, broadcast, exhibition, court reforms, terminological norm, advocate
(lawyer), public prosecutor.
Oʻzbekiston hayotida sodir boʻlayotgan oʻzgarishlar tilimizda oʻz lisoniy ifodasini
topmoqda. Xususan, mamlakatimizda sud islohotlarining oʻtkazilishi bois oʻzbek tilida sud nutqi
leksikasi shakllandi. Bugungi kunda ushbu leksikani har tomonlama tadqiq qilish dolzarb
masalalardan biridir. Bu tilshunoslar uchun ham, huquqshunoslar uchun ham muhim ahamiyatga
egadir.
Oʻzbek adabiy tilining lugʻaviy va terminologik me’yorlari ancha tartibga solindi. Ular imlo
va izohli lugʻatlarda oʻz aksini topgan boʻlsa-da, yuridik terminlarning adabiy me’yorga solingan
mukammal lugʻatlari yaratildi, deyish qiyin. Ma’lumki, huquqiy atamalar (oʻzbek yuridik tilining
ichki xususiyatlarini hisobga olmasdan) rus tilidan soʻzma-soʻz tarjima qilingan. Bu esa yuridik
tilga qoʻyiladigan aniqlik, mantiqiylik, qisqalik, soddalik, rasmiylik kabi talablarga toʻliq javob
bermaydi. Ayniqsa, jinoyat huquqi, fuqaroliq huquqiga oid terminlar tizimida hamon bir
tushuncha uchun ikki yoki undan ortiq leksik birliklar qoʻllanilmoqdaki, ularni tartibga solish
hozirgi kunning dolzarb masalalaridan biridir. Lugʻatlarda ayrim holatlarda rus tilidagi bir atama,
oʻzbekcha bir necha leksik birlik bilan berilmoqda. Masalan, sud nutqi leksikasi tarkibidagi
ruscha
pokazanie
tushunchasini ifoda etish uchun ishlatiladigan
koʻrsatuv, koʻrsatma
,
koʻrgazma
singari soʻzlarda xuddi shunday anglashilmovchilikni koʻrish mumkin.
Qiyoslaymiz: V kachestve svidetelya dlya dachi
pokazaniy
mojet bit vizvano lyuboye litso,
kotoromu mogut bit izvestni kakiye-libo obstoyatelstva, podlejashiye ustanovleniyu po
ugolovnomu delu (UPK RU.Glava 6.Statya 65).
Jinoyat ishi boʻyicha aniqlanishi lozim boʻlgan biror holatni bilishi mumkin boʻlgan har
qanday shaxs guvoh sifatida
Do'stlaringiz bilan baham: