til tarixining xalq tarixi bilan bog’liqligi. O`Zbek tilining boshqa turkiy tillar o`rtasida tutgan o`rni. II bob o’zbek adabiy tili va uning tarixiy ildizlari

O`ZBEK TILINING TARIXIY ILDIZLARI
MUNDARIJA
KIRISH
I BOB. O’ZBEK ADABIY TILI TARIXI
1.1 TIL TARIXINING XALQ TARIXI BILAN BOG’LIQLIGI.
1.2 O`ZBEK TILINING BOSHQA TURKIY TILLAR O`RTASIDA TUTGAN O`RNI.
II BOB O’ZBEK ADABIY TILI VA UNING TARIXIY ILDIZLARI
2.1 O`ZBEK ADABIY TILLINING SHAKLLANISHIDA TURKIY BO`LMAGAN TILLARNING ISHTIROKI.
2.2 ARAB KITOBIY TILLAR TRADISIYASINING O`RTA OSIYODA YOYILISHI.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI


KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi: Ma’lumki, uzbek tili turkiy tillar oilasiga mansub. Uzbek tilida mavjud suzlar boshka turkiy tillarda bulganidek, uch tovushlidir: bil, til, kel, kol kabi.
Turkiy tillarda, jumladan uzbek tilida bir, ikki buginli suzlar xam bor. Ayrim son va ot kumakchilar e’tiborga olinmaganda Suz oxirida undoshlar kator kelmaydi.
Uzbek tilida xam boshka turkiy tillarda bulgani kabi affikslar asosan undosh bilan boshlanadi va uzakka birin-ketin kushiladi. M: kishlokdagilarimizni.
Turkiy suzlarning kupchiligi kup ma’nolidir: bosh, tosh, tish va bet kabi.
Uzbek tili fonetik strukturasi, grammatik kurilishi, lugat sostaviga kura Osiyo va Kozogistondagi uguz, karluk, kipchoe guruxlariga kiruvchi turkman, korakalpok, kozok, kirgiz, uygur tillarga yaki va uxshash.
Kurs ishining maqsadi : Uzbek adabiy tili boshka turkiy tillardani unlilarning kattikligi, yumshokligi, uzun-kiskaligi va mikdor sifati bilan farklanadi. Uzbek tilida unlilar oltita, kirgiz va uygur tillarida sakkiztadan.
Uzbek tilining undoshlar sistemasijaxondagi boshka turkiy tillarga mos keladi. Ammo ba’zi turkiy tillarda undoshlar farkli xolda ishlatiladi. Masalan: uzbek tilida, turkman tilida Suz boshida keladigan y, t tovushi kipchok guruxidagi turkiy tillarda dt yoki j tovushi bilan beriladi.
Uzbek tilida t, k bilan boshlanadigan suzlar uguz guruxidagi turkiy tillarda d, t bilan keladi. M: temir-demir, meva-deva kabi.
Uzbek tilidagi ch undoshi korakalpok va kozok tillarida sh, sh tovushi urnidap s undoshi ishlatiladi: kuch-kush, och-osh kabi.
Kurs ishining vazifasi : Ma’lumki, uzbek adabiy tilida kuplik –lar affiksi bilan ishlatiladi. Boshka turkiy tillarda xam –lar bilan beriladi.Lekin kozok tilida Lar affkisining oltita, kirgiz tilida un ikkita kurinishi bor.
Umumturkiy suzlar runiy yozuv yodgorliklarida xam kullangan.Urta Osiyo va Kozogistondagi turkiy xalklarga tegishli bulgan suzlar dastlab X- XIIIasr

ARAB KITOBIY TIL AN’ANALARINING URTA OSIYoGA TARKALIShI.

Ma’lumki, islom dini VII asrning boshlarida Arabistonda paydo buldi. Bu davr arab kabilalarining birlashuv davriga tugri keldi.
Arablar uz dinlari bilan bir katorda tillarini xam urganishni, kabul kilishni Urta osiyo xalklariga joriy etgan bulsalarda, Urta osiyoda ikki xil yozuv mavjud edi. Birinchisi ona tili zaminida rivojlanib, til usullari shut il zamirida rivojlandi.Ona tili zaminida rivojlangan adabiy til yodgorligi sifatida Maxmud Koshgariyning «Devoni lugati-turk» asarini kursatish mumkin.Unda keltirilgan xakl ukshiklari, marosim, chorvadorlikka bagishlangan she’rlari xakl yozuv tili namunasidir.