Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tarixiy ildizlari va dialektal asoslari



Download 30,36 Kb.
bet1/12
Sana31.12.2021
Hajmi30,36 Kb.
#261608
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tarixiy ildizlari va dialektal as Oynazarov Nuriddin



Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tarixiy ildizlari va dialektal asoslari

Hozirgi o‘zbek adabiy tilining, ma`lumki, bir qator tarixiy ildizlari bor: a) eng qadimgi

turkiy til (VII asrgacha bo‘lgan davr); b) qadimgi turkiy til(VII-XI asrlar); v) eski turkiy til (XIXIII

asrlar); g) eski o‘zbek adabiy tili (XIV-XIX asrlar); d) yangi o‘zbek adabiy tili ( XIX

asrning oxiri – XX-asrning 20-yillari). Hozirgi o‘zbek adabiy tili ana shu tarixiy ildizlardan o‘sib

chiqib, o‘zbek milliy tilining oliy formasi darajasiga ko‘tarilgan.

O‘zbek tilshunosligida o‘zbek adabiy tilining taraqqiyot bosqichlarini boshqacharoq tasnif

qilish holatlari ham uchraydi.

O‘zbek tilining taraqqiyot bosqichlarini ko‘zdan kechirish qadimgi turkiy tildan Hozirgi

o‘zbek adabiy tiligacha bo‘lgan lisoniy taraqqiyot dinamikasini kuzatish, Hozirgi o‘zbek adabiy

tilining qadimgi turkiy, eski turkiy va eski O‘zbek adabiy tillaridan farqlarini aniqlash imkonini

beradi. Bunday farqlarning paydo bo‘lishi, odatda, ikki omilga asoslanadi: 1) muayyan tilning

ichki taraqqiyot qonuniyatlariga - tilning o‘zidagi sistemaviy va strukturaviy hodisalar

munosabatiga; 2) ikki yoki undan ortiq tillar o‘rtasidagi kontaktga (interstrat munosabatiga).

O‘zbek tili taraqqiyotida eng qadimgi turkiy til va qadimgi turkiy til substrat (asos til) vazifasini,

arab, tojik-fors va rus tillari esa superstrat (ustama til) vazifasini ota’gan. Substrat va superstrat

tillar o‘rtasidagi aloqa odatda bilingvizm (ikki tillilik) yoki polilingvizm (ko‘p tillilik) sharoitida

yuzaga keladi va tillar substratsiyasi deb ataladi: turkiy-arab, turkiy-fors, o‘zbek-arab, o‘zbektojik,

o‘zbek-rus ikki tilliliklari sharoitida asos til bilan ustama tillar o‘rtasida bog‘langan

aloqalar ana shunday substratsiyalar sanaladi. Ayni shu omillar (ichki taraqqiyot qonuniyatlari

bilan birga) qadimgi turkiy tildan hozirgi o‘zbek adabiy tiligacha bo‘lgan davrda til

strukturasida qator o‘zgarishlarni yuzaga keltirgan. Buni til sathlari va tizimlari bo‘yicha

keltirilgan quyidagi ma`lumotlardan anglab olsa bo‘ladi:


Download 30,36 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish