Tikuv 1-123 (2013). P65

O‘quv-didaktik material va vositalarni tayyorlash
O‘quv-didaktik vositalar va materiallar deganda, o‘qitilishi va
o‘rganilishi lozim bo‘lgan bilimlarni beruvchi har qanday axborot
tashuvchilar va amaliy ko‘nikmalarni shakllantirishda qo‘llaniladigan
vositalar tushuniladi. «Òikuvchilik korxonalari jihozlari va uskunalari»
fanidan o‘quv-didaktik materiallar sifatida nazariy darslarda matnli
vizual vositalardan, misol uchun tikuvchilik sohasiga tegishli o‘quv
adabiyotlari, kartoteka va tikuv mashinalari ðrosðektlaridan, tarqat-
ma materiallar, amaliy mashg‘ulotlarni bajarish bo‘yicha uslubiy
qo‘llanmalar va jadvallar, jihoz yoki uskunani ishlatish bo‘yicha
ko‘rsatmalar, yo‘riqnoma kabilardan foydalaniladi.
Bunday o‘quv va didaktik materiallarga qo‘shimcha tarzda
tasviriy vizual vositalardan, masalan, tikuvchilik sohasidagi texno-
logik jarayonlar va obyektlar fotosuratlari, tikuvchilik jihozlari rasm-
lari, ularning kinematik sxemalari, chizmalar va grafiklardan ham
foydalaniladi. Ular umumiy va keng qamrovli tasavvurlarni vujudga
keltirishni osonlashtiradi.
Ovoz va tovushli (audio), shuningdek, tasviriy tasavvurlarni
shakllantiradigan audio vizual vositalar tikuvchilik sohasidagi texno-
logik jarayonlar va funksiyalar to‘g‘risidagi keng qamrovli real
tasavvurlarni vujudga keltiradi.

---

239
Predmet vositalari buning aksi o‘laroq tasvir va matnlarni yozib
olish va saqlash imkonini beradi. Ularga doska, flinchart, ko-
doskop va videokameralar kiradi.
Shuningdek, ushbu fanni o‘qitishda o‘quvchilarda real tasavvurni
vujudga keltiradigan va amaliy ko‘nikmalarni shakllantirish uchun
mehnat sohasida ishlatiladigan asl narsalar va mahsulotlar, xom-
ashyolar, model va maket, jihozlar ( tikish va bichish mashinalari,
dazmollash uskunalari, yarim avtomatlar va h.k) dan foydalaniladi.
Ish sohasiga tegishli asl narsalar, ya’ni mahsulotlar, jihozlar
va asboblar dars yoki amaliy mashg‘ulot paytida didaktik funksiyaga
ega bo‘lsa, o‘quv vositasi sifatida qo‘llanilishi mumkin.
Ushbu vositalardan foydalanishda ularni muayyan maqsad,
maxsus soha va usullarga mos holda tanlash muhim o‘rin tutadi.
Va nihoyat, o‘qituvchi o‘quv va ko‘rgazmali vositalarni ishlata
olishni va ulardan maqsadga muvofiq va oqilona tarzda foydala-
nishni bilishi kerak. Òexnik vositalardan foydalanilayotganda yuzaga
keladigan texnik muammolarni hal qila oladigan bo‘lishi lozim.
Zamonaviy vositalar sifatida kompyuterlar, proyektorlar, virtual-
stendlar, elektron darslik va qo‘llanmalar, elektron ma’lumotlar,
multimediali vositalardan foydalaniladi. Ayniqsa, elektron darsliklar
yordamida mashg‘ulotlarni tashkil etish nafaqat o‘quvchilarda real
obyektlar va murakkab jarayonlarni tushunishni osonlashtirish, balki
ularda mustaqil o‘rganish va ijodiy ishlash qobiliyatlarini rivoj-
lantiradi.