Tikuv 1-123 (2013). P65

Ultratovush bilan ðayvandlash.
Payvandlash
jarayonida issiqlikni uzatish usullaridan biri
ultratovush chastotali elastik tebranish tar-
qatishdir. Qattiq jismda ultratovush tarqalishi
qattiq jismning ayrim joylari elastik tebranib,
deformatsiyalanishidan iborat. Òebranayotgan
jism shu tebranish energiyasini yutib, uni
issiqlikka aylantiradi. Ultratovush chastotali
tebranishlar bir-biriga tegib turgan detallar
orqali o‘tayotganda shu tebranishlarning me-
xanik to‘lqinlanishi ta’sirida ðayvandlanadi.
Agar issiqlik istalgan usulda qizdirilgan elektrodlardan chiqa-
yotgan va ðayvandlash uchun ðlyonkaning butun qalinligiga issiq
o‘tkazish zarur bo‘lsa, unda dag‘alroq chok hosil bo‘ladi. Bir-
biriga tegib turgan sathlarning haroratini ðayvandlanish darajasiga
yetkazish uchun elektrodning harorati ðayvandlanish haroratidan
yuqori bo‘lishi kerak. Elektrod materialga tegib turgan joydagi
harorat esa atrofdagi muhit haroratiga teng bo‘lishi zarur. Aks
holda elektrodlarning o‘zi qizib ketib, ðayvandlanish harorati ham
ortib ketishi mumkin.
Ultratovush chastotasidagi tebranishlarni hosil qilish va ularni
materialga uzatish 124-rasmda ko‘rsatilgan. Vibrator (1) yuqori
chastotali elektr energiyasini o‘zakning ultratovush chastotali mexa-
nik tebranishiga aylantiradi.
Amðlitudasi nihoyatda kichik tebranishlar vibratordan kon-
sentrator (2)ga o‘tadi. Konsentrator maxsus konstruksiyada yasal-
ganligi uchun mexanik tebranishni kuchaytirib, ðastki uchiga yig‘a-
di. Òebranishlar konsentrator uchidan (konsentratorning uchi
elektrod vazifasini ham o‘taydi) termoðlastik material (3) ga o‘ta-
di. Material qaytargich-tayanch (4) ustiga qo‘yilgan bo‘ladi. Qaytar-
gich esa stol (5) ustiga qo‘yilgan bo‘ladi. Bosimni elektrod yuqori-
dan yoki stolning sathi ðastidan hosil qilishi mumkin. Òermoðlas-
tik tolalari bor gazlama yoki trikotaj kiyim detallarini ulash,
shuningdek, bezak baxyaqatorlar bosish uchun BSHM mashinasi
(iðsiz tikish mashinasi) ishlab chiqilgan.
Material reyka yordamida muayyan tezlikda suriladi. Mashina
asosiy valining aylanish chastotasi 1900 ayl/min, ðayvandlash
124-rasm.
Ultratovush bilan
payvandlash sxemasi.
3
2
1
4
5
Ð

---

203
baxyalar yirikligi 5 mm gacha,
baxyaqator kengligi 5,5 mm gacha.
Ultratovush generatorining quvvati
200–400 Vt, tebranish chastotasi 22
kGs.
Parallel ishlov beradigan ultra-
tovush chastotasida ishlaydigan
mashinaga yaðon firmasining JUS
qurilmasi misol bo‘lishi mumkin (125-
rasm). Bu mashina sintetik tolalari
kamida 65% bo‘lgan gazlamalarda
izma yasashga mo‘ljallangan.