Tikish va bichish” to’garagi haqida tushuncha

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI
JIZZAX VILOYAT BAXMAL TUMANI “BARKAMOL AVLOD”BOLALAR MAKTABINING TIKISH-BICHISH TO`GARAGI UCHUN USLUBIY QO`LLANMA

TO`GARAK RAHBARI SHODIYOROVA MUNIRA

Mavzu: “Tikish va bichish” to’garagi haqida tushuncha. Chok turlari. Texnika xavfsizligi qoidalari.
“Tikish va bichish” to’garagi haqida tushuncha. Kiyimlami bichish-tikish kasbi juda qadimiy va zaruriy mehnat tori hisoblanadi. Kiyimning asosiy vazifasi odam tanasini atrof-muhitning turli nomaqbul ta’sirlaridan muhofaza qilish va beza-tish hisoblanadi. Kiyimning paydo bo‘lganiga juda ko‘p asrlar bo‘lgan. Uning paydo bo‘lishi ob-havo sharoiti, ishlab chiqarish kuchlari, vositalarining rivojlanishi bilan bog'liq. Tikuvchilik kas-bining paydo bo‘lishi G‘arbiy Yevropada XII asrga, Rossiya sha-harlarida esa XIV asrga to‘g‘ri keladi. Qadimgi Rossiyada kiyimni «portishe», kiyim tikadigan ustalami esa «portnoy» deb atashgan. XIV asrdan «platye» so‘zi ishlatila boshlandi.
Kiyimni bichish birinchi bo‘lib Sharqda paydo bo‘lsa-da, soha sifatida u Yevropada rivojlandi.
Bichish tizimini birinchi bo‘lib 1818- yilda fransiyalik Mishel ismli kishi ixtiro etgan. Shu tariqa bichish-tikish kasbiga eng ke-rakli hunar deb qaralib kelinmoqda.
Tikuvchilik o‘zbek xalqining eng qadimdan o‘rganib kelgan hunarlaridan biriga aylandi. Hunar o‘rgatish va o‘rganishning fa-zilati haqida allomalarimiz o‘z asarlarida juda ko‘p yozganlar. Masalan, Abdurahmon Jomiy yoshlarga murojaat qilib shunday degan edi:
Oltin topmagin-u o‘rgangil hunar,
Hunaming oldida pasdir oltin — zar.
Hunar ado bo‘lmas boylikdir. U albatta yoshlikdan o‘rgatiladi. Donolar yoshlarga bu borada nasihatlar berganlar. Bir donish-mand farzandlariga shunday nasihat qilgan: «Aziz farzandlarim, hunar o‘rganinglar, zeroki mol-dunyoga e’tiqod yo‘q va oltin-kumush safarda xatarlikdir. Qaroqchilar o‘g‘irlab ketadi. Ammo hunar qaynar buloq, tugamas davlatdir, agar hunarmand moli-dan mahrum bo‘Isa, qayg‘usi yo‘qdir, chunki hunarning o‘zi davlatdir. Hunarmand qayerga borsa qadrlanadi va uyning to‘ridan joy oladi. Hunarsiz odam esa, hamisha mashaqqat chekadi, tilan-chilik qiladi». (Sa ’diy. «Guliston va Bo'ston».)
Hozirda O'zbekiston Respublikasi maktablarida va maktab-dan tashqari muassasalarida bichish-tikishni o‘rgatishga, ya’ni tikuvchilik hunariga katta e’tibor berilmoqda. Bichish-tikish to‘garagining ishini to‘g‘ri tashkil etish yoshlarimizning bo‘sh vaqti-ni unumli va mazmunli o‘tkazish, ulami kasbga yoilash, ijtimoiy foydali mehnat bilan shug‘ullanish orqali o‘z mehnatidan bahra-mand bo‘lish imkoniyatini yaratadi.
To‘garak jarayonida dastlab gazlama bo‘laklarida mayda de-tallami, uzellarni tayyorlaydilar, so‘ngra ulami buyumda qo‘llash orqali turli buyumlar yaratadilar. To‘garak jarayonida bolalar, ayollar, erkaklar yengil kiyimlarini tikish bo‘yicha ko‘nikma, malakalarga ega bo‘ladilar. Kiyim tikishda ixtiyoriylikni qo‘llash o‘rqali to‘garak a’zolari ishlarini san’at darajasiga ko'tarish im-koniyatlari yaratiladi.
To‘garak a’zolarining bajargan ishlaridan ko‘rgazmalar tashkil etish bu hunami keng ommaga targ‘ib qilish, o‘z navbatida to‘ga-raklarga bo‘lgan e’tibomi, bichish-tikish hunariga bo‘lgan qiz-iqishni oshiradi, keng omma diqqatini jalb etish, to‘garakka qiziquvchilami ko‘paytirish imkoniyatlarini yaratadi.