Tijorat banklarining valyuta operatsiyalari

Hozirgi paytda jahon valyuta tizimi xalqaro iqtisodiy munosabatlarning muhim qismi bo’lib, tashqi savdo operatsiyalari xorijiy investitsiyalar va boshqalar bo’yicha xalqaro pulli hisob-kitoblar tashkil etishning doimo takomillashib borayotgan shakli hisoblanadi.

• Hozirgi paytda jahon valyuta tizimi xalqaro iqtisodiy munosabatlarning muhim qismi bo’lib, tashqi savdo operatsiyalari xorijiy investitsiyalar va boshqalar bo’yicha xalqaro pulli hisob-kitoblar tashkil etishning doimo takomillashib borayotgan shakli hisoblanadi.
• Unda quyidagi asosiy tarkibiy qismlarni ajratish mumkin:
• 1. Xalqaro hisob-kitoblarda foydalanadigan to’lov va kredit vositalari:
• - oltin;
• - yuqori darajada rivojlangan mamlakatlar milliy valyutalari: AQSH dollari, Angliya funt sterlingi, Germaniya markasi, SHveytsariya franki, YAponiya ienasi, ya’ni rezervdagi milliy valyutalar;
• - xalqaro yoki mamlakatlararo hisob-kitob pul birliklari (SDR, EKYU). 1999 yil 1 yanvardan Yevro
• 2. Valyuta kurslarini o’rnatish va saqlab turish mexanizmi.
• 3. Valyuta bozorlarining ishlash tartibi.
• 4. Jismoniy va yuridik shaxslar o’rtasida xalqaro hisob-kitoblarni amalga oshirish tartib-qoidalari.
• 5. Valyuta munosabatlarini tartibga solish va nazorat qilish tizimi, shu jumladan valyuta cheklashlari, konvertirlash shartlari.
• 6. Valyuta munosabatlarini tartibga soluvchi va jahon valyuta tizimi barqarorligini ta’minlovchi xalqaro muassasalar tizimi (XVF, Umumjahon banki).

Birinchi element - xalqaro hisob-kitoblarda foydalanadigan to’lov va kredit vositalari jahon valyuta tizimining asosi hisoblanadi. Qolgan barchasi amalda mamlakatlar o’rtasida ularni aylanishiga xizmat qilishga qaratilgan.

O’zbekiston 1992 iilda XVF va Umumjahon bankining teng huquqli a’zosi bo’ldi, jadal sur’atlar bilan xalqaro valyuta munosbatlarini kengaytirmoqda va shuning uchun milliy valyutani mustahkamlash, uning harid kuvvatini oshirish respublika ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining hozirgi bosqichidagi dolzarb vazifa hisoblanadi.

Milliy pul birliklarini xalqaro hisob-kitoblarda qatnashishi mamlakatning rivojlanish darajasini, uni jahon ayirboshlashidagi urnini va ishonchli tadbirkor, ishbilarmon sherik sifatida ifodalaydi.