Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

10.2. Tijorat banki kapitalining etarliligi 
Regulyativ kapitalning etarlilik koeffitsienti tijorat banklarining to’lovga 
qobilligini tavsiflovchi muhim ko’rsatkich hisoblanadi.
Shuningdek, Bazel standartiga ko’ra, birinchi darajali kapitalning etarliligi 
ham baholanadi va bunda birinchi darajali kapitalning etarlilik koeffitsienti 
qo’llaniladi. 
Birinchi darajali kapitalning etarlilik koeffitsienti birinchi darajali kapitalni 
bank aktivlarining riskka tortilgan summasiga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi va 
uning eng past me’yoriy darajasi 0,04 yoki 4% qilib belgilangan. 
Xalqaro bank amaliyotida tijorat banklari kapitalining etarliligini baholash 
bo’yicha uchta metodika mavjud bo’lib, ularning ichida nisbatan mukammali 
bo’lib, Bazel qo’mitasi ekspertlari tomonidan ishlab chiqilgan metodika 
hisoblanadi. 
Tijorat banki kapitalining etarliligini baholash bo’yicha Xalqaro hisob-
kitoblar banki tomonidan ishlab chiqilgan metodikada kapitalning etarliligi 
regulyativ kapitalni aktivlarning umumiy summasiga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi. 
Ushbu koeffitsientning eng past normativ darajasi 8% qilib belgilangan. 

---

128 
AQSh Federal zaxira tizimi tomonidan ishlab chiqilgan metodika bo’yicha, 
tijorat banki kapitalining etarliligi kapitalni depozitlarning umumiy summasiga 
bo’lish yo’li bilan aniqlanadi. Ushbu koeffitsientning eng past normativ darajasi 
10% qilib belgilangan. 
O’zbekiston banklarining 1-darajali kapitali regulyativ kapitalning 75 
foizidan kam bo’lmasligi kerak. 
2-darajali kapital miqdori 1-darajali kapital miqdorining uchdan bir qismidan 
oshib ketsa, oshgan summa regulyativ kapital tarkibiga kiritilmaydi. 
1-darajali kapital 1-darajali asosiy kapital va 1-darajali qo’shimcha 
kapitaldan iborat. 
1-darajali asosiy kapital bank regulyativ kapitalining 60 foizidan kam 
bo’lmasligi kerak. 
Subordinar qarzlar 1-darajali kapitalning uchdan bir qismidan oshmasligi 
kerak. 
2-darajali kapital tarkibiga kiruvchi subordinar qarz oxirgi 5 yil davomida 
yiliga 20% kamayib borishi shart.