|
Tibbiyot faoliyati bilan bog’liq qasddan jinoyatlar
Qasddan jinoyat deb, jinoyat qiluvchi o’zining sodir qilayotgan jinoyatini
jamiyat uchun xavfli oqibatlarga olib kelishini tushuna turib va o’zi xoxlab yoki bu
oqibatni kelib chiqishiga iqror bo’lgan holda yo’l qo’yishiga aytiladi.
Qasddan jinoyat sodir qilish O’zbekiston Respublikasi jinoyat kodeksining
qator moddalarida keltirilgan. Masalan, odam tanasiga qasddan engil tan jarohat
etkazish: 109-modda; qasddan o’rtacha og’irlikdagi tan jarohati – 105 modda;
qasddan og’ir tan jarohati etkazish-104 modda; qasddan odam o’ldirish – 97
modda va boshqalar.
633
Qasddan jinoyat sodir qilishga quyidagilar kiradi:
1) qonunsiz abort (O’zbekiston Respublikasi JK ning 114-moddasi);
2) bemorga yordam ko’rsatmaslik (116-modda);
3) bemorni hayotini xavf ostida qoldirish (117-modda);
4) epidemiyaga qarshi kurash qoidalariga rioya qilmaslik (257-modda);
5) narkotik va kuchli ta’sir qiluvchi psixotrop zaharli moddalarni ishlab
chiqish, saqlash va boshqa joyga qonunsiz holda tashish, sotish (273-
modda);
6) ayollarni va erkaklarni tibbiy ko’rsatmasiz sterillash (104-modda);
7) o’z xizmat vazifasini suis’temol qilish (301- modda);
8) o’z mansabiga sovuqqonlik bilang qarash (207-modda);
9) mansab soxtakorligi (209-modda).
1. Qonunsiz yoki jinoiy abort bu O’zbekiston Respublikasi jinoyat
kodeksining 114 moddasida ko’rsatilgan bo’lib, agar abort vrachlar tomonidan
tibbiyot muassasasidan tashqarida yoki vrachlik diplomi bo’lmagan tibbiy xodim
tomonidan o’tkazilgan bo’lsa, bunga qonunsiz yoki jinoiy abort deyiladi. Agar bu
jabrlanuvchining o’limi bilan tugasa yoki og’ir oqibatlarga olib kelsa va
shuningdek bunday abortlar bir necha martalab takrorlangan bo’lsa bu
jinoyatchining ishini og’irlashtiruvchi modda bilan jazolanadi.
2. Bemorga yordam ko’rsatmaslik (116-modda). Bemorga maxsus qoida
bo’yicha yoki qonun bo’yicha hech bir sababsiz yordam ko’rsatilmagan bo’lsa,
bunday yordam faqatgina vrachlar tomonidangina emas, balki feldsher, hamshira
va akusherkalar tomonidan ham berilishi shart.
Sog’liqni saqlash qonuniyatlariga asosan tibbiyot xodimlari birlamchi tez
tibbiy yordamni odamlarga yo’llarda, ko’chalar va uylarda ko’rsatishlari shart.
3. Epidemiyaga qarshi kurash qoidalarini buzish (Bu O’zR JK ning 257
moddasida ko’rsatilgan).
Agar bu qoidalar buzilishi tufayli epidemik kasalliklar tarqalsa yoki bu
kasalliklarning tarqalishiga xavf tug’ilsa javobgar shaxs jinoiy javobgarlikka
tortiladi. Masalan, agar u o’tkir yuqumli kasalliklar borligini yashirsa yoki ularga
634
qarshi profilaktik emlashni o’tkazishdan bosh tortsa, karantin holati buzilsa va
boshqalar).
4. Kuchli ta’sir qiluvchi zaharli narkotik va psixotrop moddalarni tayyorlash,
saqlash va qonunsiz holda bir joydan ikkinchi joyga tarqatishga harakat qilsa,
O’zbekiston Respublikasi jinoyat kodeksining 273 moddasi bilan jinoiy
javobgarlikka tortiladi. Bu modda tibbiyot xodimlari uchun emas, balki farmatsevt
tibbiyot bazasi va skladi xodimlariga birinchi navbatda alloqadordir.
5. Erkaklar va ayollarni tibbiyot ko’rsatmasisiz sterillash, bu ularga og’ir tan
jarohati etkazilishi bilan baravorlannaladi (104-modda).
6. Xizmat mavqeini suiste’mol qilishda mansabdor shaxs maxsus hujjatlarga
soxta ma’lumotlar kiritish shu hujjatga o’zgartishlar kiritish bilan baravar bo’lib,
bu o’zgartishlar yuqoridagi hujjatlarni haqiqiy mazmunini soxtalashtiradi. Agar bu
harakatlar qabih niyatlar uchun qilingan yoki bundan u manfaatdor bo’lgan
taqdirda amalga oshiriladi. Tibbiyot xodimlari faoliyatidagi bu hujjatlarga kasallik
tarixi, tibbiyot kitobchasi, ambulatoriya kartasi, ambulatoriya jurnali, tibbiy
spravkalar va boshqalar kiradi.
Xizmat mavqeini suiste’mol qilish (301 modda) bu boshqa jinoyatlar bilan
qo’shilib kelishi, shaxsan, pora olishga aloqador bo’ladi. Shaxsan o’zi yoki
vositachi yordamida pul, material, xizmat qilish va boshqalardan istagan shaklda
pora olish jinoyat tarkibiga kiradi.
7. O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 302 moddasida xizmatga
sovuqqonlik bilan qarash keltirilgan.
Xizmatga sovuqqonlik bilan qarash deb, mansabdor shaxsning xizmat
mavqeini bajarmasligi yoki etarlicha bajarmasligi kirib, bu uni xizmatiga
sitqidildan emas, balki e’tiborsizlik bilan yondashuvi bo’lib, agar tashkilot yoki
odamlar qonuniy manfaatlari huquqining buzilishi davlat va jamiyat manfaatlariga
zid bo’lganligi tushiniladi. Mansabdor shaxs xizmatga sovuqqonlik bilan qarashda
agar unda harakat qilish uchun aniq imkoniyatlar bo’lsa-yu, ammo unga e’tibor
berilmasa javobgar hisoblanadi. Fuqarolarni sog’lig’iga zarar etkazilishi tibbiyot
faoliyat bilan bevosita yoki bilvosita bog’langan bo’lib, bunday zararning etarlicha
635
yuzaga kelishi xizmatga sovuqqonlik bilan qarash sifatida baholanadi.
8. Mansab soxtakorligi (O’zR JK ning 209-moddasi). Bunda mansabdor
shaxs qabih niyatlar bilan, masalan, pora olish uchun, maxsus hujjatlarga soxta
ma’lumotlar, o’zgartishlar kiritib, hujjatdagi ba’zi ma’lumotlarni o’chiradi yoki
boshqa kun bilan belgilab qo’yadi.
Agar u ambulatoriya daftarchasiga, bemorlarning travmatik kartochkasi,
kasallik tarixi, vaqtinchalik ish qobiliyatini yo’qotish qog’ozi, operatsiya jurnali,
nogironlik to’g’risidagi hujjatga, kasallik haqidagi guvohnomalarga o’zgartishlar,
har xil yozuvlar kiritilsa vrachlarga aloqadorligi haqida so’z ketadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
