Tibbiyot instituti talabalari uchun

XVI-BOB. BIOLOGIK USULLAR BILAN ASHYOVIY DALILLARNI 
ANIQLASH SUD TIBBIYOTI EKSPERTIZASI
Ashyoviy dalillarni topish, olish va sud tibbiyoti ekspertizasi uchun jo’naytish
Ashyoviy dalillar yoki sodir bo’lgan holat bilan bog’liq ishning holatini 
ochishga yordamlashuvchi predmetlar jinoiy ish jarayonida isbotlash 
manba’laridan biri hisoblanadi.
Ashyoviy dalillarning ta’rifi O’zbekiston Respublikasi Jinoyat protsessual 
kodeksining 203 moddasida ko’rsatilgan.
Ashyoviy dalillar – jinoyat asbobi hisoblangan predmetlar yoki ulardagi 
izlar, ayblanuvchi harakatidagi jinoiy ob’ektlar, shuningdek jinoiy yo’l bilan 
topilgan pul va qimmatbaho buyumlar hamda jinoyatni topish vositasi hisoblangan 
barcha boshka predmetlar hisoblanilib, bo’lib o’tgan ishning holatini belgilovchi, 
javobgar shaxsni aniqlovchi yoki javobgarlikni rad qiluvchi, yoki uni aybini 
engillatuvchi vositalardir.
Ko’pchilik hollarda ashyoviy dalillar tergov va sud organlari uchun faqat 
maxsus tekshiruvdan keyin muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday tekshiruvlar juda 
turli-tuman xarakterga ega bo’lib, uning uchun har xil mutaxassislar jalb qilinadi. 
Ashyoviy dalillar bilan ko’pincha sud tibbiyoti ekspertlari, ekspert-kriminalistlar 
va sud kimyogarlari shug’ullanadilar. Sud tibbiyoti ekspertlari, odatda biologik 
xarakterdagi ob’ektlarni tekshiradilar. Ko’pincha qon va uning izlari, keyin 
sperma, sochlar, kam hollarda boshqa ob’ektlar, jumladan organ va to’qimalarning 
bo’lakchalari, so’lak izlari, siydik va boshqa ajralmalar aniqlaniladi.
Ashyoviy dalillarning sud tibbiyoti ekspertizasi maxsus tayyorgarlikdan 
o’tgan ekspertlar tomonidan sud tibbiyoti byurosining sud biologik 
laboratoriyasida amalga oshiriladi. Murakkab va qaytalama ekspertizalar 
Respublika sud tibbiyoti ekspertizasi byurosida o’tkaziladi. Shtatsiz vrach-
ekspertlar ashyoviy dalillarni ekspertizasini o’tkazishga jalb qilinmasa-da barcha 
vrachlar bunday ekspertiza to’g’risida, xususan sud tibbiyoti laboratoriyasi qanday 
561

---

savollarni echishi zarurligi, buni echish uchun sud tibbiyoti qanday imkoniyatlarga 
egaligini bilishlari kerak.