Tibbiyot instituti talabalari uchun

Gazli muhit bosimining o’zgarishi tufayli sodir bo’ladigan 
jarohatlanishlarning tasnifi
Bu jarohatlanishlar yuzaga kelish sharoitlariga ko’ra quyidagilarga 
bo’linadi: umumiy bosimning kuchli farqlanishi, nafas aralashmasi gazlari partsial 
bosimining o’zgarishidan jarohatlanish, shuningdek suv tagida ishlashda suv tagiga 
tushishning boshqa faktorlari va cho’kish (3-sxema). Bundan tashqari, g’avvoslar 
va kesson (maxsus kiyimda ishlovchi) ishchilari boshqa xarakterdagi 
jarohatlanishlar, ko’pincha, suvda portlash to’lqinlaridan mexanik jarohatlanishlar 
olishi mumkin.
Gazli muhit umumiy bosimining keskin o’zgarishidan sodir bo’ladigan 
jarohatlanishlar
Gazli muhit bosimining tezda pasayishi yoki oshib ketishi ko’pincha 
patologik holatning vujudga kelishiga, shuningdek ba’zan o’limning sababchisi 
bo’ladi.
Kesson kasalligi.
Sun’iy gaz aralashmasi yoki havo bilan nafas olganda 
qonda va odam organizmining to’qimalarida indifferent gazlar (azot yoki geliy) 
erishidan bosim oshishi tufayli ularning miqdori ko’payib ketadi. Bosimning 
sekinlik bilan pasayishidan organizmda erigan gazlar diffuz molekulyar yo’li bilan 
o’pka orqali ajraladi. Agar bosimning pasayish tezligi etarli darajadan oshgan 
taqdirda organizm suyuqliklari (birinchi navbatda qonda) va to’qimalarida erkin 
gaz pufakchalari paydo bo’lib, har xil og’irlikdagi sog’liqni buzilishiga, ya’ni 
kesson kasalligiga sababchi bo’lishi hamda odamni o’limga olib kelishi mumkin. 
Odatda bu kasallik g’avvoslarda 12,5 m dan past chuqurlikda ancha uzoq vaqt 
271

---

ishlaganda kuzatiladi.
3-sxema. Gazli muhit bosimi o’zgarishidan sodir bo’lgan 
jarohatlanishning tasnifi.
Bosim pasayganda gaz pufakchalari birinchi navbatda kichik venalar 
(venulalar) da hosil bo’lib, qon oqimi bilan katta vena qon tomirlari, keyinchalik 
272