Tibbiyot instituti talabalari uchun

10.12. O’q otar qurollari bilan jarohatlanishni aniqlashning maxsus 
usullari
Har doim ham sud tibbiyotida murdani va kiyimlarni oddiy tekshirish 
ekspertizani o’tkazishda qo’yilgan barcha savollarga javob bera olmaydi. Bunda 
qo’shimcha tekshiruv usullarining ahamiyati juda kattadir.
Bunday usullarga quyidagilar kiradi:
1) gistologik usul;
199

---

2) kimyoviy tekshiruv usuli;
3) rentgenografik va spektrografik usul;
4) infraqizil nurlar yordamida suratga olish usuli;
5) kontaktli diffuzion usul.
Gistologik tekshiruv o’q otar qurollari bilan jarohatlanish ekspertizasida 
qo’yilgan asosiy savollarga javob berishda, jumladan, kirish va chiqish teshigini 
aniqlashda, otish masofasi, yara kanalining yo’nalishini o’rganishda 
ko’maklashadi. Gistologik tekshiruvda hoshiyalanish va ifloslanish belbog’chasi, 
qurum izlari, o’q dori zarrachalari, yara kanalida yot jismlar va boshqalar 
aniqlaniladi.
Kimyoviy tekshiruv usuli qurum, o’q dori, metall zarrachalari va boshqalarni 
aniqlaydi.
Rentgenografik va spektrografik tekshiruv usullari yordamida metall 
zarrachalari kiyimda va kirish teshigi atrofidagi terida aniqlaniladi. Bu usullar 
yordamida qurum va o’q dori zarrachalari ham topiladi.
Infraqizil nurlar yordamida suratga olinganda qora to’qimali kiyimda qurum 
bo’lsa aniqlashga imkon to’g’iladi, chunki qurum oddiy qaralganda ko’zga 
tashlanmaydi. Oddiy ko’z bilan ko’rilmaydigan miltiq moyi ultrabinafsha nurlari 
yordamida yaxshi ko’zga tashlanadi.
Kontaktli-diffuzion usul ekspertga sektsion stolida to’g’ridan to’g’ri kirish 
teshigi atrofida metall zarrachalarini aniqlash imkoniyatini beradi. Buning uchun 
odatdagi suratga oluvchi maxsus reaktiv bilan ishlangan qog’oz talab qilinadi. 
Bunday qog’ozni jarohatlangan joyga mahkam yopishtirilganda bunday suratga 
oluvchi qog’ozda rangli reaktsiya shaklida metallanish belbog’chasi ko’zga 
tashlanadi.