Tibbiyot instituti pediatriya kafedrasi «tasdiqlayman»

Mineral moddalar. Ko’krak sutidagi mineral moddalar miq-dori, masalan, Sa, G’e, fosfor, K va G’ birikmalari onaning ovqatlanishiga kam bogliq bo’ladi. Bunday paytda kompensator mexanizmlar, masalan, kaltsiyning peshob bilan ajralishi-ni kamaytiruvchi mexanizmlar ishga tushadi. Bunda laktatsiyadan keyingi tiklanish davri kagga ahamiyat kasb etadi. Ko’krak sutvda mineral moddalarning miqtsori uni almashtiruvchi barcha ozukalarga qaraganda kam bo’ladi. SHuning uchun u ko’proq bola-ning ovqatlanish talabiga to’g’ri javob beradi. Kaltsiy ancha samarali so’riladi, negaki sut tarkibi unga boy — kaltsiy-ning fosforga nisbati (2:1) ga teng. Sigir sutida esa fosfor mo’l bo’lib, ko’proq so’riladi. Bu esa sun’iy ravishda ovqatlan-tiruvchi bolalarda kaltsiy yetishmovchiligiga olib keladi. Sigir sutida kaltsiyning yetishmasligi ichaklarda erimaydi-gan "Sa" ishqorlarini hosil qiladi, bu esa o’z navbatida ichak-lar o’tkazuvchanligining buzilishiga olib keladi.
Sut tarkibida biologik qiymatga ega bo’lgan temirning mikdori yuqori bo’ladi. Sut tarkibidagi temir 70 foizgacha, sigir sutvdagi 30 foizgacha, ko’krak sutini almashtiruvchi bo-shqa ozuqalarda 10 foizgacha ichaklarda so’riladi. Buni to’ldi-rish uchun ko’krak sutini almashtiruvchi ozuqalarga ko’p miq-dorda temir qo’shish kerak, bu esa patogen mikroorganizmlar-ning ko’payib ketishiga olib kelishi mumkin.
G’e tanqislik — anemiya 6—8 oygacha emuvchi bolalarda kam uchraydi. Haqiqatan ham, yaxshi ovkdtlangan onalardan tugil-gan sorlom bolalar jigaridagi temir mikdori, uning 1 yoshga-cha rivojlanishi uchun bemalol yetadi. Lekin boshqa mahsulot-larni bolaga berishni erta boshlash, buni buzadi. Masalan, nok ko’krak suti tarkibida erimaydigan birikmalarni hosil qilishi mumkin. Temir yetishmovchiligi aniqlangan ko’pchi-lik ayollar hali homilador bo’lmasdanoq anemiyadan azob che-kishadi. Bunday hollarda to’liq terapevtik mikdorlarda te-mir berish zarur. Ko’pgina mamlakatlarda ayollar gemoglobin miqdori normal, hatto qo’shimcha 200—300 mg bo’lgandagina homilador buladilar.
Yuqorida aytib o’gilgan tavsiyalar fakat onadagi temir ko’rsat-kichlariga tegishlidir. Tekshirishlar bola tug’ilgach undagi te-mir ko’rsatkichlari onaning temir ko’rsatkichlariga kam bogliq bo’lishini ko’rsatadi. SHuningdek, onadaga G’e ko’rsatkichining ko’krak sutidagi temirga bogliqligi tasdiqlanmagan.
Qo’rgoshin enzimlar tuzilishi va funktsiyasi, hujayra im-muniteti uchun juda muhimdir. Ko’krak suti tarkibida uning mikdori kam, lekin bolaning talabini qondirishga bemalol yetadi. Ko’krak sutida qo’rgoshin yetishmasligi natijasida ke-lib chiqadigan dermatitning oldini olishda tarkibida qo’rgo-shin bo’lgan enzimlar ahamiyati katta. Bu kasallik ko’pincha sun’iy ovqatlanuvchi bolalarda ko’p uchraydi.