Tibbiy kimyo javoblari

 

 

80. 

Организмда учрайдиган буфер системалар

 

Odam organizmida 5 ta bufer eritma mavjud. 1) bikarbonatli;   2) fosfatli;   3)  oqsilli;    4) gemoglobinli;   5) 

oksigemoglobinli.  

1)

 Bikarbonatli bufer sistema H

2

CO

3

 + N a H CO

3

 asosan hujayra tashqarisidagi buferdir. Qon umumiy 

bufer sig‘imining deyarli 10% i bikarbonat buferga to ‘g‘ri keladi. Qonning p H qiymati normal bo‘lgan, ya’ni pH = 7,4 da 

bikarbonat bufer sistemaning tarkibiy nisbati 1 : 20 ga teng. Q onga kuchli kislota yoki asos tushganda bikarbonat bufer 

sistema ta’sirini quyidagicha ko‘rsatish mumkin.

 Masalan, 1,00 l qon zardobiga 10,00 ml 0,1000 molyarli xlorid kislota 

qo‘shilganda pH 7,4 dan 7,2 ga o ‘zgaradi. Agar shuncha miqdordagi xlorid kislota 1 , 0 0 I suvga yoki fiziologik eritmaga 

qo‘shilsa, pH qiymati 7,4 dan 5,0 gacha o ‘zgaradi.    

2) 

Siydikda va ovqat hazm qilish bezlari suyuqligida fosfatli buferning 

boiishi NaH

2

PO

4

 + Na

2

HPO

4

 katta ahamiyatga ega. Fosfat bufer sistemaning qondagi konsentratsiyasi karbonatli bufer 

sistemaga nisbatan kamroq

. Fosfatli bufer sistema umumiy qon bufer sig‘imining 1 % ini tashkil qiladi. Bufer sistemalar 

tirik organizmni normal hayot faoliyati uchun juda zarur hisoblanadi.   

3)

 Oqsilli bufer sistema. Protein (oqsil) bufer 

sistemasi qon zardobidagi kislota-asos muvozanatini saqlashda yuqorida keltirilgan bufer sistemalarga nisbatan kamroq 

ahamiyatga ega. Hujayra va to‘qimalar oqsil borligi uchun ma’lum miqdordagi kislota va ishqorni neytrallaydi.Oqsil 

molekulalari tarkibidagi karboksil va aminoguruxlar hisobiga 

ko‘

p negizli kislota va asos (amfolit) xususiyatiga ega 

bo‘ladi.   

4) 

Gemoglobin 

—

 

oksigemoglobin bufer sistemasi qon bufer sig‘imining 75% ini tashkil etadigan eng kuchli 

bufer sistemadir. Jumladan u bikarbonat bufer sistemasidan qariyb 9 barobar kuchlidir. Odam gemoglobinining oqsil 

(globin) qismida asos tabiatiga ega bo‘lgan imidazol guruxini saqlagan gistidan aminokislotasining massa ulushi 8,1% ni 

tashkil etadi va bu 1 mol gemoglobinda 35 imidazol guruxi bo‘lishiga mos keladi.