Tibbiy kimyo javoblari

78. 

Буфер системаларнинг таъсир этиш механизми

 

Bufer sistemalarning ta’sir mexanizmi. Bufer siste

malarning vodorod ionlarining konsentratsiyasi va eritma pH ini doimiy 

saqlab turish hususiyati bufer ta`siri mexanizmi deyiladi. Bu

ni atsetatli bufer eritmaning ta’sir mexanizmi misolida ko‘rib 

chiqaylik: Atsetatli buferga xlorid kislota qo‘shilganda HCl 

aralashmadagi tarkibiy qismlarning biri (CH

3

COONa) bilan 

reaksiyaga kirishadi:  

 

Tenglamadan ko‘rinib turganidek, kuchli kislota ek

vivalent miqdordagi kuchsiz kislota bilan almashtiriladi (bu holda HCl 

CH3COOH bilan almashtiriladi). Ostvaldning suyultirish qonuniga muvofiq, sirka kislota konsentratsiyasining ortishi bilan 

uning dissotsilanish darajasi pasayadi, buning natijasida esa b

uferdagi H+ ionlarining konsentratsiyasi kam o‘zgaradi. 

Bufer eritmaga ishqor qo‘shilganda vodorod ionlarining konsentratsiyasi va pH ham kam o‘zgaradi. Ayni vaqtda ishqor 

buferning boshqa tarkibiy qismi (CH3COOH) bilan neytrallanish reaksiyasiga kirishadi: CH3COOH+Na+ +OH-

→CH3COO

- 

+Na+ +H2O Buning natijasida qo‘shilgan ishqor reaksiya muhitiga birmuncha kam ta’sir qiladigan kuchsiz asos tuzining 

ekvivalent miqdori bilan almashtiriladi (gidrolizga qarang) an

a shu tuzning dissotsiyalanishidan hosil bo‘ladiga

n 

CH3COOanionlari sirka kislota dissotsilanishiga birmuncha susaytiruvchi ta’sir ko‘rsatadi. Bu reaksiya jarayonida sirka 

kislota sarf bo‘lgani uchun, H+ ionlarining ancha kamayishini kutish kerak edi. Biro

q, aralashma (pH) ning faol kislotaliligi 

deyarli 

o‘zgarmaydi chunki reaksiyaga kirishgan kislota ionlari H+ va CH3COO

- 

o‘rniga potensial kislotalilik hisobiga yangi 

H+ va CH3 COOionlari hosil bo‘ladi.