Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Radiatsiya va oziq-ovqat

Patogen bakteriyalar, masalan, salmonella, ichak tayoqchalari 

sababchi  boʻladigan  ovqatdan  zaharlanishlar  sogʻliqni  saqlashda 

asosiy muammolardan boʻlib qolgan. Ichak tayoqchalari mol goʻsh­

ti, meva sharbati, salat, don mahsulotlaridan oʻtib kasalliklarga olib 

keladi. Nurlantirish texnologiyasi tibbiy anjomlarni sterillashtirish­

ga oʻxshaydi. Kobalt granulalari zanglamaydigan poʻlatdan yasal­

---

1-kurs talabalari uchun darslik

78

gan stellajlarga oʻrnatilgan trubkalarga joylashtiriladi. Qator stella­

jlar orqali gamma­nurlar oʻtkazilganda, bakteriyalar halok boʻladi. 

Bunday  ishlov  berilgan  oziq­ovqat  eskirmasligi  va  zararsi­

zligini xoʻrrandalar bilishlari va ogoh bolishlari shart, chunki nur 

oʻtkazilgan oziq­ovqat radioaktiv nur bilan ta’sirlashmaydi. Ovqat 

orqali oʻtayotgan gamma nurlar faqat bakteriyalarni oʻldirib, ovqat­

ni radioktiv qilib qoʻymaydi. Nurning ta’sirida bakteriyalar oʻsish 

va boʻlinishdan toʻxtaydi. Ovqat tayorlashda, uni isitishdan maqsad 

ham ana shunda. Nur ham, issiqlik ham oziq­ovqat sifatiga deyar­

li ta’sir etmaydi. Ular faqat bakteriya hujayralarini oʻsish va boʻli­

nishdan toʻxtatadi.

  Shunday  qilib,  nurlantirilgan  oziq­ovqat  radiatsiyadan  shi­

kastlanmaydi,  ammo  oz  miqdorda  boʻlsa  ham  В

1

va  С  vitaminla­

rini yoʻqotishi mumkin. Hozirgi vaqtda pomidor, malina va boshqa 

shunga oʻxshagam meva va sabzovotlarga nur ta’sir ettiriladi. Bu 

esa ularni ohirigacha pishib yetganda yigʻib olinish va uzoq muddat 

saqlab turishga imkon beradi (3.3­rasm). 

Choʻchqa, mol goʻshti va parranda goʻshtini infeksiyadan as­

rash va saqlash muddatini oshirish uchun, ularni nurlashga ruxsat 

bergan. 

Hozirgi vaqtda 40 dan ziyod mamlakatlarning bozorlarida nur 

bilan ishlov berilgan sab zovot va goʻsht mahsulotlari sotiladi.

3.3. rasm. (а) nurlangan