Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Ion almashinish xromatografiyasining  

ahamiyati

Bunda ion almashinish jarayoni permutit va seolit deyiladigan 

anorganik adsorbentlar, shuningdek, ionitlar yoki vofatitlar deb 

ataluvchi  organik  adsorbentlar  yordamida  amalga  oshiriladi.  Per­

mutit Na

2

[Al

2

SiO

3

O

10

]∙5H

2

O yoki Na

2

O­Al

2

O

3

­3SiO

2

∙5H

2

O tarkib­

li  alumosilikat,  u  kaolin,  ortoklaz  va  soda  aralashmasini  qizdirib 

suyuqlantirish natijasida olinadi. Permutit eritmaga tushirilsa, uning 

ionlari kalsiy, magniy va temir kabi ionlar bilan almashinadi:

Nа

2

[Al

2

SiO

10

]+Ca

2+ 

↔ Ca[Al

2

Si

2

О

10

]+2Na

+

Suvni kalsiy ionlaridan tozalash uchun suv silindrik nayga joy­

langan permutit donalaridan oʻtkaziladi. Permutitning tozalash xus­

usiyati kamayganida u osh tuzining toʻyingan eritmasi bilan yuvila­

di, bu vaqtda kalsiy ionlarining oʻrnini natriy ionlari oladi. Shundan 

keyin  permutitni  yana  qaytadan  ishlatish  mumkin.  Suv  texnikada 

shu tariqa tozalanadi. 

18.5­rasmda oqar suvlarni tozalash havzalari koʻrsatilgan. Ion 

almashtiruvchi maxsus polimerlar yoki smola (ionit)lar sintez qilina 

boshlagandan keyin ion almashinish xromatografiyasi nihoyatda tez 

taraqqiy etdi. 18.6­rasmda suvni tozalash uchun filtr koʻrsatilgan. 

---

Tibbiy kimyo / 1  

425

18.5-rasm. Оqar suvlarni