Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

simlanadi, qutbli kovalent bogʻlanishda esa teng taqsimlanmaydi.

Elektromanfiylik  farqi  katta  boʻlgan  bogʻning  qutbliligi  ham 

yuqori boʻladi. Zaryadlar farqi yuzaga kelgan kovalent bogʻ dipol 

deb ataladi. Bogʻning musbat va manfiy qutblari yunon harfi delta 

bilan belgilanadi δ

+

 va δ

­

. Ba’zan musbat qutbdan manfiy qutbga 

tomon yoysimon chiziq bilan ifodalanadi. 

 Qutbli kovalent bogʻli birikmaning tuzilishi simmetrik boʻlmay­

di va elektron zichligi elektromanfiyligi kattaroq atomda quyuqroq 

boʻladi. 

Elementlarning  elektromanfiyliklari  farqi  qancha  katta  boʻlsa 

(davriy jadvalda bir­biridan qancha uzoq joylashsa), ular orasidagi 

bogʻning qutbliligi shuncha koʻp boʻladi. Masalan, quyidagi qatorda 

bogʻning qutbliligi ortib boradi: CH

4

; NH

3

; H

2

O; HF. 2.1­ jadvalda 

elektromanfiylik farqi va bogʻlarning turlari keltirilgan.

Agar elektromanfiyliklar farqi 1,8 dan katta boʻlsa, elektronlar 

bir atomdan ikkinchisiga koʻchib oʻtadi va natijada ion bogʻ hosil 

boʻladi. Masalan, Na – Cl bogʻida (3,0 – 0,9 = 2,1), shunga koʻra bu 

bogʻlanish ion bogʻ deb ataladi. 

---

Tibbiy kimyo / 1  

49

2.1-jadval