Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

komponentlarini ajratish

Ionit deb, tarkibida harakatchan ionlar saqlagan anorganik va 

organik moddalarga aytiladi. Ionitlar almashinadigan ionning turiga 

koʻra: kationitlar va anionitlarga boʻlinadi.

Tarkibidagi kationlarini eritmadagi kationlarga almashtiradi­

gan, molekulasida kislota ­SО

3

H, ­PО

3

H, ­COOH, ­H va boshqa gu­

ruhlar saqlagan ionit (polielektrolit)lar kationitlar deyiladi. Kation­

itlarda boradigan ion almashinish reaksiyalari quyida koʻrsatilgan:

R ­ SО

3

H + Na

+

 ↔ RSО

3

Na + H

+

Tarkibidagi anionlarini eritmadagi anionlarga almashtiradigan, 

molekulasida asos ­N

+

H

3

OH

­

; N

+

H

3

OH

­

; N

+

HOH

­

  va  boshqa  gu­

ruhlar saqlagan ionit (polielektrolit)lar anionitlar deyiladi: 

R ­ NH

3

OH + Cl

­

↔ R ­ NH

3

C1 + OH

­

---

1-kurs talabalari uchun darslik

424

Ionitlar regeneratsiya (qaytadan ishlashga tayyorlash) jarayoni­

dan soʻng qayta qoʻllanishi mumkin:

R – Na + HC l→ R – H + NaCl kationit regeneratsiyasi

R – Cl + NaOH → R – OH+ NaCl anionit regeneratsiyasi

Amfolitlar-sharoitga qarab eritmadagi ham kationlarni, ham an­

ionlarni almashtira oladigan ionitlardir . Anionitlar anionlarni al­

mashtiruvchi yoki anionlarni yutuvchi ionitlar boʻlib, ular tarkibida 

gidroksil ioni yoki amin guruhlari yuqori molekular moddalardan 

iborat.