Тиббиёт олий таълимгохи талабалари учун дарслик


Буйрак кон томирлари аномалиялари



Download 3,53 Mb.
bet47/264
Sana20.03.2022
Hajmi3,53 Mb.
#502155
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   264
Bog'liq
урология дарслик 2

Буйрак ва юкори сийдик йуллари аномалиялари.

Буйрак кон томирлари аномалиялари


Буйрак тугма кон томирлари узгаришларини иккита ахамияти бор. Биринчидан коидага асосан хар хил буйрак аномалиялари кузатилади. (дибластик, кушалок, дистопиялашган, такасимон буйрак, буйрак поликистози ва бошкалар), иккинчи томондан буйрак аномалияси алохида нозологик шаклдаги касалликлардан булиши мумкин.
Кон томир аномалияларининг хар хилларини пайдо булишда, энг куп учрайдиган сабабларидан бири, бу буйракни эмбриональ васкулиразациясини сакланиши булиб хисобланади.
Буйрак артерияларини тугма узгаришларини куйидагиларга булиш мумкин: сони, аномалияси, жойлашган жойи, артериал стволларини структура ва шакли.
Табиий куринишдан узгача булишларнинг орасида артерия сони купинча амалиётда ахамиятга эга; кушимча буйрак артерияси асосий артерияга караганда кичикрок булиб, буйракнинг юкори ёки пастки сегментига йуналади. Кушалок буйрак артерияси, буйрак конни икки бир хил катталикдаги томирдан олса (35-расм, А,Б), куп артериялар, такасимон буйраклар ёки хар хил шаклдаги буйрак дистопияларига хосдир.
Кушимча ва кушалок буйрак артериялари сийдик йулларини кесиб утса, буйракдан сийдик окиб чикишига ва гидронефротик трансформацияга сабаб булиши мумкин 36-37 расмлар. Буйракнинг артериялари куп булиши эхтимоллигини такасимон ёки дистопия булган буйракларни операция килаётган вактда унутиш керак эмас. Куп артериялар орасида буйрак веналарининг утиши, бу венадан коннинг утишини бузиб, буйракдан кон кетишга сабаб булиши мумкин.
35-расм. Корин аортограммаси : унгда – кушалок артерия билан буйракнинг кон билан таъминланиши, чапда-кушимча буйракнинг пастки кисмини артерияси.
36-расм. Экскретор урограмма. Косача ва буйрак жомларининг буйнидаги артерия новдаларнинг «тамгалари».
37-расм. Аортограмма. Буйрак артерия новдаларининг буйрак жоми-косачаси тузумларининг алохида элементларининг бир-бири билан муносабатларининг бузилиши – калико – ва пиелонефритлар «тукнашишлари».
Буйрак веналарининг аномалиялари.
Жойлашишининг (дистопия) табиий куринишдан узгача булишига, буйрак артериясини аортанинг пастки кисмидан чикишига – бел дистопияси, умумий ёнбош артериясидан чикишига – ёнбош дистопиясига. Ёнбош артериясидан чикишга –чанок дистопияси деб аталади. Артериялардан чиккан тармокларни шакли ва тузилишини табиий куринишдан узгача булишига куйидагилар киради: тиззасимон буйрак артерияси, буйрак артерияларнинг аневризмлари (бир томонлама ва баъзан икки томонлама) одатда марказий буйрак артериялари ва унинг тармокларида баъзида кушимча артерия томирларида; жойлашиши буйрак артериясининг фибромускулляр стенози-буйрак артерия девори фиброз ва мушак тукималарни ошикча ривожланиши. Фибромускуляр стеноз бир ва икки томонлама булиб, артериянинг урта кисмида жойлашиб, баъзида кушимча артерияларга утиб, аёлларда учрайди.
Бу тугма буйрак артерия томирларининг шикастланиши, купинча буйракдаги кон таъминланишининг бузилиши артерия вазореналь гипертензиянинг этиологик омилига сабаб булади. Буйрак артерия аневризмининг клиникасида буйраклардан кон окиши мумкин. Буйракнинг артерия ва вена томирлари табиий куринишдан узгача булиши уртасидаги жойни , тугма шаклдаги табиий куринишдан узгача булган артериовеноз фистулалар эгаллаб туради. Уларнинг клиникасида артерия гипертензияси, буйракдан кон окиш, юрак етишмовчилиги, аорта корин булимининг устида систологик шовкин белгилари булиб куриниши мумкин.
Хар хил шаклдаги буйрак артериясининг тугма узгаришлар ташхиси ва давоси, буйракдаги нефроген артерия гипертензияси ва вена гипертензиясига багишланган бобларида мукаммал куриб чикилган (XII ва XIII бобларга каранг).
Буйрак веналарининг тугма узгаришларининг келиб чикиши пастки ковак веналарининг ривожланиши узгаришига якиндан боглик. Пастки ковак ва унинг тармокларини эмбриогенезининг ривожланишининг кетма-кет мураккаб булиб , регрессия ва учта веноз системани элементларининг алмашинишидан иборатдир: орка кординаль веналар, суб ва супракардиналь веналар. Пастки ковак венанинг реналь сегментини хар кандай шаклланиш даврларида бузилиши мумкин.
Унг буйрак венасининг (куп веналар, гонад венасини унг буйрак венасига кушилиши) табиий куринишдан узгача булиши кам учрайди.
Курсатилган вена эмбриогенез даврида куринарли даражада трансформацияга учрамай, жуфт бирламчи буйрак веналаридан шаклланиб, периаорталь вена ва халкасининг унг чеккасига кушилиб, узи пастки ковак венани сунги реналь сегментига айланади. Шу вактда , бу вена халкасининг чап чеккаси кейинчалик бундан сунгги чап буйрак венасининг перикаваль булими пайдо булиб, куйидаги узгаришларга айланади; унинг вентраль (периаорталь) новдаси сакланиб, бирламчи чап буйрак венасига кушилади, дорсал новдаси (ретроаорталь) эса йуколади. Шундай килиб, чап буйрак венаси, унг томонидан эмбриональ тузилиши хар хил булиши билан ажралиб , шунинг учун унинг ривожланиши купинча бузилиб туради: ёки чап вена халкасининг икки учи сакланиб (халкасимон чап буйрак венаси) ёки вентрал новдаси регрессияга учраб, дорсали эса колиб (чап буйрак ретрааорталь венаси) ёки регрессия жараёнининг бузилиши натижасида, суб ва супакрдиналь веноз тузилмаларининг унгга силжишида табиий куринишдан узгача булишининг шундай хили келиб чикадики, бунда чап буйрак венаси экстракавал булиб кушилади.
Буйрак веналари сонининг табиий куринишидан узгача булишига кушимча буйрак венаси ва куп буйрак веналари кириб, чап томонга караганда унг томонда куп учрайди (38-расм). Бу табиий куринишдан узгача булишлар шундан иборатки, хатто кушимча вена ва унинг шикастланиши венографияда куринмаса хам, вена танасидан чиккан куп тармокларнинг биттаси шикастланса, буйракнинг хамма веноз гемодинамика тузилмасининг бузилиши мумкин.
Буйрак усмасида усма тромбаси вена танасидан чиккан битта тармок оркали таркалиши мумкин, буйрак венографияси вактида буйракдаги бластоматоз боскичи хакида нотугри тушунча хосил килиб, бу эса хавфли асоратнинг пайдо булишига сабаб булади (нефрэктоми бажарилаётган вактда усма тромбаси узилиб кетиши мумкин).
Буйрак веналарининг шакли ва жойлашишининг табиий куринишдан узгача булиши. Гонад вена чап томондан буйрак венасига кушилади. Унгда эса пастки ковак венага. Аммо 10% холларда унг гонад вена, унг буйрак веналаридан биттасига кушилади. Гонад венанинг табиий куринишдан узгача булиб кушилиши вена буйрак-мояк рефлексини пайдо булишига анатомик асос булиши мумкин, бу эса унг буйрак венасидан кон окишининг бузилишига, симпатик варикоцелега олиб келади (масалан, нефроптозда ёки бошка шикастланишларда унг буйрак венасининг стенозига олиб келади.)
Халкасимон чап буйрак венаси. Бундай табиий куринишдан узгача булиш 17% гача боради. Буйрак вена тармокларининг пастки ковак венага кушилиш жойлари коидага кура хар хил олдинги (юкори) новда буйрак венсининг одатдаги жойида (LI –LII) кушилади, орка (пастки) кингир-кийшик пастки йуналиш (LIII –LIV) жойида булади. Новдаларнинг йугонлиги хар хил булиши мумкин. Олдингисига буйрак усти,гонад ва диафрагмал веналари кушилади, оркадагисига- бел венаси ва ярим жуфт булмаган веналар кушилади. Орка (ретрааортал) новдаси оркали кейинчали коннинг окиши натижасида буйрак вена гипертензияси пайдо булиб, бу буйрак венасининг олдинги (антеаортал) новдасида хам босимнинг ошиб кетишига сабаб булади. Бу клиниккуринишида эса уруг тизимча веналарнинг кенгайиши ва буйракдан кон окишлар булиб куринади (38-Б). Бундай буйрак венасининг табий куринишидан узгача булишини, буйракусти безининг усмасини диагностикасида хисобга олиш катта ахамиятга эга. Агар буйрак венасининг факат пастки новдасини селектив контрастлаш билан чегараланган, бу вактда буйракусти безининг усмасини аникламай колиш мумкун.
Буйрак усмасининг ретроаортал новдасининг тромбози натижасида буйрак венаси (хакикатда факат унинг юкори новдаси) эркин деб тасаввур килиш мумкун. Бундан ташкари, буйрак операцияларида пастки вена новдасининг шикастланишидан саклаш учун, буйрак венасини бундай анатомик турлари борлигини хисобга олиш керак.
Чап ретроаортал буйрак венаси (битта еки куп) 3% гача учрайди: у кингир-кийшик пастга тушаетган траекторияда булиб, пастки ковак венасининг одатдагидан пастрогида кушилади. Бу турида буйракнинг венасида коннинг тупланишида анатомик шароитнинг булиши, протеинурия еки гематурия клиник белгилари булиб куринади. Буйрак усмасининг ангиографиясида венанинг кийинчилик билан булган катетризацияси ва контрастланиши, усма борлиги хакида сохта таасурот булиши мумкун.
Чап субкардинал вена буйрак венасига айланиб, ярим жуфт вена тузимига еки енбош венасига очилиши чап буйрак венасининг экстракавал кушилиши сабаб булади. Пастки ковак вена танасидан чикган кушимча тармок хилидаги табий куринишдан узгача булиши коннинг окиш йуналиши билан фарк килади: чап буйрак венасининг экстракавал кушилишда у пастга йуналтирилган ( умумий чап енбош венасига), пастки ковак венаси кушалок булганда- юкорига йуналтирилган булади. (марказлашган).
Шундай одатдан ташкари вертикал йуналишда булган буйрак веналарини горизантал булиб келаетган буйрак артериялари кесади, бу эса буйракдан чикаетган вена окимининг бузилишига олиб келиши мумкун.( 39-расм).
38-расм. А- унг буйрак венограммаси: куп буйрак веналари, уларнинг биттасига мояк венаси кушиляпти: Б-чап буйрак венограммаси. Халкасимон буйрак венаси.
39-расм. Чап венограммаси. Чап буйрак венасининг умумий чап енбош венасига экстраковалкушилади.
Буйрак контомир оегининг табий куринишидан узгача булишини бошка томирлар билан бир-бирига боглик булган аортомезентериаль артерия «пинцети» ва гонад артериялари билан, чап буйрак новдасининг босилиши ташкил килади (442 – бетга каранг).
Факат пастки венокаваграфия ва буйрак венографияси оркали буйрак веналарининг табиий куринишдан узгача булиш диагностикасини аниклаш мумкин, лекин чап умумий ёнбош венасини текшириш ундан олдин булиши керак. Буйрак гемодинамикасининг бузилган вактида веналарнинг тугма касалликларини даволаш зарурати тугилади.

Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish