Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
84 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
mathematical and engineering specialties One of the important problems is the lack of 
methodological support for packages. But is shown the efficiency of using mathematical packages. 
Considered the most famous and widely used mathematically Maple package in Windows. 
Examples from the course of Mathematical Analysis are given. Таянч сузлар: ахборот 
техналогиялари, математика, таълим, Maple. 
Keywords:
information technology, mathematics, education, Maple. 
Олий таълимда математикани ўқитишда ахборот технологияларидан фойдаланиш 
масаласи янгилик эмас. Аммо фан ва таълимнинг жадал суръатлар билан ривожланиши 
натижасида ахборот технологияларидан фойдаланишга янада кўпрок эхтиёж сезилмоқда 
Замонавий ўқувчини компьютер, ноутбук, планшет, смартфонсиз тасаввур қилиш қийин. 
Ахборот технологияларидан фойдаланган ёшлар янги маълумотларни олишади, янгиликлар 
ўқийдилар, фильмлар томоша қиладилар, мусиқа тинглайдилар, ўйин ўйнайдилар, мулоқот 
қиладилар Шу сабабли, ахборот технологияларини математикани ўқитишда интеграцияси 
табиий заруратга айланди. 
Яна бир жиҳати – ахборот технологияларидан фойдаланишни талаб этади. Замонавий 
мутахасис ахборот техналогиялардан фойданишни билиши зарур. Айниқса техника сохаси 
билан боғлик мутаҳасислар учун математик дастурлардан фойдаланиш кундалик заруратга 
айланади. Умуман қандай соха бўлишидан қатий назар ахборот техналогиялари чуқур кириб 
борган. Хозирда таьлим,халк хўжалиги,иқтисод,қишлоқ хўжалиги ва ҳоказо сохаларни 
ахборот техналогияларисиз тасаввур қилиб бўлмайди. Хозирги замон илму фани 
ривожланиши натижасида фундаментал фанлардаги барча мавзуларни аудитория соатларига 
сиғдириб бўлмайди. Демак баъзи мавзуларни мустақил ўрганиш талаб этилади. Ушбу 
мақсадлар учун ахборот технологияларини қўллаш мақсадга мувоффиқ. Интеграл, ҳосила, 
геометрик фигуралар, уларнинг юзалари,хажимлари ва ҳоказоларни ўқувчиларга мураккаб 
ҳолларда ечиш учун уларни энг оддий ҳолатларда қандай ҳисоблашни ўргатиш керак ва 
кейинчалик мураккаб ҳоллари учун математик дастурларни қўллаш керак. Бу максадларда 
MathСAD, MATLAB, Mathematica ва Maple дастури пакетларидан фойдаланиш 
мумкин.Таълимда ахборот технологияларидан фойдаланиш бўйича кўплаб тадқиқотлар 
мавжуд. Аммо кўп ҳолларда ушбу тадқиқотлар аудиторияларда математик пакетлардан 
фойдаланишга қаратилган. Бизнингча, математикнинг баъзи бўлимларини ўрганиши 
талабанинг мустақил ишига ўтказилиши мумкинлиги учун,талабаларда математик 
дастурларни ўрганишга эхтиёж сезилади. Шу билан бирга, ахборот технологияларидан 
фойдаланиш тизимли, аммо ёрдамчи характерга эга бўлиши керак.Тўғри ташкил этилган 
бошқарув тизими, ўқувчиларнинг математик дастурий таъминот пакетларидан 
фойдаланишларида яхши натижа беради 
Бунинг учун 
1. Оддий ва интуитив интерфейс билан математик пакетларни танлаш. 2. 
Пакетларнинг интерфейси билан дастлабки ва тезкор танишиш учун маълумот, 
маълумотларни формулалар шаклида тақдим этиш ва асосий буйруқлар ёрдамида график 
чизиш. 3. Курснинг типик масалаларини ҳал қилиш учун асосий буйруқларни қўллашга доир 
мисоллар. 4. Математик пакетлардан фойдаланиш учун махсус ишлаб чиқилган индивидуал 
топшириқлар. Бундай пакетлардан Марlе, MathСAD, MATLAB, Mathematica кўриш мумкун. 
Талабалар қайси дастур пакетларида топшириқларни бажаришлари ўртасида фарқ йўқ, аммо 
сиз уларга камида минимал кўрсатмалар беришингиз керак. Тасвир сифатида биз талабаларга 
математикани ўқитишда фаол фойдаланадиган Марlе дастурий таъминот пакетини танладик 
ва “математик анализ” бўлимига доир куйдаги мисолларни кўриб чиқамиз.
Мисол №1 z+x+y=2, z=0,
x=0, y=0 чизиқлар билан чегараланган 
фигуранинг хажмини топинг.

---