|
Tayanch so’zlar:
maktabgacha yoshdagi bolalarni o’qitish, kichik yoshdagi bolalar
xususiyatlari, qo’shiqlar til o’rgatish vositasi, kichik yoshdagi bolalarni o’qitish tamoyillari
Аннотация:
В статье рассматриваются возрастные особенности дошкольных детей и
проблемы преподавания иностранных языков для детей дошкольного возраста.
Акцентируется внимание на песня как средство обучения иностранных языков и их
основные принципы.
Ключевые слова:
обучение дети дошкольного возраста, возрастные особенности
дошкольных детей, песня как средство обучения, принципы обучения.
Annatation:
The article is devoted to the discussion of the age characteristics of young
learners and principles of teaching pre-school learners. Songs as the effective means of teaching
foreign languages for young learners is stressed, as well.
Kew words:
teaching pre-school learners, age characteristics of young learners, songs as
means of teaching, teaching principles.
Bugungi kunda mamlakatimizda ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan turli islohotlarning
guvohi bo’lyapmiz. Ta’limning har bir bosqichida amalga oshirilayotgan yangiliklarni,
innovatsiyalarni kuzatishimiz mumkin. Mamlakatimiz ta’lim tizimidagi muvaffaqiyatlar jahon
hamjamiyatida o’zining yuksak o’rniga ega bo’lmoqda. Har tomonlama yetuk, jahon yoshlari bilan
o’zlarining bilimi bilan teng raqobatlasha oladigan yoshlarni tarbiyalash bugunning eng dolzarb
vazifalaridan bo’lib qolmoqda. Shunday yoshlarni tarbiyalshda, ularga chet tilini o’rgatishning o’rni
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
364
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
beqiyosdir.
Darhaqiqat, chet tilini o’rgatish kichik yoshdan boshlanganida samaraliroq bo’lishi ta’limda
isbotlangan. Kichik yoshdagi bolalar o’ziga xos qobiliyat va iqtidorga ega bo’lishadi va ularning
xotirada saqlab qolish qobiliyatida unchalik muammo sezilmaydi. Kichik yoshdagi bolalarda chet
tilini o’rganishga yordam bera oladigan turli ko’nikma va ularning o’ziga xos xususiyatlari mavjud.
Masalan, Maktabgacha yoshdagi bolalarda quyidagilarni ko’rishimiz mumkin. Ular:
-alohida so’zlarni tahlil qilmasdan turib ularning ma’nosini tushunishda qobiliyatlidir
-chegaralangan so’z boyliklarini ijodkorona qo’llay oladi
-bevosita o’rganishdan ko’ra bilvosita o’rganishlari oson
-ajoyib tassavvur olamiga egalar
-suhbatda ajoyib zavq-shavqqa egadirlar
-kamdan kam holatda bilmasliklarini tan oladigan o’quvchidirlar.(1, 19)
Ushbu xususiyatlaridan kelib chiqib qaraydigan bo’lsak, ularga chet tilini o’rgatishda o’ziga
xos qiyinchiliklarga duch kelishimiz mumkin bo’ladi. Bunday qiyinchiliklarni bartaraf etishda esa
o’qituvchidan kuchli bilim, malaka talab etiladi. Avvalo, chet tilini o’rgatishda maktabgacha
yoshdagi bolalar uchun turli muhokamalar va tajribalarga asoslangan yuksak darajadagi
rejalashtirish, mazmun va maqbul metodni tanlash, undan samarali foydalanish maqsadga
muvofiqdir. Kichik yoshdagi bolalar o’yinqaroq bo’lishadi va ularni diqqatini uzoq vaqt bir joyga
jamlab turishning imkoni yo’q. Shuning uchun chet tilini o’rgatishda biz turli o’yinlar, harakatli
o’yinlar, she’rlar, qo’shiqlardan foydalansak samarali bo’ladi. Yosh bolalar kichik hajmdagi she’r
va qo’shiqlarni osongina yodlash xususiyatiga ega. Qo’shiqlar yosh bolalarning xorijiy tillarni
o’rganishi uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek qo’shiqlarning bolalarda xorijiy tilda
so’z boyligini oshirish va gap qurilmasini o’rgatish kabi tushunchalarni anglashidagi beqiyos
ahamiyati ham o’z aksini topadi. Qo’shiqlarning bolaning ma’naviyatiga, tarbiyasiga ta’siri haqida
atroflicha fikr yuritiladi.
Ko’pchilik bolalar qo’shiq kuylashdan zavqlanishadi va buning xorijiy tillarni o’rgatish
jarayonida ham natijaliligi kuzatiladi. Qo’shiq yordamida o’rgatish o’qituvchi uchun ham qat’iy
o’qitish rejimidan biroz tanaffus qilish imkoniyat bo’lishi mumkin. Qo’shiqlar hatto o’qituvchida
chegaralangan o’quv vositalari bo’lsada, bir necha o’quvchiga bir vaqtda o’rgatish imkonini beradi.
Qo’shiqlar yosh bolalarda xorijiy tillarni o’rgatishda ularning nutqini rivojlantirishda muhim rol
o’ynaydi. Qo’shiqlarni til o’rgatishdagi afzalliklaridan biri bu ularning moslashuvchanligidadir.
Qo’shiqlar bir necha maqsadlarda va ko’plab sabablarga ko’ra qimmatli pedagogik vosita sifatida
qo’llaniladi. Qo’shiqlar bolalarning tinglab tushunish mahoratini rivojlantirishga yordam beradi va
tinglash natijasida ularning so’zlarni to’g’ri talaffuz qilish ko’nikmalari shakllantiriladi.
Dialog yoki monologlarni qayta va qayta takroran tinglash ulardagi so’zlarning ma’nosini,
ularning kontekstdagi ma’nosini tushunish o’quvchilar uchun zerikarli bo’lishi mumkin. Qo’shiqlar
ritmi va ohangi turli tuman bo’lganligi uchun ularni qayta-qayta tinglash bola uchun zerikarli
bo’lmaydi. Ba’zi qo’shiqlar masalan ‘Hello’ qo’shig’ida kundalik turmushda qo’llaniladigan
iboralar mavjud bo’lib, bu qo’shiq tinglash ko’nikmasini o’stirishda maqbul vosita sifatida
foydalanilishi mumkin. O’qituvchi birinchi uch qatorini kuylaydi unga javoban o’quvchilar keyingi
uch qatorini kuylash orqali o’qituvchining murojaatiga javoblari bo’ladi.
Hello,
Hello,
Hello, how are you?
I’m fine,
I’m fine,
I hope that you are, too.
Bolalar ko’pincha yangi tovushlarni o’rganish va ularni amalda qo’llashga juda ham
qiziquvchan bo’lishadi. Ba’zi o’qituvchilar juftlikdagi so’zlar mashqlaridan foydalanishadi, bunday
mashqlar o’quvchi uchun qiziqarli bo’lmasligi mumkin. Masalan: cot-pot, beat-seat kabi mashqlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
