Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

маънавият – 
инсонни руҳан покланиш, қалбан улғайишга чорлайдиган, 
одамнинг ички дунёси, иродасини бақувват, иймон-эътиқодини бутун қиладиган, виждонини 
уйғотадиган беқиёс куч, унинг барча қарашларининг мезонидир”, деб берилган таърифида 
ҳам инсон гўзаллиги ҳам ботиний ҳам зоҳирий олам орқали маънавиятга етишиши 
таъкидлангани ҳам бежизга эмас. 
Ёшлар маънавиятини юксалтириш, маънавий етук, баркамол авлодни тарбиялаш 
масаласи шарқ мутафаккирлари тафаккурида Абу Наср Фаробий, Абу Райхон Беруний, Абу 
Али Ибн Сино, Юсуф Хос Хожиб, Кайковус, Алишер Навоий, Хусайн Воиз Кошфийларнинг 
таълимий ахлоқий асарлари маънавий ғояларни таҳлил қилган ҳолда ёшларга етказиш ёшлар 
тарбиясида муҳим аҳамият касб этади.
Буюк адиб Мирзакалон Исмоилий инсон маънавиятига таъриф берар экан, инсоннинг 
гўзаллиги билан аҳлоқи, ички дунёси ва яхши фазилатлари орасидаги муштаракликни 
бадиий образларда қуйдагича: “Гўзаллик ҳам бамисоли дарахт. Япроғи – ахлоқ, илдизи – 
ички дунё, меваси фазилат. Одам боласидаги гўзаллик – табиат ато қилган ҳусн-жамолдан 
ташқари, яна энг яхши хулқ атворни, инсондаги энг яхши фазилатларни ўз ичига олган 
одамийликдан иборатдир[5]” деб моҳирона тасвирлайди. Чунки, инсон маънавияти қалб 
гўзаллиги билан биргаликда юксалади. 
Хулоса қилиб айтганда, маънавият ҳам муайян ижтимоий, маънавий замин асосида 
юксалади. Ёш авлод маънавий олами асосан ижтимоий тараққиётнинг маҳсули бўлса ҳам у, 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
35 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
ўз навбатида, жамият тарққиётига ниҳоятда катта таъсир кўрсатадиган, уни белгилаб 
берадиган омил ҳамдир. Ўсиб келаётган ёш авлодда ахлоқ, одоб, иймон, виждон, ҳалоллик, 
меҳнатсеварлик, байналмилалчилик, инсонпарварлик эътиқоди, ватанпарварлик, миллий ва 
инсоний ғурур туйғуси, бурч ва масъулятни хис қилиш имконияти қанчалик кучли бўлса, 
жамият тараққиётининг заминлари ҳам кенгаяди, тинчлик, осойишталик барқарор бўлади. 
Жамият тараққиётининг ҳар бир янги босқичи ёшларнинг маънавий камолотида ҳам янги 
даврнинг юзага келишидир. Маънавиятсиз адолатли, юксалиш имкониятига эга бўлган 
жамият бўлмаганидек, жамиятсиз маънавият ривожланиши мумкин эмас. Шунинг учун ҳам, 
маънавий етук, баркамол авлодни тарбиялаш – мамлактимизда олиб борилаётган ислоҳатлар 
замирида ҳам ўз ифодасини топиб бормоқда. Бунинг яққол далили сифатид ёшлар 
маънавиятини юксалтириш ҳамда уларнинг бўш вақтини мазмунли ташкил этиш ва баркамол 
қилиб тарбиялаш бўйича давлатимиз раҳбарининг илгари сурган беш муҳим ташаббуси 
бўйича, мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотларда ҳам яққол 
намоён бўлмоқда.
Мазкур соҳадаги амалга оиширилаётган ишларни янада ривожлантиришда эса,