Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

Яккасарой т. 127-мактаб, Тошкент. 
 
Аннотация: 
Мақолада бошланғич синфларда феъл сўз туркумини интерфаол методлар 
ёрдамида ўргатиш методикаси ёритилган бўлиб, унда интерфаол методлар орқали 
ўқувчиларни билим кўникма ва малакаларини ривожлантириш кўзда тутилган. 
Калит сўзлар
: бошланғич синфлар, она тили фани, интерфаол методлар, сўз 
туркумлари, нутқни ўстириш, имловий саводхонлик.
Аннотация:
в статье описывается методика обучения глагольных фраз в начальной 
школе с использованием интерактивных методов, целью которой является развитие знаний и 
навыков учащихся с помощью интерактивных методов. 

---

ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
332 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
 Ключевые слова
: начальные классы, наука о родном языке, интерактивные методы, 
словесные группы, речевое развитие, орфографическая грамотность. 
Annatation:
the article describes the method of teaching verb phrases in elementary school 
using interactive methods, the purpose of which is to develop students' knowledge and skills using 
interactive methods. 
Keywords:
primary classes, science of the native language, interactive methods, word 
groups, speech development, spelling literacy. 
Бошланғич синф она тили таълимида сўз туркумларини ўрганиш катта ва салмоқли 
ўрин эгаллайди. Шу жумладан, “Феъл” сўз туркумини ўрганиш жараёни ҳам. “Феъл” сўз 
туркумини ўрганиш жараёнида ўқувчиларнинг луғати ҳаракатни билдирувчи сўзлар билан 
бойитилади, улар адабий-орфоепик талаффуз меъёрларини эгаллайди, имловий 
саводхонлиги шаклланади, оғзаки ва ёзма боғланишли нутқи ўсади. Ўзгалар фикрини англай 
олиш, ўқиганларини ўзлаштириш, ўз фикрларини бошқаларга эркин, тушунарли қилиб 
етказа олиш имкониятига эга бўлади. 
“Феъл сўз туркуми” ни ўрганишда ҳам педагогик технолигиялар асосини ташкил 
этувчи интерфаол методларни татбиқ этиш лозим. 
Қуйида бошланғич синф она тили дарсларида қўллаш мумкин бўлган айрим 
интерфаол методлар ҳақида тўхталамиз. 
“Феъл” сўз туркумини ўрганишда “Ақлий ҳужум” методидан фойдаланиш 
ўқувчиларнинг кенг ва ҳар томонлама эркин фикр юритиш кўникмаларини ҳосил қилишга 
ёрдам беради.
“Ақлий ҳужум” учун танланган муаммо бутун синф жамоасига якка тартибда 
бажаришга ёки жуфтликларга ажратиб бажаришга, кичик гуруҳлар ўртасида бажаришга 
мўлжаллананади: “Ақлий ҳужум” да ҳар қандай савол ўртага ташланавермайди, у 
ўқувчиларни фикрлашга ундайдиган, масалага турлича ёндошишни тақозо этадиган, кенг 
фикр юритиш мумкин бўлган саволлар бўлиши керак. 
3-4 синфда “Феъл” сўз туркумини ўрганишда қуйидагича саволлардан фойдаланиш 
мумкин: 
1.Феъллар бошқа сўз туркумларидан нимаси билан фарқ қилади?
2. Феъллар оладиган қўшимчалар қандай маъноларни билдиради?
3. Феъллар қайси қўшимчалар билан қўлланади? 
4. Феъллардаги –к, -нг, -нгиз, -м қўшимчалари қандай маъноларни билдиради? 
5. Феълнинг бўлишли ва бўлишсиз шакли орасида қандай ўхшашлик ва фарқлар бор? 
Ўқувчиларда “Ақлий ҳужум” орқали “Феъл” лар яна бошқа қўшимчалар билан ҳам 
қўлланар экан. Улар қандай қўшимчалар экан? – деган қизиқиш пайдо бўлади. 
Кўриниб турибдики, ўқитувчининг саволи ўқучилар билиш қобилиятларини 
бошқариш воситасидир. Саволлар қайси маънода қўлланилишига қараб ўқувчиларни 
илгарилаб боришга, билимлар сари интилишга ундайди. 
Ўқувчилар “Ақлий ҳужум” орқали фикрларнинг қадр-қимматини, умумий тушуниш 
ва тасаввурни ривожлантиришга ўз ҳиссасини қўшишини англаб борадилар. 
“Феъл” сўз туркумини ўрганишда “Ортиқчасини ажрат” методидан фойдаланиш 
мумкин. 
Бунда ўқувчиларга “Феъл” сўз туркумидаги сўзлар ичига бошқа туркумдаги сўзлар 
аралаштириб берилади. Ўқувчилар улар ичидан бошқа туркумдаги сўзларни ажратиб 
олишади ва нима учун ажратиб олиш сабабини изоҳлаб беради. Бу усулни карточкалар 
ёрдамида амалга ошириш мумкин. Ортиқчасини ажратишганидан сўнг сўзларни ҳуснихат 
билан дафтарга ёзади.
Қуйида берилган топшириқлардан намуналар келтирилган:
1.Қуйида берилган феъллар ичидан ортиқчасини ажратинг ва изоҳланг:

---