The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

Иқтисодий тамойиллар (Economical Principles) – бу бевосита атамадан келиб чиқувчи, ўзида маълум ноаниқ миқдорий таърифлардан таркиб топган умумлашувдир. Улар ўртача маълумотлар ёки статистик эҳтимоллар кўринишида шакллантирилади. Иқтисодий тамойиллар башорат дастаклари сифатида айниқса қимматлидир; улар қийинчиликларни бартараф этиш ва ноҳуш (кутилмаган) жараёнларни назорат қилиш мақсадига қаратилган иқтисодий сиёсатни ишлаб чиқиш учун хизмат қилади.
Назария реал ҳаётда унинг қўлланилиши билан ҳеч бир умумийлик касб этишига кўпчилик инсонлар ишонмасада «Назария» тушунчаси иқтисодиётда кўп қўлланилади.
Тамойил ва назария умумлаштирилган далиллар йиғиндисига тартиб ва мазмун берувчи, улар орасида тегишли ўзаро алоқадорликни белгиловчи ва улардан маълум хулосалар чиқарувчи иқтисодий таҳлилнинг якуний натижасидир. «Назария далилларсиз бўш бўлиши мумкин, лекин назариясиз далиллар мазмунсиздир»¹. Тамойил ва назария далиллар таҳлилига асосланган мазмунли умумлашувдир, лекин ўз навбатида далиллар қайд қилинган тамойилларни мунтазам текшируви бўлиб хизмат қилади. Далиллар, яъни товар ва хизматларни ишлаб чиқариш, айрибошлаш ва истеъмол қилиш жараёнида институт ва индивидларнинг реал ҳаракати вақт оралиғида ўзгаради. Шунинг учун мавжуд тамойиллар ва назарияларни ўзгариб турувчи иқтисодий муҳит билан доимо солиштириш зарур.


Модел – бу ҳақиқатнинг соддалаштирилган кўриниши, тегишли статистик маълумотларнинг ҳақиқатдаги ҳолати эканлигининг абстракт хулосасидир.
Бизнинг маърузаларимизда бу тўрт атама синонимлар сифатида қўлланилади. Маълум бир муайян умумлашувни таърифлаш учун атама танлови одат ёки мақсадга мувофиқлик билан белгиланади. Шу боис маҳсулот баҳоси ва унинг миқдори ўртасидаги боғлиқлик талаб тамойили ёки назарияси эмас, балки талаб «қонуни» дем номланади, чунки уни шу каби таърифлаш умумқабул қилинган.
Юқорида санаб ўтилган атамалардан ташқари қуйидаги тушунчаларни ҳам билиш зарур:
Иқтисодиёт (Economics) – жамиятдаги мавжуд моддий бойликларнинг маънавий ва моддий эҳтиёжларни қондириши лозим бўлган маҳсулотга ўзгариш жараёнидир.