The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

6.4. Таклиф


Таклиф (Supply) деганда маълум шароитларда муайян вақтда тегишли товарни бозорда сотувчилар сотиш истагида бўлган ва сотиши мумкин бўлган товар миқдори тушунилади.
Мазкур таърифнинг моҳияти қуйидаги тартибда очиб берилади:
1. Таклиф сотиш учун ишлаб чиқарилган маълум бир турдаги товар, неъматга доирдир. Масалан, фермер картошканинг бир қисмини шахсий истеъмоли учун, бир қисмини эса сотиш учун етиштириши мумкин. Айнан иккинчи қисми мазкур товарнинг таклифини таъминлайди.
2. Таклиф алоҳида сотувчилар таклифининг суммаси сифатида намоён бўлади. Бироқ монопол бозорда у битта сотувчи томонидан таъминланади.
3. Товарни таклиф этаётганларнинг барчаси сотувчи сифатида тушунилади: ишлаб чиқарувчи – корхоналар, улгуржи ва чакана сотувчилар, омборлар, савдо дўконлари ва х.к..
4. Тегишли товар таклифи муайян бозорда таъминланади: маҳаллий, минтақавий, миллий.
5. Таклиф ҳажми маълум вақт учун аниқланади: муайян давр, ҳафта, ой ва х.к. Бунга мос равишда муайян давр учун бўлган таклиф мавжуд бўлган товарларни ўз ичига олади, узоқ давр учун белгиланган таклиф эса қўшимча равишда маълум давр мобайнида ишлаб чиқариладиган ва сотиш учун таклиф этиладиган товарларни ҳам ўз ичига олади.

Таклиф шаклланувчи шароитлар мазкур товарга бўлган баҳолар ва таклифни таъминлаш манбалари билан белгиланади. Баҳо ишлаб чиқарилган товар таклиф этилмайдиган даражада ҳам бўлиши мумкин.

Ишлаб чиқариш таклифнинг асосий манбаси бўлиб ҳисобланади. Лекин бундайларга товар заҳираларини ҳам киритиш мумкин. Мисол учун, товар ишлаб чиқарилди, лекин баҳоларнинг ноқулайлиги ҳисобига у бозорга эмас, омборга йўналтирилди, ва қулай баҳо ўрнатилганга қадар у омборда сақланади. Агар бундай баҳо белгиланса товар омбордан бозорга йўналтирилади.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам ишлаб чиқариш таклифни белгилаб берганлиги боис, бевосита ишлаб чиқаришни ўзини белгиловчи омиллар таклифнинг асосий омиллари бўлиб ҳисобланади. Таклиф (Q_S) турли омиллар (a, b, c ва ҳ.к.) билан функционал боғлиқликда бўлади деб таъкидлаш мумкин: