The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

Q_D = f (a, b, c, d, e, f).
Ушбу формулада харфлар остида қуйидаги омиллар тушунилади:
a – товар баҳоси
b – товарга бўлган эҳтиёж (хоҳиш, мода ва ҳ.к.)
c – харидорлар сони
d – харидорлар даромадлари
e – бошқа товарлар баҳоси
f – истеъмол сабри
Талабнинг барча омилларини баҳоли ва баҳосиз омилларга бўлиш мумкин. Товар баҳосининг ўзгариши талаб қонунини амал қилишига мос равишда талаб ҳажмининг ўзгаришига олиб келади. Баҳосиз омилларнинг ўзгариши талабни ўзгаришига олиб келади. Бундай таъсир график кўринишида талаб эгри чизиғининг ўнгга ёки чапга ҳаракати билан акс эттирилади.
6.3.Индивидуал ва бозор талаби

Юқорида биз муаммони битта ягона истеъмолчи нуқтаи назаридан кўриб ўтдик. Рақобтнинг мавжудлиги харидорлар кўп бўлган бозорни кўриб ўтишни тақозо қилмоқда. Индивидуал талаб шкаласидан бозор талаби шкаласига ўтиш турли баҳолар даражасида ҳар бир истеъмолчи томонидан билдирилаётган талаб ҳажмини жамлаш йўли билан амалга оширилиши мумкин.

Бозор талаби эгри чизиғи – бу умумий манфаатга эга бўлган инсонлар индивидуал талаби эгри чизиқларининг суммасидир.
Бозорда 3 харидор бор деб фараз қилайлик. Уларнинг ҳар бири маълум баҳодаги муайян товар миқдорини сотиб олиш истаги ва имкониятини акс эттирувчи ўзининг турли талаб ҳажмига эга. Бу мисол баҳонинг ҳар бир даражасида талабнинг умумий миқдорини осонлик билан аниқлаш мумкин бўлган 6.3 жадвалда кўрсатилган.
6.3 жадвал. Бозор талаби эгри чизиғи – индивидуал талаблар суммаси

1 тоннаси баҳоси (гуруч)	Талаб ҳажми			Ойлик талабнинг умумий ҳажми
	1-чи харидор	2-чи харидор	3-чи харидор
500	1	2	3	6
250	2	3	4	9
200	3	4	5	12
170	4	5	6	15
100	5	6	7	18

У шбу жамлаш жараёни график кўринишда 6.3 расмда акс эттирилган, бунда фақат битта баҳо қўлланилган – 1 тонна гуруч учун 200 минг сўм. Таъкидлаш жоизки, бу график чизмасини бажаришда талабнинг умумий эгри чизиғини ифода этиш учун биз 3 индивидуал талаб эгри чизиқларини бирлаштирдик.

6.4 расм. Бозор талаби эгри чизиғи – индивидуал талаб эгри чизиқларининг суммаси.