Тезкор қидирув фаолиятида agent усулининг психологик хусусиятлари

Тезкор қидирув фаолиятида agent усулининг психологик хусусиятлари
Амалиёт шуни кўрсатадики, тезкор ходим фаолиятида конструктив, ташкилий, ўқув ва сертификатлаш каби функциялар муҳим аҳамиятга ега. Қидирув ва алоқа функциялари фонга тушади, чунки оператив ходим камдан-кам истиснолардан ташқари, оператив қидирув фаолияти тактикасида бевосита иштирок етади, оператив аҳамиятга ега маълумотларни чиқаради.
Махфий шахс фаолиятида қуйидаги функциялар биринчи ўринга чиқади: қидирув, конструктив ва коммуникатив функциялар. Ахборотни аниқлаш ва тўплаш жуда муҳим вазифадир. Бу ҳақиқий ҳақиқатни professional, танланган ва тизимли билиш, бу маълумотни фикрлаш жараёнида қайта ишлаш ва ўз ҳаракатларини тузатиш орқали ҳал қилинади. Бироқ, асосий нарса ички ишлар бошқармаси ва атрофдаги бошқа фуқароларни қизиқтирган нарсалар билан алоқа қилишдир, я ъ ni.to ъ ғридан-тўғри нутқ алоқаси. Шунинг учун ҳам мулоқот қобилияти, чидамлилик, ўз-ўзини назорат қилиш, ўз-ўзини назорат қилиш, бадиийлик, топқирлик, ҳамдардлик каби талаблар бежиз емас. сирдош шахсига юклатилади.
Бундай маълумотларни олиш усуллари бошқача. Agent усули махфий шахснинг когнитив қидирув ва алоқа фаолиятининг ўзига хос усулларини ўз ичига олади: кузатиш; суҳбатларни тинглаш; маълумот олиш; ички ишлар бўлимига қизиққан одам билан биргаликдаги фаолият ва бошқалар.
Кўп ҳолларда, назорат мақсадли бўлади. Шундай қилиб, муҳим вазифалардан бири: жиноятчиларни-меҳмон ижрочиларни, айниқса хавфли рецидивистларни, маъмурий назоратга олинган, оғир жиноятларда айбланганларни ва бошқаларни яширин равишда кузатиб бориш орқали жиноятларни аниқлаш, олдини олиш, бостириш ва ошкор қилишдир.
Ўрганилаётган шахсларнинг суҳбатларини тинглаш ёки тинглаш орқали маълумот олиш, иккинчиси ҳужайра муҳитида сақланганда, яъни ҳар қандай мавжуд воситалар ёрдамида манфаатдор шахсларга муҳим маълумотларни олишга ёки узатишга ҳаракат қилганда кенг тарқалган.
Ахборотни олиш усули инсон руҳиятига психологик таъсир механизмларига асосланган бўлиб, уни онгсиз равишда яширин маълумотларни узатишга ундайди. Ушбу механизмлар ассоциация, семантик умумлаштириш, ҳиссий stress ва бошқаларга асосланган бўлиши мумкин. Виждонли шахсларга жиноят тўғрисида ишончли қидирув маълумотларини хабар қилишда ёрдам кўрсатишга қаратилган ҳаракатлар ҳам елтиш усулларига асосланган.
Elicitation самарадорлиги бевосита таъсир унга амалга оширилмоқда, деб шахснинг жаҳолат боғлиқ. Ушбу усулни қўллаш натижасида одам ҳақиқатни аниқлаш учун тегишли бўлган фактларни беихтиёр такрорлашга (беихтиёр сўзларни) ёки тегишли маълумотларни ўз ичига олган беихтиёр ифодали ҳаракатларга даъват етилади (2.15-расм).

Расм 2.15. Рағбатлантирувчи таъсирни амалга ошириш учун ишлатиладиган воситаларга қараб, ассоциация механизмларидан бирига асосланган психологик усуллар
Ички ишлар бўлимига қизиққан шахс билан биргаликдаги фаолият-бу қуйидагиларга қаратилган турли хил фаолият турлари мажмуи:

• 
  ? операцион қизиқиш маълумотларини қабул қилиш, таҳлил қилиш ва баҳолаш ва уни операцион ходимга етказиш. Баъзи ҳолларда agent мавжуд маълумотларга асосланиб, оғир жиноятларнинг олдини олиш учун фаол чоралар кўриши мумкин. Масалан, шахслар оғир жиноятларни содир етишга уринишганда, акс ҳолда оғир оқибатларнинг келиб чиқишига йўл қўймаслик мумкин бўлмаган ёки ўта қийин бўлган ҳолларда;
  
• 
  ? жиноятларнинг олдини олиш, ҳал қилиш, бедарак йўқолганлар ва қочоқларни қидириш учун тезкор манфаатдор шахсларга таъсир ўтказиш.
  

Муҳим тергов маълумотларини олаётганда, таъсирланган шахснинг еътиборини бунга қаратиш ҳар доим ҳам зарур емас, чунки уларни махфий ходим билан кейинги алоқани рад етишга ундаш керак емас.
Юридик адабиётларни таҳлил қилиш сирдош фаолиятининг енг муҳим ижтимоий-психологик хусусиятларини аниқлаш имконини беради (2.16-расм).

2.16-расм. Махфий шахс фаолиятининг ижтимоий-психологик хусусиятлари
Келинг, уларни енг умумий маънода кўриб чиқайлик. Сирдош фаолиятининг психологик кесими унинг ҳар бир аниқ босқичда унинг якуний натижаларини, аҳамиятини билмаслигида намоён бўлади.
Фаолиятининг асосий мақсади ахборот олиш ва уни тезкор ходимга етказишдир. Бу унинг ҳаракатларининг қисқаришини кўрсатади.
Махфий шахснинг иши жиноий муҳит билан доимий қарама-қаршилик билан тавсифланади ва кўпинча уларнинг ҳаёти ва соғлиғига бевосита таҳдид соладиган ҳақиқий хавфга тўла мураккаб зиддиятли вазиятларда. Ушбу қарама-қаршилик жисмоний емас, балки ақлий, психологик.
Жиноятчилар ўзларининг барча ҳаракатларини жиноий натижага еришиш учун йўналтирадилар, жиноят содир етишнинг барча ҳолатларини яширадилар. Ишончли kishi ўз ҳаракатларини тескари йўналишда бошқаради: жиноятлар содир етилишининг олдини олиш учун, лекин агар улар содир етилган бўлса — уларнинг тўлиқ ошкор қилинишига. Ишончли шахснинг мотивацион соҳасида ҳам катта зиддият мавжуд. Бир томондан, бу жиноятни ҳал қилиш, қочоқ жиноятчини топиш, уни жазолаш истаги, бошқа томондан-унга ва унинг қариндошларига раҳм-шафқат, ҳамдардлик, баъзан пушаймон бўлиш ва бошқалар.
Қарама-қаршилик олдида, мураккаб зиддиятли вазиятларда вазифаларни бажариш, ишончли одам доимо психологик стрессни кучайтиради, чунки у ўзи учун "душман" бўлган жиноий муҳитда ишлайди. Вазифаларни бажариш учун жавобгарлик ҳисси, исталган вақтда декодлаш қобилияти ва бошқаларнинг мумкин бўлган ёрдамининг етишмаслиги ишончли одамни ўз фаолиятида фақат ўзига ишонишига ва унинг ролини таҳлил қилиш ва тузатишга катта ақлий куч сарфлашга мажбур қилади.хатти-ҳаракатлар.
Кўпгина ҳолларда, фаолиятнинг юқори individual даражаси мавжуд бўлиб, бу маълум операциялар пайтида вақт етишмаслигига олиб келади. Вақт етишмаслиги операцион вазиятнинг муҳим хусусиятларидан биридир.
Вақт танқислиги ҳолатини пайдо бўлишига олиб келадиган сабаблар жуда бошқача:

• 
  ? сирдош тайёргарлигининг йўқлиги; касбий билим, малака ва иш қобилиятининг йўқлиги;
  
• 
  ? идрок, тафаккур, хотира ва бошқалар жараёнларининг individual психологик хусусиятлари.;
  
• 
  ? сирдошнинг ноқулай функсионал ҳолати (чарчаш, ҳаддан ташқари зўриқиш ва бошқалар.);
  
• 
  ? ҳиссий-ақлий ва бошқа бузилишларга олиб келувчи руҳий зўриқиш.
  

Вазифаларни бажариш учун вақт етишмаслиги, шунингдек, тезкор қидирув вазиятларининг алгоритмик бўлмаганлигидан келиб чиқади. Ҳар сафар сирдош янгича ишлашга мажбур бўлади. Идрок, тафаккур ва хотира жараёнларининг умумийлиги (ёки уларнинг қуршови) бузилган тақдирда у илгари ўрнатилган тажриба, алгоритмга мувофиқ ҳаракат қилиш имкониятидан маҳрум бўлади.
Махсус хусусият шундаки, махфий шахснинг ишининг табиати яширинган. Унинг иши ҳақида фақат тезкор ходим ва операцион аппаратнинг юқори даражадаги менежерлари билиши керак. Ишончли шахс доимий равишда операцион манфаатдор шахслар билан, қариндошлари ва дўстлари билан суҳбатларда еҳтиёткорлик ва еҳтиёткорликни ошириши ва уларнинг хатти-ҳаракатлари ва ҳаракатларини доимий равишда кузатиб бориши керак.
Ишда рақобатнинг етишмаслиги, ишнинг жамоавий тан олиниши ишончли шахсларнинг фаолияти самарадорлигига салбий таъсир қилади: назорат ёмонлашади, вазифаларни бажаришда ташаббус камаяди ва баъзи ҳолларда ҳамкорлик ҳақиқатига қизиқиш йўқолади.
Бу асосан расмий мақом ва норасмий мақом ўртасидаги номувофиқлик билан боғлиқ. Махфий шахснинг ишининг яширин табиати ва махфийликка қатъий риоя қилиш зарурати унга тезкор қидирув фаолияти доирасидан ташқарида кўплаб масалаларни муҳокама қилишга имкон бермайди.
Ҳатто қариндошлари ва дўстлари орасида ҳам "икки томонлама ҳаёт" олиб борадиган ишончли одамлар, юракдан суҳбатлашиш, стрессли вазиятни енгиллаштириш имкониятига ега емаслар. Мулоқотнинг шифрланган табиати, ҳақиқий фикрлар, ҳис-туйғулар ва тажрибаларни алмаша олмаслик уларнинг баъзиларини чуқур изоляцияга, бегоналаштиришга ва баъзи ҳолларда ҳатто ўзини йўқ қилишга олиб келади.
Махфий шахснинг иши стрессли шароитларда амалга оширилади (доимий таъсир қилиш хавфи, отиш, пичоқлаш хавфи, жиноий фаолиятга жалб қилиш хавфи ва бунинг учун тегишли жазо қўлланилиши).
Бундай шароитда доимий ишлаш инсон танасининг психикаси ва физиологик фаолиятига маълум бир из қолдиради: ташвиш, қўрқув, руҳий саломатлик бузилиши,ошқозон-ичак тракти (оғриқ, қон кетиш, ошқозон яраси ва бошқалар.). Баъзилар учун асарнинг сирлилиги, декодлашдан доимо қўрқиш ўта гумон, бошқаларга душманлик, қўрқув ва хавотирнинг пайдо бўлишига ёрдам беради. Бундай шахслар ҳамма нарсани ёвуз ният, жиноят содир етиш нияти деб биладилар. Улар ҳатто кичик ҳодисаларга ҳам катта аҳамият беришади, бу еса вазиятни нотўғри идрок етиш ва нотўғри баҳолашга олиб келиши мумкин.
Жиноятчиликка қарши кураш амалиёти шуни кўрсатадики, ички ишлар бошқармасига қизиққан шахслар билан махфий психологик алоқани ўрнатиш жараёнида оператив ва тактик вазифаларни ҳал қилиш учун оператив аҳамиятга ега маълумотларни олиш учун ҳақиқий имконият мавжуд.
Алоқа ўрнатиш жараёни одатда кириш билан бошланади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, контактга кирган одамнинг биринчи таассуротлари объект билан алоқани ўрнатиш ва ривожлантиришда катта рол ўйнайди. У идрок асосида шаклланади: а) одамнинг ташқи қиёфаси; б) унинг експрессив реакцияси (юз ифодалари, имо-ишоралар, ҳолатлар, юриш-туриш); в) овоз, нутқ (2.17-расм).
Қизиқарли шахснинг психологик хусусиятлари ва идрокнинг маданий матрицаси, албатта, бу жараёнда ўз изини қолдиради. Албатта, биринчи таассуротни шакллантириш учун standart схемаларнинг роли жуда катта(Кризҳанская Ю. S., Третяков В. P., 2005).
Ушбу нақшлар асосида шерик имиджини яратиш биринчи таассурот еффектларига ёки ижтимоий идрокдаги мунтазам хатоларга олиб келади. Мисол тариқасида биз маълум бир соҳадаги шерикларнинг тенгсизлиги — ижтимоий (турли хил ижтимоий мавқе), интеллектуал ёки гуруҳдаги позицияларнинг тенгсизлиги (гуруҳ ҳолати) ҳолатида юзага келадиган идрок схемасидан фойдаланишимиз мумкин.

2.17-расм. ОРДДА фуқаролар билан психологик алоқа ўрнатишда биринчи таассуротлар муаммоси
Бундай қадриятли ҳукмлар, бир томондан, кишиларда суҳбатдошга нисбатан муайян муносабатни юзага келтирса, иккинчи томондан, субъектга кузатилаётган шахсни идрок етиш жараёнига таъсир етиш имкониятини беради.
Бундан ташқари, ижтимоий идрок механизмларини билиш ва улардан фойдаланиш керак (2.18-расм).

2.18-расм. АРД ҳолатларида биринчи таассуротларнинг шаклланишига ва психологик алоқани ўрнатишга таъсир қилувчи ижтимоий идрок механизмлари
Бироқ, бу ерда сиз суҳбатдошнинг нутқ алоқаси меъёрларига мос келишини ҳисобга олишингиз керак. Ушбу меъёрлар нафақат сўзларни қандай талаффуз қилиш кераклигини, балки баъзи ибораларни қачон ва қандай шароитларда ишлатиш мумкинлигини ҳам белгилайди.
Ишончли одам, биринчи навбатда, ҳар бир инсон ўзига хос "шахсият назарияси" туфайли бошқа одамни шахсиятнинг ушбу "назарияси" хусусиятларига мувофиқ қабул қилишини тушуниши керак.
Биринчи таассуротни шакллантириш ва умуман танишишни ташкил етиш жараёни кўп жиҳатдан қизиқиш уйғотадиган шахснинг еътиборини жалб қилишга боғлиқ.
Қизиққан одамнинг еътиборини жалб қилиш учун ишончли шахс объект нимани хоҳлашини аниқ белгилаши ва уларнинг хоҳишларига мувофиқ ҳаракат қилиши керак.
Амалда, танишиш учун предлогни танлашнинг турли хил усуллари мавжуд. Анъанавий равишда уларни икки гуруҳга бўлиш мумкин: биринчиси-фаол партия йиғилиш пайтида махфий ходим, иккинчиси-фаол партия объект.
Бироқ, барча ҳолатларда ижодкорлик, топқирлик ва ўзига хослик талаб етилади.
Ишончли одам мулоқот қилиши керак бўлган ёки мулоқот қилиши керак бўлган одам қандай қадриятларга кўпроқ еътибор қаратиши ҳақида иложи борича кўпроқ маълумотга ега бўлиши керак. Аввало, унинг яхшилик ва ёмонликка муносабати, ҳалоллик, адолат, одоб, оила ва болалар, аёллар, маданият ва дин; унинг барқарор қизиқишлари, севимли машғулотлари, одатлари қандай. Шунингдек, характер хусусиятларини, айниқса, ўрганилаётган одамни ижобий тарзда тавсифлай олмайдиган хусусиятларни билиш муҳимдир, аммо уларнинг мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда, улар билан суҳбатлашиш ва уларни мулоқотга киритиш осонроқ. Буларга гапириш, мақтанчоқлик, ҳасад, бепарволик, шуҳратпарастлик ва танқидийликни ошириш киради.
Шу билан бирга, операцион манфаатдор шахсларнинг руҳий ҳолатига еътибор қаратилади. Бу одамлар кескинлик, хафагарчилик, депрессия, чалкашлик ҳолатида бўлиши мумкин, қўрқув туйғусини ҳис қилиши ёки аксинча, кўтаринки руҳда бўлиши, ҳаётнинг мумкин бўлган қийинчиликларига осонликча алоқадор бўлиши мумкин.
Шахсий хусусиятлар ҳақида олинган маълумотлар ишончли шахснинг психологияси билан боғлиқ бўлиши керак. Алоқа мақсадларига еришиш учун қулай ва ишончли шарт-шароитларни яратадиган шахсий хусусиятларни ҳисобга олиш керак. Буларга қуйидагилар киради: ишончли шахснинг jargon, одатлар ва жиноий хатти-ҳаракатлар нормалари, мулоҳаза юритиш қобилияти, одамни тўғри йўналишга ишонтириш ва рад етиш қобилияти, уларнинг руҳий ҳолатига таъсир қилиш, уларнинг ҳаракатлари ва хатти-ҳаракатлари устидан мувозанат ва кучли ўзини ўзи бошқариш, психологик техника ва усулларни билиш одамлар билан алоқа ўрнатиш.
Кўпинчамулоқотдаги психологик тўсиқлар сирдош фаолиятида юзага келади. Мулоқотнинг аҳамиятини тушуниш ва мулоқот қобилиятларини ривожлантириш мулоқотни қийинлаштирадиган сабабларни бартараф етиш учун муҳимдир. Бу позиция енг муҳимдир. Ва жуда тўғри, қуйидаги саволлар туғилади.

• 
  1. Самарали мулоқотга нима тўсқинлик қилади?
  
• 
  2. Тўсиқларнинг келиб чиқиши нимадан иборат?
  
• 
  3. Тўсиқларни бартараф етиш учун қандай шартлар бажарилиши керак?
  

Бирор kishi бошқа одамлар билан мулоқот қилганда, кўпинча шундай бўлади
унинг сўзлари ва мотивлари суҳбатдошлар томонидан нотўғри тушунилганлиги ёки ҳатто қайтарилганлиги. Баъзан ахборот тингловчига етиб боради, лекин бузилган шаклда ёки тўлиқ емас. Шунингдек, суҳбатдошлар ўртасида тўлиқ ўзаро тушуниш мавжуд. Мулоқотнинг сифати ва тўлиқлиги алоқа тўсиқларининг пайдо бўлиши ёки йўқлигига боғлиқ, я ъ ni.biz қандай қилиб маълумотни ўзимиз етказа олишимизга ва бизни ким тинглашига, таъсир кимга йўналтирилганига боғлиқ.
Мулоқотда ҳар бир инсон таъсирланишдан ҳимоя қиладиган нарсага ега. Мулоқот таъсир ҳақида, шунинг учун агар у муваффақиятли бўлса, унга мурожаат қилинган одамнинг идрокида бироз ўзгаришлар бўлиши керак. Лекин ҳар бир kishi ҳар қандай ўзгаришлар истайди. Бу ҳолда, ҳар бир kishi исталмаган маълумотлардан ҳимоя қилинади, деб очиқ-ойдин емас. Шундай қилиб, бир томондан, одам ўзини муаммо билан таҳдид қиладиган ҳар қандай маълумотдан ҳимоя қилиши керак, аммо бошқа томондан, у соғинмаслиги ва бундан ташқари, ўзи учун ижобий ёки расмий фойдаланиш учун professional аҳамиятга ега бўлган маълумотларни қидириши керак. Бу қандай содир бўлади?
B. F. Поршнев коммуникатив таъсирга тўсқинлик қилувчи ижтимоий-психологик механизмларни қизиқарли тушунишни таклиф қилди. У асл моҳиятига кўра нутқ таклиф қилиш усули, инсонга таъсир қилишнинг енг кучли воситаси деган хулосага келди. "Гапирадиган ҳар бир kishi илҳомлантиради."
Бундай таклифнинг механизми қуйидагилардан иборат: агар тўлиқ ва шарциз ишонч бўлса, унда тингловчида инсоний сўзлар маърузачининг ёдида бўлган ғоялар, тасвирлар ва ҳиссиётларни тўлиқ зарурат билан уйғотади ва бу уйғонган ғояларнинг тўлиқ равшанлиги ва шарцизлиги худди шу зарурат билан ҳаракатларни талаб қилади. агар бу ғоялар бошқа шахс орқали емас, балки тўғридан-тўғри кузатиш ёки билим орқали олинган бўлса.
Тўғридан — тўғри таклиф хавфли-бу одамни ўзига хос ва бегона бўлмаган фикрлар ва ҳаракатларга олиб келиши, уни ушбу маҳоратга ега бўлган одамнинг воситасига айлантириши мумкин. Ҳимояда, бир kishi жуда диққат билан бошқаларга ишонч" бориш имконини беради". Шунинг учун, гарчи ҳар бир маърузачи илҳомлантирса-да, ҳар қандай оғзаки таклиф ҳам қабул қилинмайди, чунки аксарият ҳолларда нутқнинг ҳаракатларидан ҳимоя қилиш усулларини ўз ичига олган қарши таклиф (қарши таклиф) деб номланган қарши психологик фаолият ҳам мавжуд. Алоқа йўлида қурилган тўсиқларнинг пайдо бўлишининг асосий сабаби айнан қарама-қарши таклифдир.
Қарама-қарши таклиф механизмини ҳисобга олган ҳолда, биз қарши таклифнинг қуйидаги турларини ажратиб кўрсатишимиз мумкин::  и авторитет,мотивацион, интеллектуал, ҳиссий ва иродали бўлиши мумкин бўлган қочиш, тушунмовчилик ва ваколат (2.19-расм).

2.19-расм. Алоқа учун психологик тўсиқлар