Tеz tibbiy yordam. Favqulotda vaziyatlar (o`quv uslubiy qo`llanma) Farg`ona 2021 Saydaliyev S. S

Etiologik klassifikatsiyasi
1. O`pkaning birlamchi jarohatlanishi bilan;
2. O`pkaning ikkilamchi jarhatlanishi;
3. O`pkaga bog‘liq bo`lmagan.
Patog`enetik klassifikatsiyasi
Nafas yetishmovchilining patog`enezi bo‘yicha 2 ta asosiy guruhga
Bo`linishi mumkin:
1-guruh:Aynan boshqa mexanizmlar zararlanishi natijasida

• 
  nafas markaziy boshqarilishini buziiishi,
  
• 
  mushaklar jarohatlanishi;
  
• 
  qon tizimi kasalliklari;
  
• 
  qon aylanish tizimi buziiishi;
  

2-guruh:O`pka mexanizmlari zararlanishi natijasida markaziy va periferik nafas yoilarining obstruksiyasi;

• 
  o‘pka kapillyarlarining zararlanishi;
  
• 
  o‘pkato‘qimasining kamayishi;
  

alveolaiar restriksiyasi- alveolo-kapillyar membranani qalinlashishi oqibatida alveolaiar ochilishini chegaralanganligi (interstitsial shish, plevrit, pnevmotoraks, gemotoraks va boshq) yoki qiyin ochilisht.
Klinik klassifikatsiyasi
1. Klinik belgilarning yuzaga chiqishiga qarab:
1) o‘tkir nafas yetishmovchiligi - qisqa muddatlarda bir necha minut yoki soatda yuzaga chiqadi;
2) surunkali nafas yetishmovchiiigi bir necha oylar, yillar davom etadi.
Nafas yetishmovchiiigi o`tkir shakli surunkaliga o'tishi mumkin va aksincha surunkali shakli o'tkirlanishi mumkin.
2. Nafas yetishmovchilining og‘irlik darajasiga qarab:
1) Kompensatsiyalashgan O`NYe;
2) Dekompensatsiyalashgan O`NYe;
3) Yashirin O`NYe.
3. O`NYe og‘irlik darajasiga qarab klassifikatsiyasi:
Daraja PaO , mm sim. ust.
Me’yor >80 >95
I 60-79 90-94
II 40-59 75-89
III <40 <75
O‘tkir nafas yetishmovchilining klinik belgilari
Bemorni tekshirishda hayotiy funksiyaiarni baholashdan boshlash kerak: nafas, qon aylanishi va eshushi. Bemorni tashqi ko`rinishida uning qanday holatda ekanligi, nafas olish darajasi, ko'krak qafasining nafas faoliyatida ikki tomonning ham bir xil qatnashishini, teri rangi va shilliq qavatlar rangini diqqat bilan ko‘zdan kecbirish zarur. Fizikal tekshirishlardan nafas olish soni, puls, arterial qon bosimini, PaCO, va PaO2 miqdorini o‘ichash zarur.