Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

         Kanallar  chastota  bo‘yicha  ajratiladigan  ko‘p  tomonlama 
ulanish 
(OFDMA) 
turli 
foydalanuvchilarga 
ularning 
o‘z 
nimtashuvchi  chastotalar  to‘plamlarini  biriktirish  yo‘li  bilan  OFDM 
tizimlarida muvaffaqiyatli ishlatilishi mumkin (2.15- rasm).  
       
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.15- rasm. OFDMAda bazaviy stansiya har bir foydalanuvchiga 
kanallarning eng yaxshi parametrlarini beradigan diapazondagi 
nimtashuvchilar qismini ustun tayinlaydi 
         Bu  taqsimlash  bajarilishi  mumkin  bo‘lgan  ko‘plab  usullar 
mavjud.  Eng  oddiy  usul  2.16-  rasmda  tasvirlanganidek,  har  bir 
foydalanuvchiga 
nimtashuvchi 
chastotalarni 
statik 
taqsimlash 
hisoblanadi. 
Masalan,  tizimning  64  ta  nimtashuvchi  chastotalaridan  1-
foydalanuvchi  1-16  nimtashuvchi  chastotalarni  2,  3,  va  4- 
foydalanuvchilar  mos  ravishda  17-32,  33-48,  va  49-64  nimtashuvchi 
chastotalarni  ishlatishi  mumkin.  Taqsimlash  turli  foydalanuvchilar 
uchun  uzoq  vaqtga  multipleksorga  xabar  qilinadi  va  Fure  tez 
o‘zgartirishini  (FFT)  ishlashigacha  ishlatiladi.  Tabiiyki,  notekis 

---

110 
 
taqsimlashga  ham  yo‘l  qo‘yiladi,  maslan  yuqori  tezliklarda 
ma’lumotlarni  uzatadigan  foydalanuvchilar  uchun  pastroq  tezlikli 
foydalanuvchilarga  qaraganda  ko‘proq  nimtashuvchi  chastotalar 
taqsimlanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.16- rasm.  OFDMA shakllanishi 
         
        Nimtashuvchi 
chastotalarni 
statik 
taqsimlashning 
takomillashtirilishi  –  dinamik  taqsimlash  kanalning  holatini  davriy 
tahlil qilishga asoslanadi. Masalan, chastotaviy holat va so‘nishlarning 
mavjudligi 
tufayli 
1-foydalanuvchi 
33-48 
nimtashuvchi 
chastotalardagi  nisbatan  yaxshi  kanallarga,  shu  bilan  bir  vaqtda  3-
foydalanuvchi    1-16  nimtashuvchi  chastotalardagi  nisbatan  yaxshi 
kanallarga  ega  bo‘lishi  mumkin.  Ravshanki,  statistika  asosidagi 
taqsimlashlarni bunday o‘zgartirish bu foydalanuvchilar uchun o‘zaro 
foydali bo‘lar edi. Nimtashuvchi chastotalarni dinamik taqsimlanishini 
bajarilishi  uchun  yaxshi  ishlab  chiqilgan  nazariya  mavjud.  Ulardan 
ayrimlari quyidagilar hisoblanadi:     
       -  multifoydalanuvchilik  ajratilishi  har  bir  yangi  bog‘lanishga 
nimtashuvchi  chastotalar  to‘plamini  berishdan  iborat.  Stansiyaga 
chastotalarni  uzoq  vaqt  biriktirilishiga  (ko‘p  stansiyali  ulanish) 
qaragandagi bu usul beradigan afzalliklar bu mumkin nimtashuvchilar 
to‘plamidan  bu  momentda  “yaxshi”  sharoitlarni  ta’minlay  oladigan 
nimtashuvchilarni har bir bog‘lanish uchun tanlash hisoblanadi; 
        -  adaptiv modulyatsiyalash bu  eng  yuqori  ma’lumotlarni  uzatish 
tezliklariga  erish  uchun  yaxshi  kanallarni  ishlatish  uchun  vosita